اثر نماز بر خودشکوفایی و توانایی تأثیرگذاری مثبت بر محیط

سیدمحسن فاطمی، فوق دکتری روان‌شناسی و مدرس دانشگاه هاروارد در گفت‌وگو با ایکنا؛ در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان فضای معنوی و واقعی نماز و مسجد را برای دانش‎آموزان تبیین و آنها را به این فضا علاقه‎مند کرد، تصریح کرد: برای رسیدن به فضا‌های معنوی و تجربه این فضاهای معنوی انسان‌ها در یک بستر تجربه زیستی جدیدی قرار می‌گیرند که این بستر برای انسان‌ها هم جاذبه و هم خشیت ایجاد می‌کند.

تجربه زیباترین حالت عارفانه همراه با خشیت و خلسه در لحظه‌های نیایش
مدرس دانشگاه هاروارد ادامه داد: انیشتن یک جمله معروف دارد که می‌گوید: «زیباترین تجربه عارفانه همراه با خشیت و خلسه در لحظه‌های نیایش اتفاق خواهد افتاد» و در ادامه جمله می‌گوید: «کسی که با این تجربه بیگانه باشد با مردگان متفاوت نخواهد بود و با آنها یکی است»؛ در این رابطه معنایی و معنوی انسان‌ها با این حضور می‌توانند از غبار‌های اضطراب و ترس کنار بروند.

نماز مهم‌ترین عاملی که انسان‌ها به خانه‌های درون اهمیت می‌دهند
فاطمی معتقد است: همانطور که در مفاهیم دینی و در قرآن خداوند می‌فرماید:«وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکًا» وقتی رابطه معنوی انسان‌ها قطع و یا ضعیف شد و به مادیات روی آوردند، سختی‌ها و تنگی‌های فراوانی را تجربه خواهند کرد. نماز مهم‌ترین عاملی است که انسان‌ها به خانه‌های درون اهمیت می‌دهند. در نگاه نمازگزاران واقعی، آگاهی از کانون‌های درون که به آرامش منجر خواهد شد، باعث خودشکوفایی انسان‌ها می‌شود و توانایی تأثیرگذاری مثبت بر محیط نیز خواهند داشت.

وی درادامه بیان کرد: روزگار امروز ما با روزگار سالوس همراه است و سالوس‌ها چون به تصویر‌های بیرونی بیشتر می‌اندیشند و بیرون را بیش ‌از درون مورد ملاحظه قرار می‌دهند، آبادانی‌ها بیشتر در بیرون انجام می‌شود، و در نگاه نماز گزاران واقعی آبادی خانه‌های درون که به امنیت و آرامش منجر خواهد شد باعث می‌شود که انسان‌ها بتوانند از یک خود‌شکوفایی پایدار و بزرگ برخوردار شوند. تعبیر مولوی در این زمینه بسیار زیباست که می‌گوید«این خانه که پیوسته در او بانگ چغانه‌ست. از خواجه بپرسید که این خانه چه خانه‌ست؛ گنجی‌ست در این خانه که در کون نگنجد، این خانه و این خواجه همه فعل و بهانه‌ست؛ بر خانه منه دست که این خانه طلسم‌ست، با خواجه مگویید که او مست شبانه‌ست؛ فی الجمله هرآن کس که در این خانه رهی یافت، سلطان زمینست و سلیمان زمانه‌ست».

نماز باعث آرامش روح انسان می‌شود
این استاد علوم روانشناسی با اشاره به اینکه نماز باعث آرامش روح انسان می‌شود، به حدیثی از پیامبر(ص) اشاره کرد و به ایکنا، گفت: پیامبر(ص) نماز را به نهر آبی مثال می‌زنند که انسان‌ها باید روح خود را در آن شست‎وشو دهند. حضرت در این باره می‌فرمایند: «نمازهای پنج‌گانه به نهر جاری گوارایی می‌مانند که بر در خانه‌هایتان روان است و هر روز پنج بار خود را در زلال آن شست و شو می‌دهید»؛ بنابراین همان طور که انسان‌ها اگر مدتی استحمام نکنند، از خود بیزار می‌شوند، روح نیز اینچنین است. کسانی که از فضای نماز و معنویت بی‌بهره هستند، به مرور زمان احساس خستگی خواهند کرد و از زندگی ناامید خواهند شد هرچند در ظاهرشان نشان ندهد. تفاوت روح با جسم هم در این مورد این است که جسم‌ها می‌توانند زمخت باشند اما روح ‌از لطافتی برخوردار است که حتی وجود فرشتگان برای او ملالت ایجاد می‌کند.

انسان‌ها به هر میزانی که با نیایش همراه باشند خود ثانویه آنها رشد پیدا خواهد کرد
فاطمی افزود: روح‌های ظریفی که حتی نفس فرشتگان برای آنها ملالت ایجاد می‌کنند اگر نتوانند استحمام داشته باشند و اگر نتوانند از حضور متصل با عالم بالا برخوردار باشند خسته خواهند شد. به همین دلیل برخی روانشناسان مانند یونگ معتقد هستند انسان‌ها به هر میزانی که با نیایش همراه باشند خود ثانویه آنها رشد پیدا خواهد کرد؛ یونگ بر این اعتقاد است که خود دوم در واقع باعث عروج انسان خواهد شد و ما به واسطه گیر کردن در خود اول در دنیای با محوریت زمینه‌های زودانگارانه مادی از حقیقت وجود غافل شده‌ایم.

وی تصریح کرد: همانطور که جسم به تغذیه نیاز دارد روح انسان‌ها هم به تغذیه نیاز دارد؛ غذای روح با معنا اتفاق خواهد افتاد و معنا در بستر اتصال به وجود خواهد آمد؛ هر مقدار این اتصال‌ها عمیق‌تر باشد کل بودن آنها بهتر معنا می‌شود. انسان‌های از خود بیگانه و دور شده از خود، خود ثانویه‌ آنها برای آنها معنا نخواهد داشت. انسان‌ها به هر میزان از خودشان دور شوند و در قالب‌های ظاهری خودشان را جست‌وجو کنند کثرت برخاسته از زمینه‌های ظاهری باعث خواهد شد که خانه‌های درون آنها خسته‌تر و ملال‌انگیزتر باشد و یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌هایی که نماز از لحاظ آرامش روانی خواهد داشت این است که انسان را در گسترده وجودشناختی آرامش معنا خواهد کرد.

حضور در بالاترین شکل ممکن
به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا؛ این محقق علم روانشناسی با بیان اینکه شما در هر نماز به کسی وصل می‌شوید که بهترین شنونده‌ها و بهترین بیننده‌ها است که همه کلید‌ها در اختیار اوست و همه گره‌ها به دست او باز خواهد شد و همه سختی‌ها به دست او باز می‌شود، ادامه داد: ارتباط با منبع جامع جمیع صفات کمالیه حداقل چیزی است که برای انسان‌ها دارد، آرامش است. انسان‌هایی که نماز را تجربه می‌کنند می‌توانند خودشان را در یک آستانه جدید ببینند؛ خستگی‌ها برای آنها معنا نخواهد داشت و حضور در بالاترین شکل خودش برای آنها اتفاق خواهد افتاد؛ زمانی که یک نسیم به آنها می‌خورد، این نسیم برای آنها آرامش و مستی را به ارمغان خواهد آورد. از یک نسیم دچار بهجت خواهند شد.

لبخند درونی که با هیچ عامل بیرونی قابل مقایسه نیست
فاطمی گفت: فضایی که در آن اتصالات بالا تجربه می‌شود و بالاترین فضاهای ابتهاجی را تجربه می‌کنیم در مورد نماز و محل آن اتفاق می‌افتد؛ به همین خاطر ابن سینا تعریف بسیار جالبی از این لحظه‌ها دارد و از این لحظه‌ها به بهجت و ابتهاج نام می‌برد و معتقد است «انسا‌ن‌هایی که به این بهجت می‌رسند به حالتی دست پیدا می‎کنند که این حالت انسان را از کثرت‌ها و مشغله‌ها دور خواهد کرد». آنها به یک هوشیاری و لبخند درونی می‌رسند که این لبخند درونی با هیچ عامل بیرونی قابل مقایسه نخواهد بود؛ مولانا در ترسیم این لبخند درونی این تعبیر را به کار می‌برد که «باغ‌های درون به خاطر این امنیت شکفته‌ خواهد شد».

انتهای پیام