چرا افزایش آمار طلاق هیچ مقام مسئولی را به مجلس نکشانیده است؟/ برای درمان بیماری‌ها جنسی علت را کنار گذشته و به معلول پرداخته‌ایم

گروه اجتماعی خبرگزاری فارس: خانواده نهادی است که براساس فرهنگ دینی و ملی ایران از اهمیت و ارزش ویژه‌ای برخوردار است، ارزشی باریشه که با وجود نفوذ فرهنگ بیگانه هنوز هم نزد اکثریت مردم کشور جایگاه خاصی دارد.

پس از انقلاب اسلامی که انقلابی مبتنی بر ارزش‌ها بود قوانین مختلفی بریایه تقویت جایگاه خانواده تدوین شد که برخی از آنها به دلیل نبود بستر اجرایی مناسب، معطل مانده‌اند.

در میزگردی که با عنوان «بررسی سیاست‌های کشور در حوزه خانواده و سلامت جنسی» در خبرگزاری فارس با حضور دکتر سید کاظم فروتن عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد و مهری طالبی دارستانی کارشناس حوزه زنان و خانواده برگزار شد، حاضرین به بررسی مسائل مختلف حوزه خانواده از جمله مسئله تربیت و سلامت جنسی و مسائل تهدیدکننده نهاد خانواده پرداختند.

*حوزه خانواده گرفتار هرج و مرج شده است

سید کاظم فروتن عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد و مشاور خانواده با بیان اینکه در حوزه خانواده گرفتار هرج و مرج هستیم که از بی‌برنامگی بدتر است، اظهار داشت: چهل سال از انقلاب می‌گذرد و قطعاً از ابتدای انقلاب اسلامی یکی از دغدغه‌های مهم مسئولین فرهنگی کشور، مسئله خانواده بوده است با این وجود در شرایط کنونی آمار طلاق بسیار بالا رفته و خانواده‌ها به سمت تک‌فرزندی و کاهش عاطفه سوق داده شده‌اند که نشان‌دهنده این است که نتوانسته‌ایم به آنچه در حوزه خانواده می‌خواستیم، برسیم. 

وی افزود: اقدام به ازدواج بهنگام و حفظ بنیان خانواده از ابتدای انقلاب مورد توجه مسئولین بوده است و سیاستگذاری‌های مختلفی در این حوزه به وجود آمده، اما تاکنون جواب نداده است؛ آیا مشکل ما نبود مصوبه و قانون است یا اشکال از جای دیگری است؟ 

فروتن اضافه کرد: یک زمان وزارت ورزش و جوانان را به دلیل نارسایی سازمان ملی جوانان تشکیل می‌دهیم و از سوی دیگر به این نتیجه می‌رسیم که وزارت ورزش و جوانان در حوزه جوانان کارایی لازم را ندارد و به فکر تشکیل دوباره سازمان ملی جوانان می‌افتیم؛ این تشکیل وزارتخانه و تغییراتی که در سطح دولت ایجاد می‌شود، هزینه‌های بسیاری بر ما تحمیل می‌کند، اما نهایتاً با تغییر ساختار به این روند، به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید. 

عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد با بیان اینکه جلسات متفاوتی برای کاهش طلاق در کشور تشکیل شده که نتیجه‌بخش نبوده است، خاطرنشان کرد: اجباری شدن مشاوره پیش از ازدواج می‌تواند به جای راهکار مشاوره اجباری پیش از طلاق کارساز باشد. 

وی تصریح کرد: در مسئله ازدواج، تربیت جنسی، آموزش جنسی، مهارت‌های زندگی، طلاق، زندگی بعد از طلاق و زنان سرپرست خانوار کاملا دچار بی‌برنامگی هستیم. مصوبه زیاد داریم اما برنامه قدرتمند و نهادی که بر این برنامه‌ها نظارت داشته باشد نداریم و به همین  جهت نیازمند دستگاهی هستیم که در حوزه جوانان و خانواده مستقل عمل کرده و این مصوبات را اجرایی کند.

فروتن با اشاره به طرح یک فوریتی وزارت گردشگری در مجلس ادامه داد: آیا مسئله گردشگری از مسئله خانواده در کشور مهمتر است؟ ما نپذیرفته‌ایم که خانواده در کشور در معرض خطر است و چه چیزی می‌تواند از خانواده که مهمترین عنصر تشکیل‌دهنده جامعه است، جدی‌تر و با ارزش‌تر باشد؟ 

*۵۰ کشور دنیا وزارت خانواده یا وزارت مرتبط با موضوع خانواده دارند

این مشاور خانواده با بیان اینکه زمانی که خانواده متلاشی شود، جوانان بی‌هویت می‌شوند و فرهنگ کشور از بین می‌رود، عنوان کرد: در ۵۰ کشور دنیا وزارت خانواده یا وزارت مرتبط با موضوع خانواده داریم، اما در ایران معاونت زنان و امور خانواده رئیس‌جمهور قدرت اجرایی ندارد و حوزه جوانان در وزارت ورزش و جوانان حل شده است و مسائل مرتبط با این دو حوزه معطل مانده است. 

فروتن ادامه داد: ما نیازمند تشکیل سریع وزارت خانواده، زنان و امور جوانان هستیم که وزارتخانه‌ای متشکل از بخش جوانان وزارت ورزش و جوانان و بخش خانواده و زنان معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری باشد. این تشکیلات اجرایی می‌تواند مصوبات فراوان و بعضاً مثبت حوزه خانواده را اجرایی کند، مصوباتی که تاکنون بستر اجرایی نداشته است. 

*چه کسی پاسخگوی افزایش آمار طلاق است؟

وی با اشاره به مطالبه و سؤال مجلس از وزارتخانه‌های مختلف نسبت به مسائلی که در حوزه آنها رخ می‌دهد، خاطرنشان کرد: مثلاً زمانی که یک هواپیما سقوط می‌کند، این خواسته وجود دارد که نمایندگان از وزارت راه در این خصوص سؤال کنند، آیا افزایش وحشتناک آمار طلاق، فردی از مسئولان را به مجلس برای پاسخگویی کشانده است؟ ما هم قبول داریم که دولت نباید چاق شود، اما مسئله تشکیل وزارت خانواده بسیار حیاتی است و نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت.

عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد ادامه داد: آلمان، مالزی، کره و بسیاری از کشورها وزارت خانواده دارند که بستر اجرای مصوبات آنها حوزه خانواده است و اکنون که در آستانه تشکیل ساختار جدید برای وزارت ورزش و جوانان و احتمال احیای سازمان ملی جوانان هستیم، باید به فکر باشیم و  تشکیل وزارت خانواده را جدی بگیریم، این تفکیک و ادغام‌ها انرژی زیادی از نظام می‌گیرد، بنابراین باید اصولی و برنامه‌ریزی‌شده انجام شود. 

*لزوم تفکیک تربیت جنسی و آموزش جنسی 

فروتن با بیان اینکه تربیت جنسی و آموزش جنسی باید از هم تفکیک شود، اضافه کرد: در تربیت جنسی که یک مسئله اخلاقی است، چگونگی کنترل غریزه به کودک آموزش داده می‌شود تا غریزه بی موقع بیدار نشود و در واقع یک مهارت کنترل جنسی است، اما در مقابل، آموزش جنسی، محرک شهوت بوده و تنها برای جوانان در آستانه ازدواج و افراد متأهل توصیه می‌شود. 

وی ادامه داد: ما معتقدیم آموزش مهارت‌های جنسی که در مواردی به یک تابو تبدیل شده است، بدون درنظر گرفتن حیاهای غیرضروری، برای متأهلین و افراد در شرف ازدواج لازم است، اما پیش از آن برخلاف توصیه‌های اسناد بین‌المللی ضرورتی ندارد. 

این مشاور خانواده با بیان اینکه در اسلام چیزی به نام معضل جنسی نداریم، خاطرنشان کرد: در صدر اسلام، مشاوره‌ها توسط اهل‌بیت(ع) و شاگردان آنها در مسائل جنسی در اختیار مردم قرار می‌گرفت و گاه در محافلی ریزترین مسائل جنسی به مردم منتقل می‌شد، حتی می‌توان گفت تکنیک آمیزش جنسی در روایت ما وجود دارد، اما اکنون هیچ اطلاعاتی به جوانان نمی‌دهیم و آنها در عمل زمانی که وارد ارتباط می‌شوند دچار مشکل شده و این مشکل‌ها برای آنها دردسر می‌شود.

*صحبت از سلامت جنسی خانواده در جامعه ما تابو است!

فروتن با بیان اینکه ارزش‌ها تبدیل به ضدارزش شده است، عنوان کرد: گاه در جامعه به افرادی که به کلینک سلامت جنسی می‌روند نگاه بدی می‌شود، در حالی که نباید فرهنگ ما آموزش ارتباط جنسی بین زوجین را یک تابو بداند، این مسئله همچون گرسنگی و تشنگی در وجود انسانها قرار داده شده و جزو نیازهای اولیه آنهاست. ما به راحتی از تجاوز جنسی حرف می‌زنیم، اما صحبت از سلامت جنسی با اما و اگرهایی همراه است. 

وی تصریح کرد: وجود اختلال جنسی در خانواده‌ها زمینه‌ساز مشکلات فراوانی در زندگی است و ما معتقدیم نیاز جنسی در یک زندگی زناشویی چسب آن زندگی است؛ خشونت، قهر و دعوا خیلی از اوقات نتیجه اختلال در روابط جنسی بین زوجین است و تا زمانی که مسائل جنسی در مسیر طبیعی و درست خودش قرار نداشته باشد، خانواده نمی‌تواند کارکردهای خودرا به درستی ایفا کند. 

عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد افزود: ما در آموزش مهارت‌های جنسی در خانواده بسیار عقب هستیم و آموزش‌دهندگان مسلط و متخصص بسیار اندکی در سطح کشور داریم، این در حالی است که سکسولوژیست‌ها تنها فیزیک بدن و مسائل مادی را درنظر می‌گیرند، اما آموزش جنسی که مدنظر ماست، با درنظر گرفتن هم‌زمان روح و جسم زن و شوهر است. 

*دکترای رشته سلامت جنسی و خانواده در دانشگاه شاهد راه‌اندازی می‌شود

وی اضافه کرد: در حال راه‌اندازی دکترای رشته سلامت جنسی و خانواده در دانشگاه شاهد هستیم که تمام مراحل آن را طی شش سال دوندگی طی کرده‌ایم و تلاش داریم افرادی را براساس فرهنگ دینی و با اطلاعات کامل جنسی برای آموزش خانواده‌ها تربیت کنیم. 

فروتن با بیان اینکه برای آموزش مهارت‌های جنسی هیچ برنامه‌ای نداریم، گفت: در بحث مسائل جنسی به شدت تک‌بعدی بوده‌ایم، در حالی که بیماران جنسی مسائل روانی و عاطفی و جسمی در هم تنیده‌ای دارند. ما در حقیقت می‌خواهیم افرادی تربیت کنیم که با دید فرهنگی، زوج‌ها را به سمت آموزش صحیح پیش ببریم. 

این مشاور خانواده ادامه داد: گاه افرادی با مشکل بی‌میلی جنسی به ما مراجعه می‌کنند، اما در واقع مشکل آنها دیدن فیلم‌های مستهجن و مقایسه خود با بازیگران این فیلم‌هاست. 

وی با اشاره به تجربه برگزاری هفت کنگره مسائل جنسی در کشور، خاطرنشان کرد: از سال ۸۱ تا سال ۹۴ اجازه ندادند که عنوان سلامت جنسی خانواده در کلینیک‌ها راه بیفتد، اما به یکباره عنوان سلامت جنسی در کلینک‌ها مطرح شد که سلامت جنسی بدون لغت خانواده معنای عام‌تری دارد و رابطه‌های خارج از خانواده را نیز دربرمی‌گیرد.

*ضرورت تدوین منشور سلامت جنسی

فروتن تصریح کرد: باید منشور سلامت جنسی اسلامی تدوین کنیم در اسناد سلامت جنسی سازمان‌های بین المللی صحبت از همجنس‌گرایی و رابطه‌های نامشروع دیگر می‌شود، بنابراین ما باید به دنبال تدوین منشوری براساس فرهنگ کشور خود باشیم و تعریف درستی از سلامت جنسی در آن ارائه دهیم. 

 عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد با تأکید بر اینکه مشاوره قبل از ازدواج باید اجباری شود، گفت: مشاوره ژنتیک را اجباری می‌کنیم، اما معلوم نیست چند درصد افراد به خاطر ژنتیک در ازدواج دچار مشکل می‌شوند، در حالی که این همه طلاق در جامعه را نمی‌بینیم و به جای اجباری کردن مشاوره پیش از ازدواج به دنبال مشاوره پیش از طلاق می‌رویم. 

وی با بیان اینکه معتقدم ازدواج نکردن بهتر از ازدواج غلط است، اظهار کرد: باید به مشاوره‌های قبل از ازدواج خدمات بیمه‌ای ارائه کنیم، البته نه اینکه زوجین مجبور شوند حرف مشاور را قبول کنند، اما همین حضور در جلسات مشاوره می‌تواند ذهن آنها را نسبت به مشکلات آگاه کند. 

فروتن ادامه داد: هزینه طلاق برای کشور بسیار بیشتر از هزینه برخی بیماری‌هاست، در حالی که دولت برای پیشگیری از طلاق و آسیب‌های ناشی از آن سرمایه‌گذاری نمی‌کند و به جای برنامه‌ریزی برای شکل‌گیری ازدواج‌های محکم و درست، به فکر مشاوره پیش از طلاق است.  

این مشاور خانواده با اشاره به احتمال کاهش ازدواج در صورت اجباری شدن مشاوره، گفت: مشاوره‌های پیش از ازدواج باید با این فرمول اجباری شود که ازدواج‌های محکم‌تر، بهتر و بیشتری صورت بگیرد. 

*خبرسازی‌هایی که افزایش ایدز را هدف‌دار به مسائل جنسی مرتبط می‌کند

مهری طالبی دارستانی کارشناس خانواده در ادامه این میزگرد با اشاره به بحث آموزش جنسی بر مبنای سند آموزش ۲۰۳۰ گفت: معمولا طرفداران آموزش مسائل جنسی به کودکان دو دلیل عمده برای توجیه افکارعمومی ارائه میدهند که عبارتند از پیشگیری از ابتلا به ایدز و جلوگیری از آزار جنسی کودکان. در حالی که منطق و سندی دال تایید در امان ماندن کودکان با این نوع آموزش از تجاوز و خشونت وجود ندارد.

پرداختن به این موضوع توسط برخی در حالی است که کشور ما در حوزه مبارزه با ایدز در منطقه پیشرو است، اما متاسفانه با خبرسازی مداوم آمار افزایش ایدز در ایران را گوشزد می‌کنند و همین مسئله را دستاویز توجیه آموزش به سبک ۲۰۳۰ قرار می‌دهند در حالی که دلیل عمده افزایش آمار ایدز در ایران مربوط به مسائل جنسی نیست.

وی افزود: از سال ۹۴ مرکز پیشگیری از ایدز برنامه‌ای را دنبال می‌کند و به اذعان مدیر منطقه‌ای غرب آسیا ایران تنها کشور پیشرو در کنار ۲۳کشور جهان از این منطقه در بحث مبارزه با ایدز است اما جای تعجب است که همچنان آمار ایدز در ایران در حال رشد است!

دلیل این امر آن است که در بحث پیشگیری، مقابله و مبارزه علیه ایدز علت کنار گذاشته شده و تنها به معلول پرداخته پرداخته‌ایم درحالی که دلیل عمده افزایش ایدز استفاده از سرنگ مشترک بین معتادان است اما جوری تبلیغ می‌شود که علت اصلی مسائل جنسی است.

طالبی ادامه داد: حتی اگر بپذیریم دلیل افزایش آمار ایدز، مسائل جنسی باشد منطق حکم می‌کند که ابتدائاً ریشه‌یابی شده و علت اصلی مرتفع شده تا جلوی شیوع بیماری گرفته شود و هم‌زمان با جلوگیری از ابتلا به بحث توانمندسازی و نجات مبتلایان نیز پرداخته شود نه اینکه با تأیید و تشویق و تقویت رفتار پرخطر تنها به ارائه و آموزش استفاده از وسیله پیشگیری بپردازیم که از نظر علمی خطر ابتلا به بیماری با استفاده از این وسیله همچنان پابرجاست. 

*خانواده مانع آزادی انتخاب!

وی بیان کرد: در خصوص کودکان، تمرکز سازمان‌های جهانی بر روی آموزش استفاده از یک وسیله خاص است که باید در کیف کودکان قرار گیرد، در حالی که هر عقل سلیمی درک می‌کند کودکی که در معرض تجاوز قرار گرفته است حتی درصورت آموزش مسائل جنسی و استفاده از وسیله پیشگیری نمی‌تواند در مقابل فرد جانی با استفاده از آن وسیله از خود دفاع کند؛ بنابراین این آموزش‌ها هیچ دردی از افراد در معرض خطر دوا نمی‌کند بلکه تنها منجر به تحریک غریزه می‌شود. این تحریک غریزه در حالی است که در اسناد بین‌المللی دستوراتی جهت بالابردن سن ازدواج وجود دارد،

وقتی این دو مقوله یعنی آموزشهای جنسی از سنین پایین که منجر به بلوغ زودرس می‌شوند را کنار بالابردن اجباری سن ازدواج میگذاریم می‌بینیم که نتیجه اصلی بیدار کردن شهوت در کنار ممنوعیت ازدواج، روی آوردن به روابط نامشروع است که نهایتاً تزلزل خانواده‌ها را به ارمغان خواهد آورد.

این کارشناس خانواده بیان کرد: در سند مفهومی اینچئون در توضیح ماده یک سند توسعه پایدار در مورد رفع فقر؛ خانواده به عنوان مانع آزادی انتخاب مطرح شده و باید با سایر موانع آزادی انتخاب برطرف شود.

*تدوین سیاست‌های ساماندهی تربیت و آموزش جنسی در شورای زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی

طالبی با اشاره به تدوین سیاست‌های ساماندهی تربیت و آموزش جنسی در شورای فرهنگی اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این سند با مزیت هایی جایگزین سند آموزش ۲۰۳۰ است از جمله اینکه در تدوین سند ۲۰۳۰ سن و وضعیت و شرایط مختلف افراد در نظر گرفته نشده است اما سیاست‌هایی که در شورای زنان مصوب شده و به زودی به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌رود، تمام شرایط افراد تحت شمول به تفکیک سن، شرایط و موقعیت در آن لحاظ شده است.

وی افزود: تربیت جنسی کودکان با تأکید بر توانمندسازی خانواده‌ها در تربیت جنسی فرزندان، تربیت جنسی نوجوانان و جوانان قبل از ازدواج با توجه به سلامت دوران بلوغ و تربیت جنسی بر مبنای خویشتن‌داری تا آستانه ازدواج و ساماندهی مشاوره‌های جنسی قبل و در شرف ازدواج و همچنین آموزش جنسی برای افرادی که دارای اختلال جنسی هستند با تاکید بر پیشگیری، درمان و بازیابی سلامت به علاوه ساماندهی مجرمین جنسی با تأکید بر پیشگیری، مجازات و بازگشت به جامعه این افراد در این سیاست‌ها به تفصیل بیان شده است.

گفت‌و‌گو: مریم ضیایی