مدارس طبیعت؛ قابل دفاع اما نیازمند اصلاح

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، فعالیت مدارس طبیعت در ایران اولین‌ بار و به شکل رسمی در سال ۹۳ با راه‌اندازی مدرسه طبیعت «کاوی کنج» در مشهد آغاز شد و تاکنون حدود ۷۰ مدرسه طبیعت در سطح کشور ایجاد شده است.

با وجود اینکه فعالیت مدارس طبیعت و مدارس جنگل شیوه‌ای مرسوم در سطح دنیاست و مدارس طبیعت ما هم اگرچه در آغاز راه هستند، اما فعالیت موفقیت‌آمیزی داشته‌اند و استقبال خانواده‌ها از این مدارس گواهی بر این موضوع است، اما اخیراً دغدغه مجوزی که باید این مدارس از آموزش‌وپرورش بگیرند فعالیت آن‌ها را با مشکل مواجه کرده و حتی برخی از مدارس طبیعت را به تعطیلی کشانده است. مدرسه طبیعت‌کاوی کنج مشهد هم یکی از مدارسی است که به دلیل شکایت آموزش و پرورش از آن پلمب شده است.

مدارس طبیعت مجوز فعالیت خود را از سازمان محیط‌زیست دریافت می‌کردند اما از اواخر بهمن ماه ۹۶ بر اساس بخش‌نامه حفاظت محیط‌زیست  ادارات کل استان‌ها موظف شدند از صدور هرگونه مجوز جدید برای تاسیس مدارس طبیعت پرهیز کنند. بر اساس مصاحبه فریبا رضایی، رییس اداره آموزش و مشارکت‌های مردمی حفاظت محیط زیست تهران با ایسنا در تاریخ ۲۵ فروردین جاری،  قرار بوده سازوکاری برای فعالیت مدارس طبیعتی که پیش از ابلاغ این بخش‌نامه، مجوز فعالیت از محیط‌زیست دریافت کرده‌اند مشخص شود اما گویا تاکنون این اتفاق نیفتاده که در حال حاضر  شاهد تعطیلی مدارس طبیعت هستیم.

رضایی عنوان کرده بود: «بخشنامه‌ای در۲۴ بهمن‌ماه سال گذشته برای دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی اداره حفاظت محیط‌زیست استان تهران از سوی ریاست سازمان حفاظت محیط زیست فرستاده شد که بر اساس آن ادارات کل استان‌ها موظف شدند از صدور هرگونه مجوز جدید برای تاسیس مدارس طبیعت پرهیز کنند. قرار است که دفتر مشارکت مردمی سازمان محیط زیست با هماهنگی شورای هماهنگی مدارس ساز و کار واحدی برای مدارس طبیعتی که پیش از این بخشنامه مجوز سازمان حفاظت محیط زیست را گرفته‌اند مشخص کند و به ما ابلاغ کند ولی تاکنون ابلاغیه‌ای در این زمینه به دست ما نرسیده است»

منصور حیدری، رئیس اداره آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص پلمب مدرسه طبیعت «کاوی کنج مشهد» اظهار کرد: حدود یک ماه است این مدرسه پلمب شده آموزش و پرورش با عنایت به اینکه مباحث این مدرسه در موازات بحث آموزش و پرورش بوده، آموزش و پرورش به دادگستری شکایتی مطرح کرد و دادگستری حکم پلمب داده است.

وی ادامه داد:اطلاع دقیق ندارم که موضوع شکایت دقیقا چه چیزی بوده است اما  چیزی که به ما گفتند این است که مدارس طبیعت در حوزه آموزش و پرورش دارد دخالت می‌کند.

رئیس اداره آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی خاطر نشان کرد: آموزش‌های مدرسه کاوی‌کنج آموزش رسمی نبود و آموزش‌ها  کاملا غیر رسمی بود. مدرسه دانش‌آموزان تعطیل نمی‌شد و بچه‌ها در روزهای تعطیل یا در شیفت مخالف مدرسه خود به مدرسه طبیعت می‌رفتند. این مثل یک بحث کمک آموزشی است در کنار آموزش و پرورش مثل اینکه دانش‌آموز را کلاس زبان بفرستید.

وی عنوان کرد: مدارس طبیعت  در زمانی که خانم ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بودند به ابتکار آقای وهاب زاده که  قبل از دولتِ قبل این مبحث را شروع کرده بودند در پاک علم و فناوری تحت عنوان آموزش در طبیعت آغاز شد وخانواده‌ها هم استقبال خوبی از آن کردند. در زمانی که خانم ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بود، آقای درویش  مدیریت آموزش و پژوهش سازمان  را بر عهده داشت و گفتند که مدارس طبیعت به عنوان یک  تجربه موفق رسمی شود اما در آن مقطع نتوانستند دستورالعمل و چارچوب مشخصی برای آن تعیین کنند، البته چارچوب ذیل یک تفاهم نامه مشخص کردند که تفاهم نامه هم خیلی مبحث اجرایی ندارد.

حیدری گفت: در این تفاهم نامه که سازمان محیط‌زیست با سازمان آموزش و پرورش منعقد کرد فعالیت مدارس طبیعت به شکل مبهم اشاره شده بود و همیشه هم جای اشکال داشت. هیچگاه مذاکرات محیط زیست و آموزش و پرورش به نتیجه نرسید. یکی دو مورد شکایت توسط اداره بهداشت و  نظارت بر اماکن عمومی هم در همان سال‌ها با ما مکاتبه شد که ما اعلام کردیم مدارس طبیعت موضوع را پیگیری کنند. با وجود این شرایط  و به نتیجه نرسیدن مذاکرات مدارس طبیعت در کشور شکل گرفت.   

وی افزود: ذیل مکاتبه‌ای که از جانب سازمان حفاظت محیط زیست شد  ما هم بر اساس دستورالعمل سازمان یک مجوز یک ساله‌ به مدرسه کاوی کنج دادیم اما مجوز تمام شد و هیچ اجازه دیگر برای ما نیامد و به صراحت هم قید نشده بود که بعد از اتمام مدت زمان مجوز بعد باید چه اتفاقی بیفتد. همزمان با این شرایط  گروه محیط زیست کشور عوض شد، گروه جدیدی که آمدند گفتند با توجه به اینکه ما دستگاه حاکمیتی هستیم و دستگاه اجرایی نیستیم و اساسا مبحث آموزش به نهادهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند همچون آموزش و پرورش برمی‌گردد، بنابراین مدارس طبیعت نمی‌توانند ذیل سازمان محیط‌زیست  فعالیت کنند.

حیدری با بیان اینکه «جریان مدارس طبیعت جریان قابل دفاعی است که باید برای آن تدبیری اندیشیده شود»، گفت: مسئولین سازمان حفاظت محیط‌زیست یکسری مکاتبات در سطح عالی با آموزش و پرورش داشته‌اند اما تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. همچنین می‌خواستند  مدارس طبیعت به اداره گردشگری واگذار شود که تاکنون این اتفاق هم نیفتاده و مسئله عقیم مانده است.

وی افزود: محیط زیست فعالیت مدارس طبیعت را اثربخش می‌داند اما جزو وظایف محیط‌زیست نمی‌داند و می‌گوید این کار در حوزه نهادهای آموزشی کشور انجام شود و ما به عنوان مشاور و راهبری کننده باشیم نه اینکه خودمان در اجرا دست داشته باشیم.

رئیس اداره آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در سازمان محیط زیست به لحاظ اعتباری، نیرو و تخصص نمی توانیم نظارت درست بر مدارس طبیعت داشته باشیم که استانداردهای لازم  آموزشی را رعایت کند. لذا باید ذیل یک نهاد  آموزشی برود که هم تخصص داشته باشد، هم قوانین حاکمیتی و مباحث آموزشی را یاد داشته باشند. مدارس طبیعت حوزه جدیدی از آموزش است که در کشورهای موفق همچون فنلاند، آلمان و …در حال اجراست. همیشه آموزش‌های ما سنتی بوده. یکی از ساحت‌های آموزشی در سند تحول بنیادین ارتباط  با طبیعت است. آموزش و پرورش در این زمینه چه فعالیتی انجام داده است؟ آیا مدارس طبیعت بهترین حوزه برای این کار نیست. اگرچه آموزرش و پرورش محدودیت‌های اعتباری و نیرویی خود را دارد اما در حال حاضر بسیاری فارغ التحصیل رشته محیط زیست داریم که می‌توانند به نحوی کمک کنند. مدارس طبیعت بسیار بستر خوبی است  چرا که اگر موفق نبود تقاضا برای آن شکل نمی‌گرفت. حدود ۷۰ مدرسه طبیعت در کشور راه اندازی شده که باید برای آنها فکری برداشته شود نه در سطح استانی بلکه در سطح کلان باید به آن پرداخته شود.

وی خاطرنشان کرد: ما پیشنهادات و نظراتمان را به سازمان محیط‌زیست اعلام و مکاتبه کردیم. مزایا و معایب را گفتیم اما این سازمان محیط زیست است که اعلام می کند چه سیاستی یاید داشته باشیم. تاکنون غیر از چند مکاتبه‌ای مبحث جدیدی را اعلام نکرده به ما واگذار کرده به جلسه ای که با آموزش و پرورش و اداره گردشگری انجام خواهد شد.

حیدری یادآور شد: آموزش سنتی شاید نتوانسته  خلا موجود را پر کند و ما شاهد  هستیم نرخ تخریب محیط‌زیست هر روز افزایش می‌یابد. لذا مدارس طبیعت می‌توانند افرادی را تربیت کند که حفظ محیط‌زیست برای آنها مثل حفظ ناموس، وطن و… قابل معامله نباشد و مصلحت اندیشی را در این زمینه کنار بگذارند.  اساسا ما بدون محیط زیست نمی توانیم فردای خوبی برای کشور متصور باشیم.

قاسم‌علی خدابنده، مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ما مجوزی تحت عنوان مدرسه طبیعت نداشتیم یعنی از اداره مشارکت‌های ما و مدارس غیر دولتی مجوزی برای این مدرسه صادر نشده است. وقتی مدرسه طبیعت به نام مدرسه دارد فعالیت می‌کند باید مجوزهای لازم را بگیرد . ادامه فعالیت جایی که مجوز ندارد خلاف قانون است بنابراین اگر شکایت داشته‌ایم بخاطر این بوده که مجوز بگیرد.

وی در پاسخ به این پرسش که  چطور در این چند سال مدرسه طبیعت بدون مجوز آموزش و پرورش فعالیت می‌کرده، گفت: ما اجازه ندادیم. این مدرسه فعالیت غیرقانونی داشته اما مدعی یا شاکی وجود نداشته و به ما منتقل نشده حالا  که منتقل شده رفتیم و اعتراض کردیم.

خدابنده با اشاره به اینکه «اگر جایی اسمش  مدرسه است نمی‌توانیم بگوییم فعالیت آموزشی ندارد»، عنوان کرد: مدرسه یعنی جایی که فعالیت آموزشی و پرورشی دارد. اگر جایی به عنوان موسسه‌ای مثل موسسه زبان و…  مجوزی گرفته که دیگر نمی‌توانیم به آن بگوییم مدرسه بلکه باید بگوییم موسسه محیط زیستی.  اما  اگر عنوان مدرسه روی سر در مکانی است و مدعی هستند که مدرسه دارند  باید برنامه  سند درس ملی در آن رعایت شود، برنامه هفتگی مشخص باشد و… .

وی افزود: مدرسه طبیعت چون از ما مجوزی نگرفته از نظر ما مدرسه نیست درحالی که به عنوان مدرسه محیط زیستی فعالیت می کرد به همین دلیل معتقد هستیم باید  پلمب شود. مسئولین مدرسه طبیعت اگر می‌خواهند  تغییر رویه بدهند بیایند درخواستشان را  به عنوان موسسه علمی و آموزشی ارائه کنند.

مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در خصوص امکان بازگشایی مدرسه طبیعت تصریح کرد: امکان بازگشایی  در صورتی که مجوز و تاییدات را بگیرد وجود دارد.

خدابنده عنوان کرد: وقتی مجوزی به مدرسه غیر دولتی می‌دهیم اولا باید فضا، تجهیزات و امکانات  آنجا تایید شود.  سپس یک نفر را به عنوان مدیر منصوب می‌کنیم که در صورتی که تعداد دانش‌آموزان بیش از ۵۰ نفر باشد یک نیروی رسمی ترجیحا به عنوان مدیر می‌فرستیم که ناظر بر فرآیند تعلیم و تربیت باشد.  همچنین فرآیند گزینش نیروهایی که در این مدرسه بکار گرفته می‌شوند، طی می‌شود. در نتیجه وقتی مدرسه مجوز بگیرد در چارچوب می‌آید. از طرفی محتوای دروس و کتب  بر اساس برنامه درس ملی است و ساعات آموزشی  مشخص می‌شود. مجور فقط یک برگه نیست این مجوز یکسری شاخص‌هایی را به دنبال دارد.

وی با بیان اینکه «صلاحیت حرفه‌ای و .. . افرادی که در این مدرسه فعالیت می‌کنند بررسی نشده است»، تصریح کرد:. فردا اگر مشکلی پیش بیاید چه کسی می‌خواهد پاسخگو باشد؟ وقتی مدرسه از ما مجوز نگرفته یعنی از نظر ما معلوم نیست صلاحیت فعالیت تعلیم و تربیت داشته باشد. ممکن است صلاحیت آنها بررسی شود و مشخص شود که آنها صلاحیت داشته‌اند اما ما هنوز تایید نکردیم.

مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی  بیان کرد: ما  به دنبال این هستیم مشارکت‌های مدنی و … در آموزش و پرورش توسعه یابد. با رونق و توسعه مدارس غیر دولتی در چارچوب قوانین و مقررات موافقیم. بسیاری از مدارس غیرانتفاعی از مدارس دولتی فعالیت بهتری دارند اما برخی مدارس هستند دست به تخلفاتی می‌زنند که ما باید با آنها برخورد کنیم. اگر مدرسه‌ای کیفیت دارد قطعا حمایت  و توسعه آن را ترویج می‌کنیم. اگر مدرسه ای  در کنار فعالیت‌های آموزش و پرورش فعالیت سومی را هم تعریف کرده و محیط زیست، فعالیت هنری، ورزشی و… را مبنا قرار داده استقبال  می‌کنیم، مشروط بر اینکه بر محتوای کتب درسی  و ساعات درسی خدشه وارد نشود. یعنی نیایند از ساعت درسی بزنند و به فعالیت سوم بپردازند .

مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی یادآور شد: به خانواده‌ها توصیه می‌کنم وقتی می‌خواهند فرزندان خود را در این موسسات ثبت نام کنند حتما  از داشتن مجوز آنها اطمینان حاصل کنند. بببینند موسسه تحت نظارت چه ارگانی دارد فعالیت می‌کند.  به گونه ای نشود که  دانش‌آموزان را ثبت نام کنند و هنگامی که آسیب دیدند بعد به سراغ ما بیایند. در همان ابتدا مجوز موسسه را ببینند  موسسات مکلف هستند مجوزهای خود را در معرض دید قرار دهند. اول این مجوزها را مطالعه و بعد ثبت نام کنند

اهمیت مدارس طبیعت و لزوم گسترش این مدارس بر کسی پوشیده نیست اما از طرفی سازوکار قانونی مشخص داشتن و تحت نظارت نهادهای آموزشی بودن نکته‌ای است که نمی‌توان از ان غافل بود و باید هرچه زودتر این موضوع تعیین تکلیف شود تا فعالیت مدارس طبیعت که در حال حاضر در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته شفاف شود و توسعه روزافزون این مدارس را درکشور شاهد باشیم.

انتهای پیام