تب قیمت سکه به دادگاه خانواده رسید

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از جهان نیوز، «وقتی مهریه‌مو ازت گرفتم، می‌فهمی هرکاری دلت بخواد نباید انجام بدی، الان هم که سکه گرون شده و تا بخوای مهرمو بدی حالت جا میاد.» نمی‌دونم چرا از صحبت‌های خانمی که با لباس فرم اداری در راهروی «مجتمع قضایی شهید مفتح» و ابروهای گره‌کرده با مردی که در آن سمت راهرو ایستاده بود، خنده‌ام گرفت. کمی جلوتر رفتم و خندان به او گفتم: «خوب شد سکه گران شد تا بتوانی اینجوری حقت را بگیری!» انگار متوجه طنز کلامم شد،گفت: «خدا بیامرزه پدر و مادر اونی که سکه را گران کرد، دو ساله با همه‌جور رفتارش سازش می‌کنم؛ تا حرف می‌زنم میگه مهرت ۱۴ سکه است،  می‌ذارم کف دستت و خلاص. هی بهش می‌گم مرد من! آقای من! چرا انقدر رفیق‌بازی! چرا دست از دود و دم برنمی‌داری؟ ولی کو گوش شنوا؟

الان که سکه گرون شده، قشنگ می‌تونم حالش رو بگیرم، دیگه نمی‌تونه بگه ۱۴ سکه رو می‌دم و خداحافظ. اومدم طلب مهر کنم بلکه آقا سرش به سنگ بخوره و مرد زندگی بشه.» رفتیم به سمت صندلی‌ها و نشستیم، به او گفتم: «نمی‌دانم راهش این است یا نه؟ ولی کاش به مشاور یا روانشناس مراجعه کنی، اینکه مهریه‌ات رو بگیری که راه‌حل نمی‌شه.» نگاهش به داخل کیفش بود و برگه‌هایی را مرتب می‌کرد، گفت: «ای بابا! شما که از زندگی آدم‌ها خبر نداری، راه‌حل مشکل من همین است، خبرنگار هستی؟»

گفتم: «بله ولی اگه راضی نباشید صحبت‌هایتان را در روزنامه منتشر نمی‌کنم.» یک دفعه از جا بلند شد و روبه‌روی مرد ایستاد و گفت: «ببین خانم گزارشگر است، الان بهش می‌گم تو روزنامه بنویسه تا همه بفهمن چه کسی هستی؟» دیدم اگر لحظه‌ای در آنجا بمانم، کار به جاهای باریک‌تر می‌کشد، رفتم به سمت اتاق‌های دیگر، راهروها خیلی شلوغ بودند و اگر کمی گوش تیز می‌کردی و به صحبت‌ها گوش می‌دادی، متوجه می‌شدی اکثر آنها در مورد «مهریه» صحبت می‌کنند.  
این روزها در راهرو دادگاه‌ها چه خبر است
با بالارفتن قیمت سکه و طلا می‌توان حدس زد که راهروهای دادگاه‌های خانواده بیشتر از قبل شلوغ‌ می‌شود و زن و مرد برای گرفتن مهریه یا برای درخواست تعدیل اقساط آن به دادگاه‌ها مراجعه می‌کنند. تصمیم گرفتم به صورت میدانی از وضعیت دادگاه‌ها در این روزها گزارشی تهیه کنم؛ به دو مجتمع قضایی «شهید مفتح» و «شهید محلاتی» رفتم و از نزدیک با برخی مراجعه‌کنندگان صحبت کردم.

خانم دیگری به همراه آقایی که گویا وکیلش بود، به دادگاه آمده بودند، خانم پشت در شعبه منتظر وکیل ایستاد، کنارش رفتم و گفتم: «شما هم آمده‌ای مهریه بگیری؟» گفت: «بله، هم از شوهر اولم و هم از این آقایی که اسم خودش را گذاشته شوهر(منظورش شوهر دومش بود).» گفتم: «یعنی دو مهریه از دو شخص می‌خواهی؟» با کلافگی از گرمای هوا پاسخ داد: «بله؛ ۱۸ سالم بود که از روی عاشقی زن شوهر اولم شدم، بعد سه سال زندگی مشترک، یک روز دیگر نتوانستم با او ادامه بدم و درخواست طلاق دادم، مهریه را برایم قسط‌بندی کردند؛ ماهی دو سکه. چند سالی با همین دو سکه زندگی کردم تا شوهر دومم یک روز سر راهم قرار گرفت و دل من را برد و هوای عشق و عاشقی را به سرم انداخت، بعد از چند سال از رفتارهایش خسته شدم، اصلا  هیچ مشکلی هم نداریم، مهریه‌مو می‌خواهم، باید بده یا نه؟ شوهر اولم که دید من ازدواج مجدد کردم، چندوقت یک‌بار سکه‌ها را می‌آورد و به دادگاه می‌داد، الان حدود ۱۶ سکه از او طلب دارم و ۲ سکه هم از شوهر دومم، شما هم مثل بقیه فکر می‌کنید؟

من برای کاسبی مهریه‌ام را می‌گیرم؟» گفتم: «من چنین فکری نمی‌کنم ولی زندگی دوم شما مشکلی داشت که الان به دنبال وصول مهریه از شوهر دومت هستی؟» با عصبانیت گفت: «اولا مشکل دارم ولی دلیلی برای بیان مشکلاتم نمی‌بینم، ثانیا مهریه حق زن است، مگر باید مشکلی باشد که زن مهریه‌اش را بگیرد؟ روز اول گفت مهریه‌ات را هرزمان که بخواهی به تو می‌دهم، الان مهریه‌ام را می‌خواهم، نه بیشتر! نه کمتر!» گفتم: «آخه در این برهه از زمان که سکه دو برابر شده؟» گفت: «اتفاقا الان وقت مهریه گرفتن است.» آقای وکیل از اتاق بیرون آمد، با دو برگه حکم جلب در دستش به همراه زن رفتند تا شوهران بدهکار را جلب کنند.

آقایی با یک کیف دستی زیربغلش با عجله به سمتم آمد و گفت: «شما نوبتت شده یا منتظر حکمت هستی؟» گفتم: «نه، من پرونده ندارم.» گفت: «پس دل بی‌درد داری، مرخصی ساعتی گرفتم تا بیام یه نیم‌سکه مهریه زن سابقم را بدم و برم سرکارم ولی آنقدر شلوغه بعید می‌دونم به موقع به اداره برسم. چقدر ما مردها بدبخت هستیم، زندگی خوب و خوشی داشتیم و یک دختر که به ما دلگرمی می‌داد، یک روز زنم خوشی زد زیر دلش و گفت می‌خوام جدا بشم، هرچی گفتم به خاطر بچه از خر شیطان پایین بیا! قبول نکرد که نکرد، حالا هم ماهی نیم‌سکه به اضافه نفقه دخترم را می‌دهم، ازدواج مجدد کردم و همسرم باردار است، اگر چیزی بخواهد و من بگویم فعلا نمی‌توانم تهیه کنم، به جونم غر می‌زنه، چطور سکه و نفقه اونا رو داری بدی! به ما که می‌رسه می‌گی ندارم؟!

به‌خدا سکته نکردم، خدا هوامو داشته، برم که از حرف زدن چیزی درست نمی‌شه.» چیزی که باید بفهمم را فهمیدم و به چشم وگوش خود دیدم و شنیدم، راهرو‌های دادگاه خانواده همیشه شلوغ بوده و این افزایش قیمت سکه بهانه‌ای برای دامن زدن بیشتر به اختلافات زن و شوهر شده است و طرفین به راحتی حاضر به صلح و سازش نمی‌شوند، آقایی که موهایش سفید شده بود، می‌گفت: «دخترم نمی‌فهمد، این مرد، مرد زندگی نیست! الان که مهریه دخترم را ازش گرفتم و او نتوانست مهریه را بدهد، هم دخترم می‌فهمد و هم آن پسر که دیگر لقمه بزرگ‌تر از دهنش برندارد.»

به مجتمع قضایی «شهید محلاتی» رفتم و آنجا هم اوضاع از همین قرار بود، تعداد انگشت‌شماری از مراجعه‌کنندگانی که این روزها به دادگاه‌های خانواده رجوع می‌کنند مشکل حل‌نشدنی دارند و باید حتما جدا شوند، خانم‌هایی که قبلا چندماه یک‌بار به شعب اجرای احکام مراجعه می‌کردند و مهریه خود را می‌گرفتند این روزها هر ماه و سرموقع می‌آیند و طلب مهر می‌کنند و فرصتی به طرف مقابل خود نمی‌دهند، از مجتمع قضایی شهید محلاتی خارج می‌شدم که مرد جوانی دستبند به دست برای عدم پرداخت مهریه به مجتمع وارد ‌شد و با فریاد به خانمی که پشت سرش می‌آمد، می‌گفت: «تو که سکه گرفتن برات کاسبی شده ، نمی‌شد یکم بهم وقت می‌دادی تا بتونم این پنج سکه را تهیه کنم؟ من یک مغازه‌دار ساده‌ام، درآمد کلانی ندارم. قرار بود عقد سه‌ماهه بین ما خوانده بشه تا محرم شیم و برای ازدواج همدیگر را بیشتر بشناسیم و همین‌طوری پنج سکه را برای مهریه انتخاب کردیم، قرار نبود سکه‌ها را بگیری، مگه من مثل قبلیا هستم که بتونم هر زمان اراده کردی، تیغش بزنی.»

می‌توان گفت اوضاع در دیگر مجتمع‌های خانواده به همین صورت است، با تعدادی از حقوقدانان در تهران و هم در استان‌های دیگر در رابطه با دعاوی خانوادگی و طلب مهریه به گفت‌وگو پرداختم تا حقوقدانان هم از تاثیر افزایش قیمت سکه بر دعاوی خانوادگی بگویند.
 
عباس موسوی، قاضی دادگاه تجدیدنظر
افزایش ارزش سکه در تحکیم مناسبات خانوادگی و روابط زناشویی هم لطمه وارد کرده است، و به یک‌باره هم اثر مستقیم بر روابط گذاشته است و هم اثر غیرمستقیم و تا حدودی می‌توان آثار این تاثیرات را در جامعه دید. اثر مستقیم دیدگاه زوجه به وصول مهریه و غیرمستقیم به ناتوانی مالی خانواده‌ها است.  نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد پرونده‌های این حوزه ارائه کرد ولی چیزی که ما می‌بینیم افزایش دعاوی تعدیل و تعدیل در تقسیط پرداخت مهریه است. در تمامی مواردی که زوج محکوم به پرداخت مهریه می‌شود، دادخواست تقسیط در پرداختش را مطابق محکومیت مطرح می‌کند و بعضا هم قبل از صدور حکم محکومیت، این دعوی مطرح می‌شود. 

درحال‌حاضر که ارزش ریالی سکه به‌عنوان یک جنس رایج در انتخاب مهریه ملاک است و افزایش پیدا کرده و شخصی که قرار بود تا چندماه پیش با پرداخت حدود یک میلیون‌تومان، سکه‌ای تهیه کند تا به‌عنوان یک قسط ماهیانه به زوجه پرداخت کند، اکنون باید تقریبا حدود چهار برابر رقم قبل را بدهد تا بتواند قسط مهریه را بپردازد.  بالطبع تهیه این امر بعد از چهار ماه با توجه به اینکه وضعیت زندگی مردم تغییری پیدا نکرده، بسیار دشوار است و از این جهت نتیجه ملموس و آثار افزایش قیمت سکه و ازدیاد دعاوی تقسیط در پرداخت مهریه یا تعدیل تقسیط در پرداخت ماهیانه است. به عبارتی اگر دادگاه خانواده تا چندی پیش حکم تقسیط پرداخت مهریه را صادر کرده بود، درحال‌حاضر زوج با توجه به شرایط نابسامان اقتصادی فعلی درصدد آن است که همان قسط‌بندی قبلی دوباره به نفع آن تعدیل شود؛ یعنی شرایط پرداخت مهریه برای او آسان‌تر شود. در هر حال این امر باعث ازدیاد پرونده‌ها، شدت گرفتن درگیری و اختلافات خانوادگی می‌شود و لطمه بسیار بدی به روابط بین زوجین وارد می‌کند، حتی اگر اختلاف بین زن و شوهر ناچیز و قابل حل می‌بود، این وضعیت اقتصادی به امکان حل مشکلات ضربه مهلکی وارد کرده است.
 
فرزانه سریر، وکیل و استاد دانشگاه

آنچه مسلم است، با افزایش قیمت سکه مهریه‌ها غیرواقعی شده. ما در عالم حقوق می‌گوییم: هر قصدی که  به نیتی یا موضوعی تعلق بگیرد باید همان محقق شود، از این جهت زمانی که ما نقص در تصریح قانون داریم، عرف باید جایگزین شود چرا؟ چون اگر قانون صریحی درمورد آن موضوع حقوقی وجود نداشته باشد، عرف تعیین‌کننده است.
زمانی‌که طرف می‌گوید مهریه من ۱۱۰ سکه است، با توجه به عرف جامعه نیتش چه رقمی بوده است؟ می‌توان گفت حدودا رقم ۱۱۰ میلیون بوده، قصد طرف این نبوده که هرچه قیمت سکه بالا رفت، مهریه من هم با توجه به قیمت سکه بالا برود.

حالا قیمت سکه بالا رفته و فردی که ماه گذشته باید یک میلیون برای پرداخت قسط مهریه هزینه می‌کرد، باید چهار میلیون پرداخت کند و توانایی آن را ندارد؛ باید حکم براساس مقتضیات روز تغییر کند، یعنی همان اعسار از پرداخت محکوم به. 

افزایش قیمت سکه بر افزایش پرونده‌های دعاوی خانوادگی موثر است، این شرایط به نحوی شده است که اگر کسی به مبادی اخلاق و شرع پایبند نباشد، دریافت مهریه یک‌جور کاسبی برای او می‌شود و این خیلی بد است؛ چراکه خانواده‌ها بسیار متزلزل می‌شوند.

رسول کوهپایه‌زاده، وکیل پایه یک دادگستری
اتفاقی که افتاده است (بالا رفتن قیمت سکه) از دو منظر حقوقی و غیرحقوقی قابل بررسی است، از منظر غیرحقوقی این است که به هرحال توسل به اهرم مطالبه مهریه از قدرت بیشتری برخوردار شده است، هرچند مطالبه مهریه حق زن است ولی در شرایط کنونی و با توجه به افزایش و رشد چشمگیر سکه توازن و تعادل قبلی به هم خورده و این موضوع می‌تواند حتی در روابط زوجین نیز اثرگذار باشد و سایر مسائل خانوادگی را نیز تحت‌الشعاع قرار دهد که روی آن در حوزه صلاحیت متخصصان روانشناسی و جامعه‌شناسی است.

اما از بعد حقوقی این امر، درمواردی که زن خواستار جدایی و طلاق است می‌تواند به‌عنوان اهرمی جهت متقاعد کردن همسر به پذیرش طلاق تلقی گردد. با مطالبه مهریه یا بذل و بخشش آن در قبال راضی شدن مرد به‌منظور موافقت با طلاق درمواردی که مرد حاضر به انجام طلاق نباشد.

موضوع دیگری که در این زمینه قابل‌توجه است اینکه آمار دادخواست‌های تعدیل مهریه از سوی مردان رو به فزونی خواهد گذاشت؛ به این معنی که با افزایش ناگهانی قسمت طلا و سکه و ثابت ماندن درآمد مردان درمواردی که دادگاه فی‌المثال حکم به پرداخت ماهیانه یک عدد سکه از سوی زوج به زوجه کرده است، مرد با تقدیم درخواست تعدیل اعلام می‌کند که در شرایط کنونی توانایی پرداخت نیم‌سکه در ماه را دارد.

قانونگذار هم می‌تواند با توجه به واقعیات موجود اقتصادی جامعه حدنصاب ۱۱۰ عدد سکه را درخصوص زندانی کردن زوج، اصلاح و تعدیل کند. درنهایت به نظر می‌رسد افزایش سرسام‌آور قیمت سکه در درازمدت آثار مخربی بر کاهش آمار ازدواج و هم افزایش آمار طلاق خواهد داشت و از طرفی امکان بالا رفتن آمار زندانیان محکوم به پرداخت مهریه نیز وجود دارد.
 
محمدهادی شریفی، وکیل پایه یک دادگستری ـ استان کرمان
این افزایش قیمت سکه در کرمان هم مانند دیگر استان‌ها تاثیر صد در صدی روی پرونده‌های خانوادگی (اختلافات بین زوجین) داشته است. درست از زمانی که ارزش سکه و طلا بالا رفته، حدود ۷۰ درصد دعاوی برای تعدیل پرداخت مهریه مطرح شده است، افرادی که باید مهریه را نقد پرداخت کنند، اعسار زدند و اکنون که قیمت سکه بالارفته است، درخواست تعدیل اعسار زدند.

اگر شما به آمار ماه قبل در استان کرمان هم مراجعه کنید می‌توانید صحت این ادعا را بررسی کنید، ما هنگامی‌که به‌عنوان وکیل در دادگاه‌ها حاضر می‌شویم علنا می‌بینیم که تعداد مراجعه‌کنندگان به دادگاه‌ها بیشتر شده است و زوجین دیگر حاضر نیستند با هم سازش کنند و این افزایش قیمت سکه حتی به دوام یک زندگی هم لطمه وارد کرده است و اینها اصلا در این شرایط جامعه خوب نیست.
 
ثمین عباسی، وکیل پایه یک دادگستری ـ استان کردستان
هنگامی‌که زن و شوهری با هم اختلاف دارند، هرکدام سعی می‌کنند فشار بیشتری به طرف بیاورند، وقتی قیمت سکه بالا می‌رود، فشاری که به مرد می‌آید خیلی بیشتر است و مطمئنا این افزایش قیمت‌ها تاثیر دارد و به‌عنوان مثال هنگامی‌که مشکلی بین زن و مرد رخ می‌دهد، به راه‌حل‌های دیگر فکر نمی‌کنند و حتی می‌تواند منجر به جدایی هم شود.

البته در استان کردستان مهریه‌ها سکه نیست و حدودا مهریه‌ها را ۱۹ مثقال (۱۰۰ گرم طلای ۱۸ عیار یا ۲۴ عیار) عنوان می‌کنند ولی باز هم این افزایش قیمت روی این مهریه‌ها تاثیر دارد.  افرادی که برای جدایی یا طلب مهریه به من مراجعه کردند،ابتدا سعی کردم آنها را به توافق برسانم تا این مشکلات برای زندگی آنها پیش نیاید ولی در کل با توجه به حضور ما در دادگاه‌ها می‌توان گفت تعداد پرونده‌ها و مراجعه‌کننده‌ها به دادگاه‌ها در این روزها بیشتر شده است.
 
 هادی نوروزی، وکیل پایه یک دادگستری ـ استان‌های شیراز و بوشهر
این افزایش قیمت نه‌تنها در شیراز بلکه در شهرهای جنوبی مثل بوشهر هم موجب اختلافات بیشتر بین زن و مرد شده و تاثیرات خود را روی روابط خانوادگی نشان داده است.زوجی که اختلافی کوچک داشتند، افزایش قیمت سکه سبب شده است زوجه تمام مهر خود را به اجرا بگذارد؛ یعنی این موضوع اهرمی شده است تا زمانی‌که کوچک‌ترین اختلافی بین زوج و زوجه پیش می‌آید، زوجه از طریق دادگاه برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.

با این افزایش قیمت سکه اگر یک خانم برای اختلافاتی که بین زن و شوهر است، گذشت می‌کرد و برخی موارد را نادیده می‌گرفت، اکنون در بار دوم یا سوم اختلاف به دادگستری برای دریافت مهریه مراجعه می‌کند.

  منبع:فرهیختگان