چشم‌اندازی به وضعیت «دختر بچه‌های» جهان و ایران

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، اگرچه با وجود پیشرفت‌ها و تغییرات فرهنگی از تعداد خانواده‌هایی که فرزند “پسر” ایده آلشان باشد کاهش یافته اما هنوز هم خانواده‌هایی در اقصی نقاط جهان هستند که به دلیل فرهنگ سنتی و نوع نگرش، باز هم ترجیحشان برای فرزند بر جنسیت “مذکر” غالب است و با نگاهی جنسیتی برای فرزند “دخترشان” محدودیت‌هایی قائل می‌شوند لذا سازمان ملل متحد از یازدهم اکتبر سال ۲۰۱۱ میلادی ۱۹ مهرماه را با هدف بهبود وضعیت حقوق کودکان دختر، مانند رسیدگی به چالش‌های پیش‌روی آنان از جمله ازدواج کودکان، خشونت و دسترسی محدود به تعلیم و تربیت و … به عنوان روز جهانی “دختربچه” به ثبت رسانده است.

یونیسف یا صندوق کودکان سازمان ملل متحد سازمانی پیشرو در امور کودکان است که در ۱۹۰ کشور جهان به جهت ترویج حقوق کودکان و حمایت از برنامه‌های توسعه با محوریت کودکان فعالیت می‌کند که در آن حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان بیان شده و افراد زیر سن‌ ۱۸ سال کودک تلقی می‌شوند. لازم به ذکر است که ایران هم یکی از کشورهای عضو کنواسیون حقوق کودک است که باید حداکثر امکانات را برای بقاء و پیشرفت کودکان از جمله دختران زیر ۱۸ سال فراهم کند که به همین منظور ایسنا به بررسی معضلاتی چون وضعیت آموزش، بهداشت و ازدواج دختربچه‌های(کودکان) ایران و جهان پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

از هر پنج دختر در دنیا، یک نفر پیش از سن ۱۸ سالگی ازدواج می‌کند

بر اساس گزارش مشترک صندوق نجات کودک و بانک جهانی در سال حدود ۷.۵ میلیون دختر زیر سن قانونی در جهان ازدواج می‌کنند و نزدیک به ۱۰۰ میلیون دختر به دلیل عدم حمایت قانونی در کشورهایشان در معرض «ازدواج کودکان» قرار می‌گیرند، این درحالیست که براساس برآوردهای صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) در یک دهه گذشته از ۲۵ میلیون مورد ازدواج کودکان پیشگیری شده و اکنون از هر پنج دختر، یک نفر پیش از سن ۱۸ سالگی ازدواج می‌کند که این رقم در یک دهه قبل به ازای هر چهار نفر یک مورد بوده است.

کاهش روند “ازدواج کودکان” در کشورهای جنوب آسیا

در کشور هند بیش از ۲۶ میلیون دختر پیش از سن ۱۸ سالگی ازدواج کرده‌اند اما طبق اعلام سازمان صندوق ملل متحد، کشورهای جنوب آسیا در مسئله ازدواج کودکان بیشترین روند کاهشی را داشته‌اند به طوریکه در هند این آمار با فراهم آمدن شرایط تحصیل برای دختران و آگاهی بخشی در مورد مضرات و آسیب‌های ازدواج کودکان محقق شده ،این درحالیست که کشور نیجر با رقم ۷۶ درصد از بالاترین نرخ ازدواج کودکان برخوردار است.
در همین راستا بسیاری از کارشناسان گفته‌اند که ازدواج کودکان تا سال ۲۰۳۰ میلادی حدود چهار تریلیون دلار برای جهان هزینه دارد لذا پایان دادن به معضل ازدواج کودکان می‌تواند بیش از چهار تریلیون دلار به اقتصاد جهان کمک کند و از این طریق رشد جمعیت را کنترل کرده و زندگی میلیون‌ها زن جوان را در سراسر جهان تغییر داد.

نگاهی به آمار ازدواج “دختربچه‌ها در ایران”

ریشه بسیاری از معضلات زنان مربوط به ازدواج آنها در سنین کودکی است؛ از جمله این معضلات می‌توان به رشد بی رویه جمعیت بدون اوراق هویتی در مناطق حاشیه، محرومیت از تحصیل، ثبت نشدن ازدواج‌ها، شیوع پدیده کودک ـ بیوه و … اشاره کرد.

شهلا کاظمی پور- جمعیت‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به سرشماری‌های سال ۹۵ مرکز آمار ایران، تعداد دختران زیر ۱۸ سال کشور را ۱۰ میلیون و ۹۳۰ هزار نفر اعلام و بیان کرد: حدود ۲۷/۷ درصد از کل جمعیت زنان را “دختران” زیر سن ۱۸ سال کشور تشکیل می‌دهند که چهار میلیون و ۳۸۱ هزار نفر از کل جمعیت دختران، افراد ۱۰ تا ۱۸ سال هستند و از این تعداد ۸/۵ درصد (۳۷۳ هزار نفر) همسردار، دو صدم درصد (۹۴۲ نفر) بر اثر فوت همسر و ۱۶صدم درصد (حدود ۷ هزار نفر) بر اثر طلاق بدون همسر هستند.

“ازدواج کودکان” یا “کودک همسری” از مسائلی که به دلیل پیامدها و آسیب‌های اجتماعی، فعالان حقوق کودک را تحت تاثیر قرار داده و باعث شده در سال‌های اخیر در ایران و حتی در جهان به این “پدیده” نگاه جدی‌تری شود. مسئله‌ای که بسیاری از فعالان حقوق کودک آن را پدیده‌ای خشوت آمیز علیه کودکان می‌دانند و مونیکا نادی به عنوان یکی از این فعالان درباره آسیب‌های ازدواج کودکان معتقد است:” کودک همسری تبعات و آسیب‌هایی از جمله جدایی ناگهانی کودکان از دنیای کودکانه‌شان، ناتوانی جسمی دختران برای مادر شدن و مشکلات زایمان‌های زود هنگام، ناتوانی در نگهداری از زندگی و فرزند را دارد. همچنین بیوه شدن زود هنگام، طلاق و حتی طلاق‌های عاطفی زوجین پس از افزایش سن از تبعات کودک همسری است و بسیاری از افراد با ازدواج در سنین کودکی و بعد از بلوغ فکری تناسبی بین ازدواجشان با معیارهای خود نمی‌بینند که به دلیل نداشتن شرایط جدایی، این رابطه به یک طلاق عاطفی منتهی می‌شود.

تصویب فوریت طرح ممنوعیت ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال در مجلس

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، اگرچه آمارهای”ازدواج کودکان” ایران به نوعی حاکی از خشونت‌ علیه دختران‌ سرزمینمان است اما همین آمار باعث شد که فعالان حقوق کودک بیش از پیش به این مسئله انتقاد کنند و سرانجام طرحی در قالب “کودک همسری” توسط فراکسیون زنان در مجلس شورای اسلامی تدوین شود؛ طرحی که براساس آن حداقل سن ازدواج دختران به ۱۶ سال و برای پسران به ۱۸ سال افزایش می‌یابد و ازدواج دختران زیر ۱۳ سال مطلقا ممنوع می‌شود. طرحی که همواره مخالفانی از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس را با خود همراه داشته اما بالاخره ۶۷ نماینده در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در قالب طرح اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی (ازدواج  دختران زیر ۱۳ سال و پسران زیر ۱۵ سال را منوط به اذن ولی و حکم دادگاه و ازدواج کودکان بزرگتر را به صورت مطلق جایز دانسته است) ضمن تشریح آسیب‌های اجتماعی، روانی، جسمی، جانی، محرومیت از تحصیل، مشکلات به وجود آمده در تربیت فرزندان و افزایش نرخ طلاق خواستار ورود سریعتر مجلس به ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال و پسران کمتر از ۱۶ سال شدند.

نگاهی به آمارهای جهانی “کودک آزاری”

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، “خشونت علیه کودکان” از دیگر آزارهای جسمی و عاطفی است که شامل کتک زدن، صدمه‌های جسمی، بی‌توجهی، مراقبت ناسالم و نادرست، بازماندن از تحصیل و پرخاشگری والدین و تعرض جنسی است و از نظر رشد جسمی، روانی و روحی کودک را تحت تاثیرات منفی قرار می‌دهد. به طوریکه افرادی که در دوران کودکی مورد آزارهای جسمی و روحی قرار می‌گیرند ممکن است در دوران بزرگسالی خود نیز کودک آزاری شوند.

 ۵۳ درصد کودکان آزار دیده دختر هستند

 براساس آمارهای ارائه شده از سوی “اورژانس اجتماعی کشور” حدود ۱۶ هزار مورد کودک آزاری از انواع کودک آزاری جنسی، جسمی، عاطفی و غفلت طی شش ماه نخست سال ۹۶ به این مرکز گزارش شده که ۳۸ درصد از این کودکان در سن دبستان و کمتر از دبستان و ۱۲ درصد راهنمایی بوده‌اند.

رضا جعفری- رئیس اورژانس اجتماعی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، معتقد است” ۵۳ درصد از این خشونت‌ها علیه دختران و ۴۷ درصد از آنها علیه پسران است که ۵۰ درصد از این خشونت‌ها به دلیل غفلت، ۳۰ درصد آزارهای جسمی ، ۱۵ درصد از نوع روانی عاطفی و ۴درصد خشونتهای جنسی گزارش شده است.

آماری از «دختران» بازمانده از تحصیل و بیسواد

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، دسترسی برابر به آموزش باکیفیت و ارائه فرصت‌ها از دیگر حقوق اصلی دختران به شمار می‌رود این درحالیست که به نظر می‌رسد برخی از جوامع و کشورها به دلیل عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، مانع رسیدن این حق دختران می‌شوند.

اگرچه طبق بررسی‌های انجام شده در این زمینه فقر فرهنگی و مالی، بدسرپرستی، طلاق والدین، مهاجرت، نبود علاقه و نداشتن انگیزه، بیماری و دیرآموزی، کار کودک، ازدواج زودهنگام و راه‌های صعب‌العبور از عواملی است که موجب ترک تحصیل کودکان به خصوص دختربچه‌ها می‌شود اما کارول بلامی- رییس صندوق کودکان سازمان ملل متحد در این زمینه اعتقاد دارد که “آموزش تنها فراگیری نیست، بلکه در بسیاری از کشورها وسیله نجات‌دهنده زندگی افراد به خصوص دختران است، دختری که خارج از مدرسه باشد بیشتر در معرض ایدز بوده و کمتر می‌تواند خانواده‌ سالمی داشته باشد”.

علی زرافشان-معاون سابق آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت دانش‌آموزان بین ۶ تا ۱۴ ساله در سال ۹۵، را ۱۰ میلیون و ۷۷۲ هزار و ۷۸۷ نفر اعلام کرده که پنج میلیون و ۵۱۶ هزار و ۶۳۷ دانش‌آموز پسر و پنج میلیون و ۲۵۶ هزار و ۱۵۰ دانش‌آموز دختر هستند و از مجموع این ۱۰ میلیون دانش‌آموز، ۱۵۵ هزار و ۷۸۲ دانش‌آموز دختر در مدرسه حضور ندارند؛ براساس همین گزارش، در جمعیت ۱۰ تا ۱۴ سال از مجموع کل، ۷۴ هزار و ۳۹۸ بیسواد اعلام شده که از این تعداد ۳۷ هزار و ۹۱۵ دانش‌آموز دختر هستند.

این در حالیست که حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش در شهریور امسال از شناسایی ۱۴۲ هزار کودک بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی برای سال تحصیلی جدید خبر داده بود.

این درحالیست که ایجاد مراکز مدرسه شبانه‌روزی، تامین سرویس ایاب و ذهاب دانش‌آموزان در مناطق محروم و شناسایی خانه به خانه بازماندگان از تحصیل  از راهکارهای مسئولان دولتی به منظور کاهش آمار بازماندگان از تحصیل است.

 رشد بیش از ۱۵۱ میلیون کودک زیر پنج سال بر اثر گرسنگی کاهش یافته

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، “تغذیه و بهداشت” مناسب تاثیر زیادی در آینده دختران دارد چراکه علاوه بر رشد جسمی و سطح یادگیری می‌تواند تاثیر مناسبی در نوع بارداری و شیردهی آنها داشته باشد، زیرا دخترانی که زندگی خود را با تغذیه ناکافی در دوران کودکی شروع می‌کنند به دلیل مشکلات تغذیه‌ای با کاهش قدرت یادگیری، افت تحصیلی، افزایش ابتلا به بیماری‌ها و کاهش توانمندی ذهنی و جسمی مواجه می‌شوند و در دوران حاملگی نمی‌توانند دوران خوبی را سپری کنند.

باتوجه به اینکه آمار دقیقی از وضعیت تغذیه “کودکان دختر” در دست نیست اما براساس گزارشی که با همکاری نهادهای مختلفی از جمله صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف)، برنامه جهانی غذا و سازمان جهانی بهداشت تهیه شده، رشد بیش از ۱۵۱ میلیون کودک زیر پنج سال در سال ۲۰۱۷ میلادی بر اثر گرسنگی کاهش داشته و باعث شده این کودکان کوتاهتر از حد طبیعی باشند. در آسیا نیز از هر ۱۰ کودک زیر پنج سال، یک کودک دچار کم وزنی است؛ این رقم در آمریکای لاتین و کارائیب یک کودک در هر ۱۰۰ کودک است. این درحالیست که ۳۸.۳ میلیون کودک زیر پنج سال در سراسر جهان (۵.۶ درصد از کل کودکان) دچار چاقی مفرط هستند.

مرگ سالیانه پنج میلیون کودک زیر پنج سال به دلیل سوء تغذیه 

مجید حاجی فرجی- رئیس دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی نیز بر اساس آمارهای اعلام شده گفته” هرساله پنج میلیون کودک زیر پنج سال، به دلایل مرتبط با سوء تغذیه جان خود را از دست می‌دهند،  ۴۰ درصد کودکان در کشورهای فقیر، در اثر سوء تغذیه، دچار آسیب‌های بدنی و ذهنی می‌شوند. ۲۶ درصد کودکان جهان به دلیل سوء تغذیه دچار کوتاهی قد هستند. دو میلیارد نفر از کمبود یک یا چندریز مغذی رنج می‌برند و حتی در ایالات متحده آمریکا که کشوری غنی و ثروتمند است در حدود یک هفتم آمریکایی‌ها (۱۴.۳ درصد مردم)، کمتر از حد نیاز خود، غذا می‌خورند.

کاهش مرگ کودکان زیر پنج سال ایرانی بر اثر گرسنگی

اگرچه وضعیت تغذیه کودکان کشورهای دیگر در وضعیت مطلوبی سپری نمی‌شود اما طبق گفته زهرا عبداللهی- مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، مطالعات انجام شده در ایران نشان می‌دهد که در یک دهه گذشته، شیوع سوء تغذیه کودکان به‌طور متوسط حدود ۵۰ درصد کاهش داشته است. 

 میزان شیوع سوء تغذیه در کودکان زیر ۵ سال به صورت کم وزنی، کوتاه قدی و لاغری تعریف می‌شود، یکی از شاخص‌های بین‌المللی برای نشان دادن وضعیت امنیت غذایی در کشورهاست که تأمین امنیت غذایی و امنیت تغذیه‌ای مستلزم اقدامات توسعه‌ای در همه بخش‌هاست. همچنین محورهای عمده و اثرگذار بر امنیت غذا و تغذیه شامل تولید مواد غذایی سالم و کافی، درآمد و قیمت غذا، فرهنگ و سواد تغذیه‌ای و تأمین سلامت برای پیشگیری از بیماری‌ها که جذب و استفاده بدن از مواد مغذی را مختل می‌کند، است. 

 براساس نتایج بررسی‌های ملی انجام شده، در یک دهه اخیر در سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ شیوع کم وزنی کودکان از ۸.۳ درصد در سال ۱۳۸۷ به ۳.۸ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است. شیوع کوتاه قدی تغذیه‌ای نیز از ۸.۹ درصد در سال ۱۳۸۷ به ۴.۶ درصد در سال ۱۳۹۵ سیر نزولی داشته است همچنین شیوع لاغری که معرف سوء تغذیه زمان حال و گذشته است از ۷.۵ درصد در سال ۱۳۸۷ به چهار درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته و کاهش شیوع سوء تغذیه کودکان حتی در استان‌های کم برخوردار کشور نیز قابل توجه بوده است.

برنامه حمایتی کمیته امداد برای رفع سوءتغذیه دختران زیر پنج سال

اما به منظور جلوگیری از سو تغذیه کودکان یکی از اهداف کمیته امداد امام خمینی (ره) برنامه حمایتی تغذیه‌ای است که طبق آماری که در اختیار ایسنا قرار گرفته نشان می‌دهد ۵۴ هزار و ۷۶ دختر زیر پنج سال از برنامه “حمایتی تغذیه کودکان” استفاده می‌کنند و همین مسئله می‌تواند در رفع میزان سوء تغذیه و مشکلات رشدی و جسمی دختران تاثیر مثبتی داشته باشد.

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا، تامین امنیت وضعیت اجتماعی، جسمی و روانی از حقوق اصلی زندگی دختران به شمار می‌رود که باید مورد ارزیابی قرار گیرد اما باتوجه به آمارهای ارائه شده از وضعیت زندگی اجتماعی دختران در ابعاد مختلف به نظر می‌رسد باید مسئولین نسبت به ایجاد امنیت روانی و جسمی دختران گامی مهم بردارند؛ دخترانی که به عنوان مادران آینده نقش تعیین کننده‌ای در سرزمین‌مان دارند و می‌توانند تاثیر زیادی در میزان موفقیت فرزندان آینده و جامعه داشته باشند.

گزارش از نجمه محمودی‌نیا

انتهای پیام