نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی در کودکان

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، دوران کودکی زمانی مناسب برای آموزش‌های اخلاقی و ریشه‌دار است، آموزه‌هایی که از طریق آن می‌توان ارزش‌های اخلاقی درست را در کودکان اشاعه داد. این ارزش‌ها به کودکان یاد می‌دهد که چه کسی هستند و چه رفتارهایی را باید در آینده داشته باشند. همچنین عمق بخشیدن به ارزش‌های اخلاقی در کودکان، آنان را از آسیب‌های اخلاقی و اجتماعی مصون می‌دارد و موجب سلامت اخلاقی جامعه می‌شود. حال باید دید در این میان خانواده و هر یک از نهاد‌های آموزشی چه نقشی را بر عهده دارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین امیر اخوان کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ درباره زمان شروع آموزش‌های اخلاقی در کودکان، گفت: معنویات و مادیات دو بال تربیت کودکان هستند که دراین میان تربیت دینی و معنوی کودک یک ضرورت مهم است و خانواده نقشی تأثیرگذار در آن دارد. آموزش ارزش‌های اخلاقی مثل لقمه‌های حلال پدر و مراقبت‌های معنوی مادر در زمان بارداری زمینه‌سازی برای شروع تربیت دینی کودک است.
وی با بیان اینکه کودکان از سن دو سالگی تقلیدگرا می‌شوند، افزود: به دلیل تقلیدگرا و تصویرگرا بودن کودکان، والدین می‌توانند مفاهیم اخلاقی و دینی را از طریق بازی به آنها آموزش دهند و الگویی را برای فرزندان خود به‌وجود آورند.
استاد مرکز تخصصی نماز استان قم ادامه داد: تربیت دینی کودک امری تدریجی است، به همین دلیل آموزه‌های اخلاقی باید تا سن هفت سالگی به‌صورت غیر مستقیم در کودک القا شود. در این رابطه خانواده باید برای کودک تصویرسازی و خاطره‌گویی درباره مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی و معنوی به‌وجود آورد تا در ذهن کودک ثبت شود.
اخوان گفت: همچنین بعد از هفت سالگی، والدین باید کم کم به صورت مستقیم به این آموزش‌ها بپردازند. در این زمینه امام باقر(ع) می‌فرمایند که ما اهل بیت، هنگامی که کودکان‌مان به پنج سالگی رسیدند دستور می‌دهیم نماز بخوانند؛ ولی شما از هفت سالگی آنان را به نماز خواندن امر کنید، و ما در هفت سالگی امر می‌کنیم به اندازه توانایی‌شان نصف روز و یا بیشتر و یا کمتر روزه بگیرند و دستور می‌دهیم هنگامی که تشنگی و گرسنگی بر آنان غالب شد، افطار کنند. این عمل برای آن است که به روزه گرفتن عادت کنند. پس شما کودکان خود را در نُه سالگی به اندازه توانایی‌شان امر به روزه گرفتن کنید و چون تشنگی و گرسنگی بر آنان غالب شد، افطار کنند.
استاد مرکز تخصصی نماز استان قم با بیان اینکه بهترین راهکار برای جذب کودکان به ارزش‌های اخلاقی، تشویق و در کنار آن بیان علت و چرایی اعمال دینی و ارزش‌های اخلاقی است، اظهار کرد: در این میان تشویق کودک به شمارش نعمت‌های خداوند، شکرگزاری و خواندن نماز امری مؤثر در نهادینه کردن مفاهیم اخلاقی است؛ چنانچه پیامبر اکرم(ص) در حدیثی فرمودند «نماز مثل چشمه زلالی است که انسان نمازگزار در این وقت‌های پنج گانه در آن شست و شو می‌کند».
وی گفت: در امر تربیت کودک، خانواده، جامعه و مدرسه سه ضلع یک مثلث هستند که مانند یک پازل باید در کنارهم چیده شود و در این میان خانواده مهم‌ترین عنصر در تربیت دینی کودک است؛ زیرا در صورت لغزش در امر تربیت دینی کودک توسط والدین و در کنار آن نهاد آموزشی، جامعه به انحراف کشانده می‌شود و پیامدهای این لغزش درآینده متوجه جامعه می‌شود.
حجت‌الاسلام اخوان با تأکید بر اینکه نهادهای آموزشی علاوه بر تربیت کودکان باید آموزش‌هایی را هم در این راستا برای والدین داشته باشند، بیان کرد: تربیت کودک نیاز به آموزش دارد و والدین باید در ابتدا روانشناسی کودک را بدانند و در مرحله بعد برای کودکان خود وقت و زمان بگذارند. همچنین آموزش‌های اخلاقی خانواده و نهاد آموزشی باید در یک جهت باشد تا کودک دچار سردرگرمی نشود.
وی یادآور شد: اگر ارزش‌های اخلاقی و مفاهیم دینی در کودکان نهادینه نشود و آنان نسبت به اصول دین، معاد، توحید و ارزش‌های معنوی شناختی نداشته باشند، در آینده ما با افرادی مواجه می‌شویم که بعد دنیا‌گرایی و منفعت دنیوی در آن‌ها برجسته است که این عوامل موجب افزایش جرم و غافل بودن از یاد خداوند می‌شود؛ جامعه‌ای که افرادش دچار تشویش و نگرانی هستند.
فاطمه بغدادی