دلسوزی و اخلاص به تنهایی کافی نیست/ چه جایی بهتر از مسجد برای عملیاتی کردن ایده‌های جوانان؟

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا؛ پیشرفت جامعه دینی مستلزم به کارگیری تمام ظرفیت‌ها و توانایی‌های موجود است. یکی از این ظرفیت‌های بالقوه در کشور مساجد هستند. این نهاد نه تنها می‌تواند در فرایند توسعه نقش ارزنده‌ای ایفا کند، بلکه در تربیت نیروی متعهد و متخلق به اخلاق اسلامی نقش مهمی دارد. از سوی دیگر نیروی انسانی محور و مدار توسعه است و جوانان؛ اعم از دانش‌آموزان و دانشجویان که آینده‌سازان کشور محسوب می‌شوند، نمونه بارز نیروی انسانی آماده برای قرار گرفتن در مدار توسعه تعالی‌محور جامعه هستند.

در این میان پیوند مساجد و مدارس و در نگاه بالاتر پیوند مساجد با جامعه در راستای این هدف و بالاتر از آن؛ تربیت انسان طراز تمدن اسلامی حائز اهمیت است و این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که اساسا نقش مساجد در ایجاد ظرفیت و ارتباط موثرتر با این قشر چگونه تبیین می‌شود؟ به همین مناسبت با حجت‌الاسلام والمسلمین بهاءالدین قهرمانی‌نژاد؛ استادیار گروه تاریخ و تمدن انقلاب اسلامی دانشگاه تهران گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، پیرامون ظرفیت‌های مساجد کشور در جذب و هدایت معرفتی دانش‌آموزان اظهار کرد: با مطالعه تاریخ انقلاب اسلامی و تاریخ ماقبل از آن و حتی خیلی قبل‌تر اگر برویم؛ در دوره مشروطیت و در نهضت تنباکو و قیام‌هایی از جمله قیام علیه سلطه روس، مبارزه با گریبایدوف توسط میرزا مسیح مجتهد تهرانی، نشان از آن است که همواره ائمه جماعات و مساجد محوریت این مبارزات علیه سلطه استبداد بوده‌اند، مساجد از دیرباز و چه بسا از صدر اسلام، محلی برای تجمعات، قضاوت‌ها، تصمیم گیری‌ها و … بوده، همان‌گونه که در پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مسجد و اجتماعات در مساجد تعیین کننده بود.

وی با بیان اینکه دشمن بسیار دقیق و حساب‌شده متوجه این نقش محوری مساجد شده و تمام توان خود را در جهت خنثی‌سازی و بی‌اثر کردن نقش محوری مساجد در کشور به کار گرفته است، افزود: البته در این مسیر و تلاش دشمن برای خنثی کردن نقش محوری مساجد، عملکرد نامطلوب ما هم بی‌اثر نبوده است، آن‌طور که باید عمل نکردیم که نقش محوری مساجد حفظ شود. اگر نقش کنونی مساجد در مسیر تعلیم و تربیت و ارتباط را با جامعه با دوران پیروزی انقلاب اسلامی و دوران جنگ تحمیلی مقایسه کنیم متوجه این مسئله خواهیم شد.

عملیاتی کردن ایده‌های جوانان در مسجد

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان این نکته که برای محور قرار گرفتن مساجد در امور تربیتی، لازم است در هر مسجدی، امام جماعت آن مسجد از توانایی لازم برخوردار باشد که بتواند رابطه منطقی، صحیح و همه‌جانبه و مانا بین مسجد و جوانان برقرار کند، گفت: در این شرایط است که می‌توان از بسیاری ایده‌ها و فکرهای به درد بخور و کاربردی قشر جوان بهره‌مند شد. راه‌های زیادی برای استفاده از این ایده‌ها و استفاده کاربردی از ایده‌ها وجود دارد، اما چه جایی بهتر از مسجد برای عملیاتی کردن ایده‌های جوانان وجود دارد؟

وی با ذکر نمونه‌ای افزود: بنده مدتی امام جماعت مسجدی در تهران بودم، یادم است یکی از کارهای خوبی که در آن ایام دنبال می‌کردیم و مورد استقبال اهالی محل و بعضا مدرسه هم قرار می‌گرفت این بود که به نمازگزاران و مدارس اطراف اعلام کردیم؛ نوجوانان و جوانانی که در محله هستند و از نظر علمی، فرهنگی، ورزشی و … مقامی یا مدالی آورده‌اند، به مسجد معرفی کنید تا امام جماعت و تعدادی از نمازگزاران مسجد با تقدیم گل و هدیه‌ای از این جوان و نوجوان تقدیر کنند و تعدادی از جوانان و نوجوانان بودند که به دیدار آنها می‌رفتیم و با تقدیری که انجام می‌شد، خوشحال می‌شدند، اینها امیدآفرین است، جوان تشویق می‌شود.

درک خواسته‌ها و نیازهای نوجوان و جوان

حجت‌الاسلام والمسلمین قهرمانی‌نژاد ضمن ارائه پیشنهادی مبنی بر آنکه کارهای فرهنگی مساجد به نوجوانان و جوانان سپرده شود، آن را یک کار عملیاتی در جهت ارتباط‌گیری بهتر این قشر با مساجد و حضور آنها در این فضا خواند و گفت: مهم‌تر از همه اینها این است که مسئولان آموزش و پرورش، مدیران مدارس، ائمه جماعات مساجد، مقداری هم که شده خود را در فضای فکری جوانان و نوجوانان قرار دهند و از آن منظری به خواسته‌ها و تمایلات آنها نگاه کنند که به طور واقعی و ملموس بتوان نیازها و خواسته‌های آنها درک کرد و همین درک شدن بسیاری از دغدغه‌های آنها را رفع خواهد کرد، اینها تاثیر ویژه‌ای در پیوند مساجد با قشر جوان و نوجوان خواهد داشت.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اکنون از این مسئله که یک اراده جدی در مجموعه آموزش و پرورش برای ارتباط بهتر و بیشتر با مساجد وجود دارد یا نه می‌گذریم و گفت: این موضوع قابل تامل است و باید بررسی شود چرا آموزش و پرورش و مدارس ارتباط کمی با مساجد محل دارند. با توجه به ظرفیت‌هایی که در مساجد داریم، این یک ضعف بزرگ است که نتوانیم این پیوند را برقرار کنیم. حداقل کاری که می‌توان انجام داد این است که روزهای جمعه برنامه‌ای برای شرکت نوجوانان در نماز جمعه تدارک دیده شود و آنها را برای شرکت در انجام این فریضه تشویق کنیم. ما هنوز نتوانسته‌ایم از این ظرفیت برای ایجاد حلقه وصل نسل سوم و چهارم انقلاب با نسل دهه‌‌های شصت و جبهه‌ای‌ها استفاده کنیم کنیم. متاسفانه باید گفت آن اراده در سیستم آموزشی کشور ضعیف است و خروجی که از این سیستم در جامعه دیده می‌شود، خروجی مطلوب و آنچه که باید باشد نیست، برای نمونه عرض می‌کنم، حداقل در روزهای جمعه در نماز جمعه شهری مانند تهران حضور جوانان و نوجوانان کم است. سال‌های خیلی قبل‌تر یادم است، معلمان و مربیان پرورشی برای حضور و شرکت دانش‌آموزان در نماز جمعه و همراهی دانش‌آموزان تلاش می‌کردند و آنها را تشویق می‌کردند، الان این مسئله کمرنگ‌تر شده است.

وی ادامه داد: شرکت در نماز جماعت مساجد هم مسئله دیگری است و این حضور کمرنگ جوان‌ترها قابل مشاهده است، برای تقویت این رابطه لازم نیست از بالا اتفاقی بیفتد، مدیر یک دبیرستان اگر خوب توجیه شده باشد و فرد مقید و متعهدی باشد و این اراده را داشته باشد دانش‌آموز را برای حضور در مساجد تشویق خواهد کرد و نیاز می‌بیند که با امام جماعت مسجد در این زمینه صحبت کند و هماهنگی‌های انجام شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره این مسئله که اصول تعلیم و تربیت تا چه حد مسجدمحور است؟ گفت: مسئولان و مدیران آموزش و پرورش کشور باید به این فکر باشند که اگر بخواهیم دانش‌آموزان روحیه انقلابی، مومنانه و متعهد همانند نوجوانان و جوانان دهه ۶۰ داشته باشند و بتوان از اینها مدیران متعهد تربیت کرد، باید اصول تربیت مدارس ما مسجدمحور باشد، متاسفانه الان این مسئله دیده نمی‌شود و تعلیم و تربیت مسجد‌محور نیست.

وی ادامه داد: این وضعیت در دانشگاه‌ها و به مراتب بالاتر از آن؛ یعنی جامعه هم قابل تامل است، پرورش دانشجوی متعهد نیازمند پیوند با مسجد است. در مساجد دانشگاه‌ها اگر رئیس و معاونان دانشگاه در مساجد حضور مستمر داشته باشند، در نمازهای جماعت شرکت کنند، روسای دانشکده‌ها هم به آنها نگاه می‌کنند و این سیر ادامه خواهد داشت به دانشجو می‌رسد، در این صورت اتفاق‌های خوب و جالبی خواهد افتاد. اما متاسفانه این مسئله در دانشگاه هم امر ضعیفی است، البته بر خلاف ارتباط مدارس با مساجد، این ارتباط در دانشگاه‌ها در گذشته هم قوی نبود و بعضی از روسای دانشگاه‌ها به صورت خودجوش در پیوند رابطه مسجد و دانشگاه کارهایی را انجام می‌دادند تا بتوانند توصیه‌های اکید مقام معظم رهبری را جامه عمل بپوشانند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه در دانشگاه که این‌گونه است، در مدارس هم به نظر می‌رسد آن اراده دیده نمی‌شود، افزود: مگر در همه شهرها و استان‌ها، رئیس اداره آموزش و پرورش و مدیران مدارس به صورت کاملا خودجوش در این امر وارد شوند تا انسان‌های مومن در طراز تمدن اسلامی تربیت کنند که این انقلاب هم همین هدف را دنبال می‌کرده و در راستای تحقق اهداف فرهنگی بوده است.

وی در پایان گفت: دلسوزی و اخلاص به تنهایی کافی نیست، برنامه‌ریزی درست و به هنگام می‌تواند در جذب نوجوان و جوان به مسجد موثر واقع شود.

گفت‌وگو از مریم روزبهانی

انتهای پیام