بازیگر زن خارجی در سینمای ایران، فرمول فروش یا راه فرار؟

عصر ایران- کاوه معین‌فر : در خیابان و سردر یک سینما یا در فضای مجازی گاها پوستر یا عکس یک فیلم سینمایی ایرانی را می بینیم که با حافظه تصویری ما از فیلم‌های ایرانی تفاوت دارد، عمدتا یک بازیگر زن بی حجاب در آنست.

در فیلم‌های سینمایی اکران امسال “مصادره” مهران احمدی و “تگزاس” مسعود اطیابی از حضور بازیگران زن خارجی استفاده کرده اند. قبل‌تر هم در فیلم‌های دیگری این رویه به کار گرفته شده است مانند “کتاب قانون” مازیار میری، “استرداد” علی غفاری، “٣٣ روز” جمال شورجه، “گام های شیدایی” حمید بهمنی، “سلام بمبئی” قربان محمدپور ، “من سالوادور نیستم” منوچهر هادی و …

بنابر شنیده ها از تولیدات جدید در آیندۀ سینما ایران، ادامه دار بودن این استراتژی همچنان به چشم می آید مانند “اولین تولد” علی عطشانی، “دختر شیطان” قربان محمدپور، “جن زیبا” بایرام فضلی “چهار انگشت” حامد محمدی و … که همگی در خارج از ایران فیلمبرداری می شوند و احتمال زیاد از بازیگر زن خارجی بهره می برند.

بازیگر زن خارجی در سینمای قبل از انقلاب هم بوده است و جدای از بحث اینکه حضور این بازیگران تا چه اندازه برای بدنه سینمای ایران مفید یا مضر است این رویه نشان از یک تاکتیک ساده برای رسیدن به فروش بیشتر است و استفاده از این هنرپیشگان آنطرف آبی کاربردی کاملا داخلی دارد و نمی توان مانند نمونه های خارجی آنرا در جهت کسب بازار بزرگتر بین المللی قلمداد کرد.

قصه و فیلمنامه این گونه فیلمها ساده و حتی گاهی اوقات ابتدایی است ولی تهیه کنندگان برای رسیدن به فروش بیشتر از تمهیدات جدید استفاده می کنند، تمهیدی که در تاریخ سینمای جهان سابقه ای طولانی دارد و یکی از الگوهای مهم جذابیت و فروش محسوب می‌شود که از آن به عنوان حضور “زن زیبارو” یاد می شود.

وجود “زن زیبارو خارجی” در فیلم‌های ایرانی هم در همین زمره قرار می گیرد و بسیاری از اتفاقات را خود بخود حل می‌‌کند، دیگر نیازی نیست بازیگر زن خارجی حتما حجاب کامل داشته باشد یا مثلا آواز نخواند و … (مثال فیلم مصادره و تگزاس)

فارغ از هرارزشگذاری، فرمول این‌گونه فیلم‌ها هم کاملا مشخص است از همان ابتدا معلوم است که بخشی از قصه آن در خارج از کشور می گذرد و به هر دلیلی سرنوشت مرد کراکتر اول داستان با زنی خارجی بهم گره می خورد و فراز و فرود های این کشمکش، فضاهای جدید و گاه کمدی را خلق می کند. به این ترتیب هم جذابیت جغرافیایی منطقه ای دیگر از جهان را به داخل فیلم تزریق می‌کنند و هم از بازیگر زن زیبارو خارجی استفاده می کنند.

از طرف دیگر، سر و شکل مواد تبلیغاتی این فیلم‌ها کاملا فرق دارد زیرا از زنی بی حجاب در پوستر، تیزر، بنر و … سود می برند و گاهی اوقات قبل از شروع اکران از روی همان پوسترها و عکس‌های فیلم، کارکرد تبلیغاتی‌اش را شروع می‌کند، اگر نوشته های فارسی پوسترها را در نظر نگیریم چه بسا با دیدن آن کمدی رمانتیکی خارجی در ذهن نقش می بندد.

اگرچه در مواردی برخوردهایی با عکس‌های این بازیگرانزن خارجی در سردر سینماها یا پوسترهای آنها دیده شده است اما کماکان این مرکب به راه خود ادامه داده است.

یک حلقه مهم کمتر دیده شده این چرخه “دستمزد” این بازیگران است زیرا به لحاظ دستمزدی هم استفاده از بازیگران زن خارجی کم هزینه‌تر از بازیگران زن چهره داخلی است و تهیه کنندگان از این همکاری راضی تر هستند و استقبال می کنند.

محسن علی‌اکبری، تهیه‌کننده‌ای که در فیلم‌های “کتاب قانون” ساخته مازیار میری و “استرداد” به کارگردانی علی غفاری، بازیگران خارجی را در تولیدات ایرانی جلوی دوربین برده،درباره شرایط حضور بازیگران خارجی در سینمای ایران و دستمزدهای آنها گفته: «ستاره روسی، آلیسا کاچر، در فیلم استرداد ۶٠ میلیون تومان دستمزد گرفت، برای چهار ماه فیلم‌برداری در سال ٩٢. درحالی‌که همان وقت بازیگر ایرانی برای ما دستمزد ١۵٠ میلیونی تعیین کرده بود. یا دارین حمسه، ستاره سینمای لبنان، برای بازی در «کتاب قانون» در سال ٨۶ کلا ٢٠ میلیون تومان دستمزد گرفت اما همان زمان بازیگر زن ایرانی دستمزد ٨٠ میلیونی از ما خواست»

کنار هم قرار دادن این فاکتورها باعث می‌شود هر تهیه کننده ای به سمت آن کشیده شود و برای کمتر شدن هزینه تولید از ان استفاده کند ولی واقعا تا کی و چند فیلم دیگر می توان این فرمول ساده را تکرار کرد؟

فروش این روزهای سینمای ایران فعلا نشان دهنده استقبال تماشاگر از همین فرمول ساده است. دلیل آن می‌تواند خستگی مردم از یک فضای تصویری تکراری سینمای ایران (علی الخصوص سینمای اجتماعی) باشد و یا نیاز مردم به دوری از پیچیدگی‌های زندگی روزمره. (از سیاست و اقتصاد گرفته تا بی‌آبی و آلودگی هوا)

سینمای ایران مانند سینما در هر جای جهان، دنبال جذب مخاطب است و برای جذب مخاطب راه‌های قانونی خودش را پیدا می کند، یکی از این راه‌ها مانند آنچه در این سالهای اخیر شاهد بوده ایم عبارتست از: استفاده از بازیگران زن خارجی.