مقابله اشتباهی با طلاق – عبدالله الماسی*

تقریبا کسی نیست که به نادرستی راهبرد ده‌ها ساله بخش سلامت کشور معتقد نباشد؛ یعنی غفلت از بهداشت و پیشگیری کم ‌خرج، و هزینه بسیار اما کم ‌نتیجه در بخش درمان.
اما انگار سرنوشت نامطلوب رویکرد ناکارآمد بخش سلامت برای ما درس‌آموز نبوده است که بنا داریم مشابه آن را برای حفظ کانون خانواده‌ بکار بگیریم.
در اینجا هم گرچه ازدواج و رفتن به خانه بخت پُر از چاه و چاله اقتصادی و فرهنگی است اما پیش از آغاز زندگی مشترک، خبری از آموزش های کاربردی و موثر درباره 'مهارت های رفتاری در زندگی زناشویی' نیست.
بسیاری از زوجین بدون اینکه بدانند در مشکلات و حتی شادی‌ها چگونه کنار هم باشند و لذت ببرند، تنها با توصیه هایی کلی و غیرمصداقی، زندگی جدیدشان را کلید می زنند.
سرخوشی و لذت عاشقی، چند ماه بعد به آرامی رو به افول می رود و اختلاف سلیقه، کمبودها و مشکلات طبیعی زندگی شروع به خودنمایی می کند؛ اینجاست که مهارت های تعامل، سازگاری و کنار آمدن با مشکلات حسابی به کار می آید.
بسیاری از سختی ها، اختلافات و مشکلات ماه ها و سال های اول زندگی مشترک، در ابتدا به سادگی قابل حل و کنترل هستند و اگر همسران مهارت و شیوه کنار آمدن با آنها را فراگرفته و تمرین کرده باشند، از پس این گرفتاری‌ها بر می آیند و گذر از هر رنج و مشقت حتی پایه های رابطه آنها را تحکیم می کند.

**از آخر به اول
به تازگی در شهر کرمانشاه 'سامانه الکترونیکی کاهش طلاق' راه اندازی شده که هدف آن جلوگیری از جدا شدن زوجین است.
متقاضیان طلاق از این پس باید درخواست خود را ابتدا در سامانه کاهش طلاق سازمان بهزیستی ثبت و در مراکز این سازمان مرحله غربال گری اولیه را سپری کنند و وارد چرخه مددکاری و روانشناسی شوند.
اگر این سازش راه به جایی نبرد، زوجین می توانند با مراجعه به دادگستری از هم جدا شوند که ظاهرا بهزیستی در این راستا هم ۲ بسته با عنوان کودکان طلاق و افزایش مهارت زوجین برای ازدواج مجدد در دستور کار دارد.
طرح ثبت الکترونیکی طلاق ابتدا در مشهد و در سال ۹۶ در ۱۱ استان دیگر راه اندازی شد و نتایج موثری هم در برخی حوزه ها داشته است.
نکته قابل تامل اما راهبرد اشتباهی است که برای تحکیم خانواده و مهار معضل رو به توسعه طلاق در پیش گرفته شده است.
یعنی به جای اینکه در ابتدای مسیر و پیش از آغاز زندگی زناشویی، مهارت های رفتاری و کلامی به درستی و به صورت موثر به زوجین آموزش داده شود، این کار به زمانی واگذار شده است که 'چینی زندگی مشترک' تکه تکه شده و حتی اگر با مشاوره‌های اجباری به هم چسبانده شود، هرگز آن زیبایی نخست را نخواهد داشت و این بار زودتر از گذشته خواهد شکست. به قول معروف 'سرچشمه شاید گرفتن به بیل، چو پرشد نشاید گرفتن به پیل'.
گرچه بهزیستی و سایر دستگاه های مسئول، سال هاست آموزش هایی با عنوان پیش از ازدواج در دستور کار دارند اما نرخ صعودی طلاق نشان می دهد که این آموزش ها آورده زیادی نصیب زوجین نمی کنند. شاید به همین دلیل است که حدود نیمی از طلاق ها در پنج سال نخست زندگی مشترک اتفاق می افتد.

**طلاق؛ سایه به سایه ازدواج
اهمیت آموزش های پیش از ازدواج در استانی مانند کرمانشاه که آمار بالایی در ثبت طلاق دارد، بشدت محسوس است به طوری که بنابر اعلام معاونت امور اجتماعی اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه، 'نداشتن آموزش مهارت های زندگی، دخالت اطرافیان، پایین بودن آستانه تحمل و کمبود مهارت های سازگاری، نداشتن آشنایی با جنس مقابل، ضرب و شتم و خشونت به دلیل نداشتن مهارت گفتگو و مهارت اختلالات عاطفی' از جمله مهمترین مواردی است که منجر به وقوع طلاق می شود.
در ۹ ماه اول ۹۶ در مقابل ۱۳ هزار و ۶۷۵ مورد واقعه ازدواج، سه هزار و ۹۶۰ واقعه طلاق در استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه ثبت شده است.
علیرضا قبادی، مدیرکل ثبت احوال استان کرمانشاه به ایرنا گفت که به ازای هر ۳.۵ ازدواج یک واقعه طلاق به ثبت رسیده است در حالی که این آمار طی ۹ ماه سال ۹۵ یک طلاق در حدود چهار ازدواج بوده است.
به گفته قبادی 'در شهرستان های کرمانشاه، صحنه و جوانرود متاسفانه وضعیت از میانگین استانی نیز بالاتر است به گونه ای که در ازای ۲.۸ ازدواج یک واقعه طلاق رخ داده است.'
به مشکل طلاق، باید ۲ معضل بزرگ اعتیاد و بیکاری را هم اضافه کرد که گریبان استان کرمانشاه را رها نمی کنند و بنابر اعلام دادستانی کرمانشاه، رتبه این استان را در بین هفت استان اسیر آسیب های بزرگ اجتماعی قرار داده است.

**چه باید کرد؟
اگر زن و مرد بدانند با مشکلات طبیعی زندگی (مانند سختی های معیشتی، دخالت اطرافیان، مشکلات کاری و…) و نیز نواقص رفتاری، جنسی و … شریک خود چگونه کنار بیایند و درک تفاوت های شخصیتی همدیگر چگونه قابل انجام است، راه برون رفت از مشکل را پیدا می کنند و می دانند که در هر موردی از چه کسی یا کسانی باید کمک بگیرند(مشاور، روانشناس، روانپزشک، دوست، پدر و مادر یا هیچ یک از آنان).
شوربختانه اما این شناخت و مهارت برای بسیاری از زوجین ناآشناست و جوانان مشتاقی که با عبور از ده ها مانع اقتصادی و بدعت‌های خانوادگی و فرهنگی، طعم شیرین ازدواج را می چشند، خیلی زود در مقابل اختلافات قابل کنترل کم می آورند و یا اسیر طلاق عاطفی یا به احتمال بیشتر از یکدیگر جدا می شوند.
به نظر می رسد برای جلوگیری از سیر صعودی آمار طلاق و از هم پاشیدن کانون زندگی‌های نوپا، راهی جز آموزش های کاربردی و موثر، مهارت آموزی رفتاری و کلامی و ارائه عملی شیوه های کنترل و مدیریت خشم در خانواده ها، وجود ندارد.
این آموزش ها هم بجای روزهای آخر زندگی مشترک باید پیش از ازدواج که حتی در دوران نوجوانی و دانشگاه در قالب های جذاب، موثر و کاربردی ارائه شود.
نقش آفرینی صدا و سیما، آموزش و پرورش و وزارت علوم در این مورد بسیار مهم و ضروری است؛ این دستگاه ها باید از توصیه های کلی و غیرکاربردی به آموزش مستمر مصداقی و آموزش شیوه مواجهه با موقعیت های خاص روی بیاورند.
*خبرنگار مرکز کرمانشاه
۷۴۴۴/۸۰۶۶/۱۷۷۲