انجام پیمایش درباره مشکلات زنان، فرهنگ سیاسی مردم و شبکه‌های اجتماعی در سال ۹۷

محمد آقاسی، رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، از اجرای طرح پیمایش در حوزه مشکلات زنان در سال آینده خبر داد و گفت: پیمایشی که امیدواریم مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط را هم جهت اجرای آن بتوانیم کسب کنیم، بحث پیمایش مسائل و مشکلات زنان در سطح ملی است. ما گروهی مطالعاتی را با همین عنوان تشکیل داده‌ایم که ذیل آن گروه این پروژه انجام خواهد شد.

آقاسی ادامه داد: یکی از طرح‌های دیگر، طرح پیمایش فرهنگ سیاسی مردم ایران است که پرسشنامه‌اش در حال آماده شدن است و امیدواریم نهایی و در ابتدای سال ۹۷ اجرا شود. موج اول این کار در سال ۸۴ انجام شده و راجع به سوالات این پرسشنامه نزدیک به ۳۰ استاد علوم اجتماعی نظر داده‌اند.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران پیمایشی با موضوع فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را از دیگر برنامه‌های این مرکز در سال ۹۷ عنوان کرد و گفت:  گروه مطالعاتی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را تشکیل داده‌ایم و قراراست علاوه بر کارهایی که تاکنون انجام داده‌ایم، خیلی جدی‌تر در موردفضای مجازی وشبکه‌های اجتماعی پیمایشی انجام دهیم.

وی ادامه داد: از جمله مواردی که به صورت مستمر در ایسپا سنجیده می شود، امید به آینده است. ما داده‌های نظرسنجی‌ها را مطالعه و تحلیل کرده و منعکس می‌کنیم. یکی از مطالبی که به دستگاه‌های مسئول منعکس کردیم احتمال این اعتراضات بود که بخش‌هایی از این مسئله در کتاب روایت انتخابات ۹۶ که به تازگی منتشر شده، آورده شده است. برای مثال در این کتاب اشاره کرده‌ایم که ما در ایران شاهد رفتار رای دهی اعتراضی هستیم و اگر به این کتاب رجوع شود متوجه می‌شویم که ما پیشتر این‌ مطالب را گفته بودیم.

آقاسی یادآور شد: از آن‌جایی که پیش‌بینی‌های ما در این حوزه مثل تخمین انتخابات، درست از آب درآمد، از این پس به طور بسیار جدی تری این موضوع را مورد مطالعه قرار خواهیم داد. بحث رفتار اعتراضی جامعه ایران را، هم با روش‌های کمی هم با روش‌های کیفی به عنوان یکی از سرفصل‌های جدی ایسپا مورد مطالعه قرار می‌دهیم و امیدواریم محصولات و نتایج این مطالعات مردم، متخصصان علوم اجتماعی و مسئولان را بهره‌مند کند.

نظرسنجی درباره اعتراضات دی ماه، از طرح‌های مهم ایسپا در سال ۹۶

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران درباره اقدامات مهمی که در سال ۹۶ در ایسپا انجام گرفته است، گفت: در حوزه اجرای نظرسنجی‌ها چند طرح مهم را در سال ۹۶ پشت سر گذاشتیم، یکی از این طرح‌ها نظر سنجی در خصوص همین اعتراضاتی بود که دی ماه در حدود ۱۰۰ شهر کشور اتفاق افتاد، که بلافاصله و همزمان با این حوادث، به کارفرمایی مرکز بررسی استراتژی ریاست جمهوری شروع به نظر سنجی درباره این حوادث کردیم که نتایج آن نیز توسط کارفرما، چندی پیش منتشر شد.

آقاسی با بیان اینکه ایسپا از معدود مراکزی است که با وجود حساسیت‌های موجود در این حوزه نظرسنجی کرده است‌، ادامه داد: شروع این پروژه همزمان با فیلترینگ تلگرام بود و ما نیز سوالاتی نیز در این حوزه از قبیل اینکه آیا مردم از فیلترشکن استفاده کرده‌اند یا نه پرسیدیم و همچنین نظرشان را در مورد اتفاقات پرسیده‌ایم تا بتوانیم ریشه اعتراضات را بهتر بررسی نماییم.

نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را با یک درصد خطا پیش‌بینی کردیم

آقاسی درباره دیگرفعالیت‌های مهم این مرکز در سال ۹۶، گفت: با توجه به پشت سر گذاشتن انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری در سال ۹۶، به طور طبیعی مهم‌ترین کاری که امسال در ایسپا انجام شده است، اجرای نظرسنجی‌های مختلف برای فهم و درک واقعیت انتخابات است. در همین راستا ۱۲ موج نظرسنجی به صورت حضوری و تلفنی اجرا شد تا بتوانیم نتیجه انتخابات را تخمین بزنیم و خوشبختانه توانستیم با کمتر از یک درصد خطا نتیجه را پیش‌بینی کنیم، وجه تمایز این نظرسنجی نسبت به دوره‌های قبلی انتخابات این بود که ایسپا از معدود مراکزی بود که پیش از اعلام نتیجه رای گیری، نتیجه انتخابات را اعلام کرد و انجام چنین کاری ریسک خیلی بزرگی بود زیرا خیلی‌ها بعد از اعلام نتایج مدعی می‌شوند که ما نتیجه را پیش‌بینی کرده بودیم، اما از قبل نتایج را اعلام نمی‌کنند.

وی اظهار کرد: ایجاد کانال تلگرامی و نظرسنجی از طریق پیامک نیز از دیگر اقدامات این سازمان در سال ۹۶ بود، که نظر سنجی از طریق پیامک به جهت اهمیت افزایش دانش انواع گردآوری داده ها برای ما اهمیت داشت و همانطور که حدس می‌زدیم پس از آزمودن این روش متوجه شدیم نظرسنجی از طریق پیامک و تلگرام، همچنان روش مطلوبی برای نظرسنجی لااقل در ایران و پیرامون هر موضوعی نیست.

آقاسی از دیگر کارهایی که در سال ۹۶ در این مرکز انجام شده به نظر سنجی در خصوص نظرات شهروندان درباره کابینه و دولت دوازدهم اشاره کرد و گفت: همان طور که قول داده بودیم، موج ششم این نظرسنجی را که به صورت موسمی از آذر ماه ۱۳۹۲ آغاز شده است را انجام دادیم و انتظارات و توقعات مردم از دولت دوازدهم را با کارفرمایی مرکز بررسی استراتژی ریاست جمهوری سنجیدیم.

امیدواریم بتوانیم نتیجه بررسی وضعیت پوشش و حجاب در سطح شهر تهران را منتشر کنیم

وی درباره بررسی وضعیت پوشش و حجاب اظهار کرد: از دیگر کارهای مهمی که امسال انجام دادیم بررسی وضعیت پوشش و حجاب در آذرماه امسال در سطح شهر تهران بود. ما هر سال این موضوع را می‌سنجیم که گاهی این سنجش در سطح ملی و گاهی اوقات در سطح شهر تهران است.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران با بیان اینکه نتیجه این بررسی داده‌ مهمی است و زیر مجموعه آسیب‌های اجتماعی تلقی می‌شود، افزود: امیدواریم که بتوانیم نتایج آن را منتشر کنیم. سیکل انتشار آن به این شکل است که به هیئت مدیره ارجاع داده می‌شود، هیئت مدیره مصوب می‌کند و ما نیز آن را منتشر می‌کنیم.

وی درباره نظرسنجی ایسپا از زائران ایرانی اربعین گفت: یکی دیگر از اتفاقاتی که در چندسال اخیر رخ داده و بازتاب گسترده‌ای داشته بحث پیاده‌روی اربعین است و اییسپا این افتخار را داشته که سه سال پیاپی از زائران ایرانی اربعین نظر سنجی کند. کاری که ما امسال انجام دادیم این بود که در سه مرز مهم هنگام بازگشت زائران نظرسنجی انجام دادیم.

آقاسی درباره سایر فعالیت‌های ایسپا اظهار کرد: از دیگر کارهایی که سال ۹۶ ایسپا انجام داد بحث نظرات شهروندان تهران راجع به مولفه‌های اقتصاد مقاومتی بوده است. همچنین درباره نگرش مردم تهران نسبت به زلزله‌ای که باعث هراس و نگرانی آن‌ها شد، به کارفرمایی شهرداری تهران نظرسنجی‌ای انجام شد.

کمتر اتفاقی در سطح کشور وجود دارد که ایسپا نسبت به آن واکنش نشان ندهد

وی با بیان اینکه انجام کار با سرعت و دقت از افتخارات ایسپا است، تاکید کرد: خاصیت ایسپا این است که نسبت به تغییراتی که در افکار عمومی اتفاق می‌افتد حساس شود و کمتر اتفاقی وجود دارد که در کشور و یا شهر تهران به عنوان پایتخت رخ دهد و ما نسبت به آن واکنش نشان ندهیم.

سیاست ایسپا انتشار دائم اخبار و اطلاعات است

آقاسی درباره وضعیت انتشار داده‌ها گفت: تعداد پروژه‌هایی که نتایج آن منتشر نشده کم نبوده است اما از چندسال گذشته تا به حال به ویژه از سال، ۹۵ سیاست جدی ما انتشار دائم اخبار و اطلاعات است، چه نظر سنجی‌هایی که در داخل کشور انجام می‌شود و چه آن‌هایی که در خارج از ایران انجام می‌گیرد.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران ادامه داد: تقریبا سه بار در روز، در کانال تلگرامی و به تبع آن سایت ایسپا داده منتشر می‌کنیم. همچنین در سایر شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و توییتر نیز حضور داریم. ضمن آن‌که از سال گذشته سایت ایسپا به دو زبان انگلیسی و عربی مجهز شده است تا ارتباط بیشتری با مخاطبان صورت گیرد. انتشار اخبار و اطلاعات منتج از نظرسنجی‌ها یکی از راهبردهای جدی ما در دو سه سال گذشته بوده است.

فضای نظرسنجی در کشور نوپا است

وی درباره مشکلات و چالش‌های ایسپا گفت: چالش‌ها معمولا به دو بخش تقسیم می‌شوند که لزوما هم مرتبط با ایسپا نیست. برخی از چالش‌ها درونی است که به درون سازمان های نظرسنجی برمی‌گردد و برخی بیرونی است. اساسا چالش‌هایی که در درون حوزه نظرسنجی با آن رو به رو هستیم این است که فضای نظرسنجی در ایران یک فضای نوپا است. یعنی شاید حدود ۵۰ سال است که ما در ایران نظرسنجی انجام می‌دهیم.  بسیاری از کشورها بیش از ۱۵۰ سال است که در این حوزه سابقه فعالایت دارند. خود این مسئله چالش ایجاد می‌کند. زیرا نظر سنجی در ایران جوان و کم‌ تجربه است.

آقاسی اضافه کرد: بحث‌ دیگری که با آن درگیر هستیم بحث‌های روشی است. ما درگیر آن هستیم که چطور بتوانیم به بهترین مدل گردآوری اطلاعات دستیابی پیدا کنیم و یا اینکه چگونه مسائل حساس را در قالب سوال در بیاوریم. در کل بخش گردآوری اطلاعات حساس و مهم است البته بخشی از مشکلات این چنینی با استفاده از نرم‌افزار تخصصی و انحصاری ایسپا موسوم به نظرسنجی سبز مرتفع شده است.

علاقه مدیران کارفرما به عدم انتشار داده‌ها، از مشکلات ایسپا است

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران تمایل مدیران کارفرما به  آرشیو داده‌ها را از دیگر مشکلات ایسپا دانست و گفت: بسیاری از مدیران علاقه دارند ما یک داده تولید کنیم و آن داده به آرشیو برود. این یک مشکل مهم برای ما است. ما دنبال این هستیم که در قراردادها یک بندی را بگنجانیم که مدیران موظف شوند که به ما اجازه بدهند بخشی از نتایج را ولو به مرو زمان منتشر کنیم. این در حالی است که اگر داده‌ها منتشر شود در مجموع به نفع همه است.

وی درباره دیگر مشکلات حوزه نظرسنجی اظهار کرد: مراکز نظرسنجی زیادی را می‌بینیم که صرفا با هدف درآمدزایی راه‌اندازی می‌شوند و بنای کارشان، فعالیت علمی و یا فهم افکار عمومی نیست و فقط می‌خواهند درامدی کسب کنند. وقتی اولویت اصلی کسب درآمد باشد ممکن است خیلی از اصول علمی زیر پا گذاشته شود.

آقاسی ادامه داد: ما بازار کار مناسب نداریم و بازارکار ما تقریبا فصلی است و بیشتر تحت تاثیر انتخابات است. زیرا در آن دوره عرصه عمومی بیشتر درگیر می‌شود، اما در موقعیت‌های دیگر متاسفانه عرصه عمومی به آن شکل خود را درگیر نمی‌کند و ای کاش که رسانه‌ها در موقعیت‌های دیگر نیز درخواست نظر سنجی کنند.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران ضعف در ادبیات نظری را از دیگر مشکلات حوزه نظرسنجی دانست و تصریح کرد: متاسفانه در این حوزه کتاب خیلی کم وجود دارد، همچنین تعلقات صنفی درحوزه نظرسنجی بسیار کم است. یعنی موسسات با هم ارتباط کمی دارند. ضمن این که پرسشگران مشکلات خیلی زیادی دارند و قشری گمنام و ناشناخته هستند و حق و حقوق بسیار کمی دارند. یک مشکل دیگر ضعف در تحلیل داده‌ها است. ما بارها با این مسئله روبه‌رو شده‌ایم که داده‌هایمان را در اختیار رسانه‌ها قرارداده‌ایم اما تحلیل‌هایی که برای این داده‌ها نوشته شده اشتباه بوده است که این مسئله کار ما را در انتشار داده‌ها دشوارتر می‌کند. مسئله دیگر آن است که بیشتر از ما درخواست نظرسنجی‌های موضوع محور می شود تا مسئله محور. درست است که موضوعات روزمهم است اما اگر بتوانیم کارهایمان را مسئله محور پیش ببریم به طور طبیعی صنعت نظرسنجی بهتر می‌تواند به کشور خدمت کند.  مشکل دیگر بحث استاندارد نبودن سوالات نظرسنجی است. سوالات خوب مطرح نمی‌شود جواب ها هم تناقضاتی پیدا می‌کند که گاهی اوقات هم منتشر می‌شود و  در نتیجه نسبت به نظرسنجی  یک بدبینی‌ ایجاد می‌شود.

قواعد انتشار داده‌ها ابهام دارد

وی درباره مشکلات بیرونی حوزه نظرسنجی اظهار کرد: قواعد انتشار داده‌ها مشخص نیست، یعنی در حوزه قوانین در این باره ضعف وجود دارد. یعنی هیچ قانون شفافی وجود ندارد که نشان دهد آیا ما می‌توانیم داده‌ها را منتشر کنیم  یا نه و اگر منتشر کردیم و کسی با ما برخورد کرد طبق قانون مشخص شود چرا این برخورد اتفاق افتاده و به استناد کدام قانون برخورد صورت گرفته است. اساسا قوانین انتشار نظرسنجی مشخص نیست و قوانین حق برخورداری مردم از نتایج یافته‌ها چندان روشن و واضح نیست. البته این به آن معنا نیست که در قانون اساسی به آن اشاره نشده است اما احتیاج به شفافیت بیشتری در این حوزه است.

آقاسی ادامه داد: از برنامه‌های ما در سال آینده، اضافه کردن بندی به قراردادها است تا مبنی بر آن اجازه انتشار داده‌ها توسط ایسپا فراهم شود. البته  ممکن است کارفرمایی تمایل نداشته باشد چون کارفرما پول پروژه را پرداخت می‌کند. اما مسئله‌ای که مطرح است این است که درست است این پول را کارفرما هزینه می‌کند، اما این پول مردم است و چون از پول مردم هزینه می‌شود کل مردم باید از نتیجه باخبر شوند. این‌ها از مباحث حقوقی است و ما به عنوان مجری نمی‌توانیم در این مورد اظهار نظر دقیق کنیم اما پیشنهاد می‌کنیم که از بعد حقوقی به این مسئله پرداخته شود.

استادان علوم اجتماعی به نظرسنجی توجه کافی ندارند

رئیس ایسپا رابطه کم‌رنگ میان رسانه‌ها و نظرسنجی را یکی از علل بی اعتمادی و کم اعتمادی به نظر سنجی‌ها عنوان کرد و گفت: رها شدگی توسط نخبگان علوم اجتماعی از دیگر مسائلی است که در خصوص نظرسنجی اتفاق افتاده است. انتظار می‌رود که اصحاب علوم‌اجتماعی در این حوزه دقت نظر بیشتری داشته باشند. ما در دو سال گذشته داده‌های فراوانی منتشر کرده‌ایم اما واقعیت این است که تحلیل‌های خیلی کمی را از استادان و متخصصان علوم اجتماعی نسبت به این داده‌ها دیده‌ایم.

وی درباره هزینه مربوط به هر نظرسنجی در سطح ملی گفت: هزینه‌ها خیلی متفاوت است و گفتن رقمی در این باره ممکن است باعث ایجاد سردرگمی شود. متغیرهای متنوعی مانند تعداد سوالات، میزان حساسیت، طرح فنی نمونه‌گیری و مسائلی از این دست وجود دارد که هزینه هر طرح را از دیگری متمایز می‌کند، لذا پاسخ دادن به این سوال کار دشواری است و حتی یک بازه هم نمی‌توان برای آن مشخص کرد. یک طرحی حتی در سطح ملی ممکن است رقم خیلی کوچکی داشته باشد و طرحی دیگر ممکن است رقم خیلی بزرگی داشته باشد.

آقاسی درباره برنامه‌های ایسپا برای سال آینده اظهار کرد: در ایسپا یک برنامه سالیانه مبتنی بر برنامه پنج ساله مرکز وجود دارد، یکی از برنامه‌های دائمی و فصلی‌ مرکز سنجش مسائل روز کشور است و قاعدتا در زمستان ما باید یک بار این مسائل را بسنجیم. در این اواخر اتفاقات زیادی در کشور افتاده و امیدواریم در طرحی که راجع به مسائل روز داریم به این موضوع هم بپردازیم.

نرم‌افزار نظرسنجی سبز، دستاورد مهمی برای علوم اجتماعی در کشور است

وی درباره طراحی نرم‌افزار نظر سنجی سبز توسط ایسپا اظهار کرد: امسال نسخه سوم نرم‌افزار تخصصی نظرسنجی سبز عملیاتی شد. با استفاده از این نرم‌افزار تخصصی و انحصاری کار جمع‌اوری اطلاعات را دیگر نه به صورت کاغذی بلکه با استفاده از تبلت انجام می‌شود که امکان خیلی زیادی به ما می‌دهد.این نرم‌افزار قابلیت‌هایی همچون نمایش پرسشگر، افزایش میزان نظارت را دارد و ورود هم‌زمان داده را ممکن می‌کند.

آقاسی افزود: یعنی وقتی پرسشگر پرسشنامه را تکمیل می‌کند، آن را به صورت آنلاین برای مرکز می‌فرستد. این نرم‌افزار برای اولین بار در سطح کشور به صورت ملی در ایسپا استفاده شد و امسال نسخه سوم آن را هم توانستیم آزمایش کنیم . طراحی و اجرای آن به طور کامل بر عهده ایسپا بوده و این نرم افزار به نام ایسپا ثبت شده است، با نمونه‌های مشابه خارجی چندان فاصله‌ای ندارد و دستاورد بسیار مهمی برای علوم اجتماعی در کشور است.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران گفت: امسال  موفق شدیم گواهینامه بین‌المللی ایزو ۹۰۰۱ با نسخه ۲۰۱۵ را  دریافت کنیم و در آستانه دریافت ایزوی امنیت داده‌ها هستیم که این‌ها نشان می‌دهد که ایسپا  در حال تلاش است تا کلیه فرایندهای مرکز را با استانداردهای جهانی پیش ببرد.

ایسپا کتاب “کیفیت زندگی مردم ایران” را تا پایان سال منتشر می‌کند

وی با بیان اینکه از در حوزه افکار عمومی چه در حوزه تالیف و چه ترجمه، تولید کتاب بسیار کم است، اظهار کرد: ابتدای امسال توسط ایسپا کتابی با عنوان نظرسنجی در عصر دیجیتال ترجمه شد که در آن آخرین دستاوردهای نظرسنجی در امریکا را ترجمه کردیم. همچنین کتاب دیگری با نام روایت انتخابات ۹۶ را منتشر کردیم که کلیه داده‌های ما در نظرسنجی‌هایی که انجام دادیم در این کتاب منعکس شده و بسیاری از صاحب‌نظران عرصه سیاست و پژوهشگران نقدها و روایات خود را نسبت به انتخابات در این کتاب منعکس کرده‌اند.

آقاسی ادامه داد: امیدواریم تا پایان سال دو کتاب دیگر نیز از ایسپا منتشر شود که فرایند آن در حال طی شدن است. یکی از این کتاب‌ها  “کیفیت زندگی مردم ایران” است  که نتایج پیمایشی در سال ۹۳ است که تا به حال هیچ کس این پیمایش را در سطح ملی انجام نداده است و دیگری کتابی با موضوع افکارعمومی و شبکه‌های اجتماعی است، که با توجه به اهمیت شبکه‌های اجتماعی نتایج آن همراه با چند گفتار درباره شبکه‌های اجتماعی منتشر خواهد شد.

رئیس مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران درباره موضوعاتی که ایسپا کمتر می‌تواند در مورد آن‌ها نظرسنجی انجام دهد، اظهار کرد: برخی موضوعات حساس وجود دارد که گاهی  اوقات ممکن است منافع ملی را تحت‌الشعاع خود قراردهد. همچنین سوال پرسیدن درمورد موضوعاتی که به جهت فرهنگی مردم با آن قرابت کمی دارند، دشواراست و البته در اکثر تجربه های ایسپا، همه سوالات پرسیده شده، یعنی کمتر سوال حساسی وجود دارد که آن را نپرسیده باشیم.

وی در پایان یادآور شد: اما پرسیدن یک بحث است و انتشار آن یک بحث دیگر. اینجا کمی کار برای ما سخت می‌شود. ما عقیده‌مان این است که باید تمام داده‌ها منتشر شود و از نگاه فنی نیز داده محرمانه‌ای وجود ندارد، اما در همه کشورهای دنیا از جمله ایران، محدودیت‌های  وجود دارد که ما با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنیم.

انتهای پیام