اخلاق و سبک زندگی نبوی؛ راه نجات از بن‌بست‌ها

حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری، محقق و پژوهشگر حوزه‌علمیه قم در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: اخلاق پرجاذبه رسول خدا(ص)، ایثار و مجاهدت‌‎های حضرت علی (ع)، هزینه کردن ثروت ام‌المومنین حضرت خدیجه (س) در راه معرفی دین خدا و رسالت پیامبر اعظم(ص) و پیشرف اسلام نقش به‌سزایی داشت.

این محقق و پژوهشگر حوزه‌علمیه قم، قرآن کریم را شناسنامه پیامبر(ص) نامید و با اشاره به آیه «وَما اَرْسَلْناکَ اِلّا رَحْمَهً لِلعالَمینَ »، بیان کرد: رحمانیت خداوند بر همه انسان‌ها عمومیت دارد؛ با توجه به کلمه «لِّلنَّاسِ» در آیه «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّهً لِّلنَّاس»، رسول خدا(ص) متعلق به طیف، قبیله و منطقه خاصی نیست، بلکه برای همه عالیمان فرستاده شده است.

سروری با اشاره به آیه «قُلْ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ جَمیعاً إِنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِخَیرِ الدُّنْیا وَالْآخِرَهِ» ای مردم! یقیناً من فرستاده خدا به سوی همه شمایم، من رسول خدا مبعوث شدم برای خیر دنیا وآخرت شما»، تصریح کرد: خیر و سعادت دنیا وآخرت در گرو عمل کردن به فرموده‌های خدا و رسول خداست.

وی با اشاره به آیه «فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ؛ ای رسول ما! به خاطر لطف ورحمتی که از جانب خدا، شامل حال تو شده، با مردم مهربان گشته‌ای، و اگر خشن و سنگدل بودی، مردم از دور تو پراکنده می‌شدند، پس آن‌ها را ببخش، و برای آن ها طلب آمرزش کن و درکارها با آن ها مشورت فرما»، بیان کرد: نقش اخلاق پیامبر اکرم(ص) در پیشرفت اسلام و جذب دل‌ها در مسیر پیشرفت اسلام غیرقابل انکار است. نرمش و اخلاق نیک در وجود آدمی، یک هدیه الهی است و کسانی که نرمش ندارند از این موهبت الهی محرومند، همچنین افراد سنگ دل و سخت‌گیر قادر به مردم‌داری و جذب نیروهای انسانی نیستند.

این استاد حوزه‌علمیه با توجه به شأن نزول این آیه مذکور در مورد ندامت فراریان مسلمان در جنگ احد، ادامه داد: رهبری و مدیریت کردن افراد باید همراه با جذب و عطوفت باشد، علاوه بر آن باید دست شکست خوردگان در جنگ و گنهکاران شرمنده را گرفت و آنان را جذب کرد. مشورت با مردم نیز از خصلت‌های نیک و پیوند دهنده است که موجب انسجام می‌شود.

پیامبر اعظم(ص)؛ نمونه و الگوی مکارم اخلاق براى تمام انسان‌ها در تمام دوران‌ها

وی تصریح کرد: پیامبر اعظم(ص) به دلیل داشتن «خُلقٍ عَظیم» و «رَحمَهٌ لِلعَالَمین»، نمونه و الگوی مکارم اخلاقى براى تمام انسان‌ها در تمام دوران‌ها بوده است. آن حضرت به عنوان بهترین و کامل‌ترین اسوه راستین بشریّت، نسبت به تمام مردم مهربان بود و در راستای متخلق بودن به اخلاق و کردار کریمانه بود که حضرت محمد(ص) در طول ۲۳ سال نبوت توانست، دل‌های گمراه بسیاری را شیفته مکتب اسلام کند.

سروری با اشاره به عظمت پیامبر اکرم(ص) بیان کرد: خداوند حضرت محمد(ص) را در قرآن کریم با القاب «یا ایها الرسول» تکریم و تجلیل کرده است. خداوند به تمام اهل ایمان امر می‌کند که از دستورات نبی اکرم(ص) پیروی کنید و فرامین او را به جای آورند و آنچه را از آن باز داشته است، رها سازند: «وَ مَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا»؛ در آیه دیگری اشاره شده که از خدا و رسول او اطاعت کنید، باشد که مورد رحمت قرار گیرید.

این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه ادامه داد: امیرمومنان علی (ع) در خطبه ۱۶۰ نهج البلاغه، پیامبر(ص) را الگوی شایسته پیروی امت معرفی کرده است و الگوپذیری از ایشان را برای همگان بسنده می‌داند، چنان که می‌فرماید: «روش نبی خدا (ص) برای الگو بودن تو کافی است و پیامبر در نکوهش دنیا و کاستی‌های و رسوایی‌ها و بدی‌های آن الگویی برای همه الگوخواهان و مایه بزرگی است برای کسانی که خواهان بزرگواری باشند و دوست‌ترین بنده نزد خدا کسی است که از پیامبرش پیروی کند و گام بر جای پای او نهد».

سروری اظهار کرد: امام صادق(ع) هم در بیان اهمیت الگوگیری از پیامبراکرم(ص) فرمودند: «اِنّی لا کْرَهُ لِلرَّجُلِ اَنْ یَمُوتَ وَقَدْ بَقِیَتْ عَلَیْهِ خَلَّهٌ مِنْ خِلالِ رَسُولِ اللّه لَمْ یَأْتِها »دوست ندارم مسلمانی بمیرد، مگر اینکه تمام آداب و سنت‌های رسول خدا(ص)، را [اگر چه یکبار] انجام دهد».

این استاد حوزه در بیان سیره زندگی پیامبر (ص) گفت: زندگانی گهربار پیامبر اکرم(ص)، سرشار از معنویت، صفا، عاطفه و مهرورزی بوده است. همچنین در بعد اخلاق و آداب زندگانی فردی- معنوی؛ آن حضرت نمونه کامل انسانی از لحاظ ایمان، تقوی، پرهیزکاری، قناعت، نیکوکاری و نیک خلقی، جوانمردی و مردانگی، عنصر گذشت و فداکاری بوده است. همچنین در بعد اخلاق و آداب زندگانی اجتماعی، الگوی مردم‌داری و مردم سالاری، دستگیر نیازمندان، مرحم درد دردمندان و بی کسان، پرچمدار حقوق بشر در جامعه است.

وی ادامه داد: آن حضرت در طول زندگانی خویش وقتش را به بطالت نمی‌گذراند و در مقام نیایش همیشه می‌گفتند: «خدایا از بیکارگی و تنبلی و زبونی به تو پناه می‌برم.»، ایشان مسلمانان را به کار کردن تشویق کرده است. وی افزود: پیامبر(ص) برپاکننده عدل و انصاف بود؛ در تجارت و معامله به دروغ و تدلیس، متوسّل نمی‌شد و هیچ‌گاه با کسی مجادله و لجاجت نمی‌کرد و کار خود را به گردن دیگری نمی‌انداخت.

وی بیان کرد : مهربانی و اخلاق نیکوی پیامبر (ص) در حدی بود که امام صادق (ع)فرمود: روزی رسول خدا (ص) نماز ظهر را با جماعت خواند، مردم بسیاری به ‏او اقتدا کردند، ولی آن‏ها ناگاه دیدند آن حضرت بر خلاف معمول‏ دو رکعت آخر نماز را با شتاب تمام کرد ( مردم از خود می‏پرسیدند، به راستی چه حادثه مهمی رخ داده که پیامبر (ص) نمازش را با شتاب تمام کرد؟! پس از نماز رفتند از پیامبر (ص)پرسیدند: «مگر چه شده؟ که شما این گونه نماز را (با حذف‏مستحبات) به پایان بردید؟» پیامبر (ص) در پاسخ فرمود:« آیا شما صدای گریه کودک رانشنیدید؟»؛ کودکی در چند قدمی محل نمازگزاران‏گریه می‌کرده، و کسی نبود که او را آرام کند، صدای گریه او دل ‏مهربان پیامبر (ص) را به درد آورد، از این رو نماز را با شتاب‏تمام کرد، تا کودک را از آن وضع بیرون آورده، و نوازش نماید . علم بدون ایمان خطرناک است.

سروری اظهار کرد: پیامبر اعظم(ص) صدق گفتار و ادای امانت را قوام زندگی می‌دانست و می‌فرمود: این دو در همه تعالیم پیغمبران تأکید و تأیید شده است، اگر هر کسی به چهار حقیقت عمل کند، نتیجه عمل کردن به آن برای فرد، به مقام انسانیت رسیدن و برای مردم جامعه سعادت وآرامش خواهد بود.

این استاد حوزه با اشاره به حدیث نبوی « طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ»، افزود: وجود مقدس رسول خدا (ص) همه را دعوت به معرفت می‌کند. معرفت به خدا، معرفت به معاد، معرفت به فرشتگان، معرفت به انبیاء ، معرفت به قران کریم، العلم حیاه, العلم اصل کل خیر بر همه واجب است؛ جهل انسان، جامعه را به سقوط و انحطاط می‌کشاند، از طرفی آنچه به فرد و جامعه حیات می‌دهد، علم و ریشه تمام خوبی‌ها علم است، اما علم باید توام با ایمان به خدا باشد در غیر این صورت علم بدون ایمان خطر ساز است .

سروری بیان کرد: خداوند می‌فرماید: « یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُم»؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید! هرگاه خدا و رسول خدا شما را به چیزى که حیات بخش شماست دعوت مى‌کنند، بپذیرید».

انتهای پیام