مبانی تربیت از منظر پیامبر اکرم(ص)

 حجت‌الاسلام والمسلمین امیر ابراهیم‌زاده، مسئول نهاد رهبری دانشگاه خوارزمی در گفت‌و‌گو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، کرامت و بزرگواری انسان را یکی از مبناهای تربیت برشمرد و ادامه داد: کرامت را در ظاهر افراد و شغل و دارای‌هایشان نمی‌توان یافت و شأن و منزلت هیچ کس نشانه کرامت او نیست. پیامبر فرمودند که شأن و منزلت خود را به رخ افرادی که جایگاه و شأن پایین‌تری نسبت به شما دارند نکشید. این امر سیره تربیتی پیامبر(ص) است که برای کرامت انسان‌ها ارزش قائل بود و می‌فرماید: (اطلب الحوائج بعزّه الانفس: حوائج خود را با عزّت نفس از دیگران بخواهید) و مهم‌ترین راه حفظ عزت، عبادت خداوند است و اولین روش تربیتی این اصل تقابل است.

حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‎زاده بیان کرد: همچنین پیامبر اکرم(ص) با گذشت بود و این در حالی است که حضرت قدرت تنبیه نیز داشت ولی همیشه گذشت می‌کرد که این امر در خصوص کودکان نیز صدق می‌کند، حضرت ارزش کار را به کارگر می‌داد که این‌ها نیز از دیگر موارد و روش‌های تربیتی اصل عزت است.

استقلال

وی گفت: پیامبر(ص) همیشه تأکید داشتند که تکیه برحق کنید و خود را از زیر سلطه دیگران برهانید، چشم امید بر دوست داشته باشید و از دسترنج خود بخورید. همچنین در حدیثی می‌فرماید (مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ اَلْقی کَلَّهُ عَلَی النّاسِ: ملعون است، ملعون است کسی که سَرْبار دیگران باشد).

جذبه، حسن و احسان

حجت‌الاسلام و المسلمین ابراهیم‎زاده تصریح کرد: پیامبر(ص) فرمود: من برای مکارم الاخلاق مبعوث شدم، حضرت هیچ کبر و غروری نداشت و با حسن خلق و اخلاقه حسنه مردم را به اسلام دعوت می‌کرد آن یهودی را که هر روز به امام جسارت می‌کرد و شکمبه گوسفند بر سر حضرت می‌ریختند را با اخلاق نیکو مسلمان کرد.

این کارشناس مذهبی گفت: خداوند جمیل و نظیف است، جمال و نظافت را نیز دوست دارد. پیامبر(ص) زمانی که می‌خواست با مؤمنی ملاقات کند خود را آراسته می‌کرد صورت مبارک را می‌شست و موهایش را شانه می‌زد؛ پس آراستگی رغبت طرف را برمی‌انگیزد. این امر در تربیت فرزندان در مدرسه و دانشگاه بسیار مهم است مخصوصاٌ برای پدر و مادران.

مسئول نهاد رهبری تصریح کرد: از اولین روش‌های تربیتی که پیامبر(ص) در این اصل توصیه فرموده‌اند که شستن لباس‌ها، مسواک زدن، کوتاه کردن موهای اضافی، آراسته و زیبا زندگی کردن را می‌توان معرفی کرد و یا فصاحت زبان و کلام که دومین روش تربیتی این اصل است که پیامبر مکرم اسلام (ص) در حدیثی فرمودند (جمال المرء فصاحه لسانه: یعنی خوب و شمرده صحبت کنید).

محبت

وی بیان کرد: حضرت محمد(ص) سرشار از محبت بود و فرمود کسی که به دیگران رحم نکند خداوند نیز به او رحم نمی‌کند. محبت و نوازش فرزندان و فرزندانِ فرزندان نیز از روش‌های تربیتی این اصل است.

پرهیز از خشونت

مسئول نهاد رهبری با اشاره به حدیثی از پیامبر که فرمودند: (اِجتَنِبوا الغَضَب: از غضب پرهیز کنید) ادامه داد: حضرت همیشه مانع و مخالف خشونت با نوجوانان و کودکان بودند. روزی کودکی بغل حضرت بود که لباس حضرت را نجس کرد، اصحاب خواستند کودک را بگیرند و تبیه کنند ولی حضرت نگذاشتند و گفتند خشونت لازم نیست اینگونه عمل نکنید.

نقایص ذاتی انسان

حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‎زاده با توجه به اینکه انسان عجول، جهول و حلوع و.. است نقایص ذاتی انسان را پنجمین مبنا و اولین اصل را مدارا دانست و گفت: خداوند در آیه ۱۵۹ سوره مبارکه آل عمران قرآن کریم فرمود (فَبِمَا رَحْمَهٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ: اگر مهربان نبودی مردم از دور و برت پراکنده می‌شدند) که خداوند به پیامبرش درس مهربانی و خوش‌رویی داده و ما مسؤلین، فرهنگیان و پدر و مادران نیز باید به این امر توجه داشته باشیم. همچنین در صحبت‌های پیامبر به چشم می‌خورد که فرمودند: (پروردگارم مرا به مدارا و مراعات با مردم دعوت کرده و همانطور که باید واجبات را انجام دهم باید با همه نیز مدارا کنم زیراکه مدارا کردن در هر چیزی باعث زینت بخشی در آن می‌شود).

تدریجی کردن تکلیف

وی سعه صدر در مقابل مخالفان، عدم تکلف، استقامت و صبر در مقابل مصیبت و سختی را سه اصل مهم این مبنا دانست و تدریجی کردن تکلیف را روش تربیتی این اصل دانست و گفت: تدریجی کردن تعلیم روش تربیتی این اصل است به طور مثال جوانی که نماز نمی‌خواند یکدفعه نمی‌تواند در نماز جماعت شرکت کند که این امر باید قابل توجه والدین باشد و نماز را آرام آرام به فرزندان یاد دهند و اگر نمازش قضا شد، به او سخت نگیرند و از او بخواهند تا قضای نماز را بخواند، به فرزند زمان دهند تا بتواند در نماز جماعت شرکت کند زیراکه خداوند نیز تکلیف را مرحله‌ایی کرده‌ و شرب خمر را به تدریج حرام کرد.

عدالت

این کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه یکی دیگر از روش‌های تربیتی پیامبر(ص) برابری افراد در برابر قانون بود گفت: با فرزندان با عدالت رفتار کنیم. همچنین اصول این مبنا را اینگونه بیان کرد: تکلیف به قدر وسع، خداوند در آیه ۲۸۶ سوره مبارکه بقره فرمود(لاَ یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا)، یکی دیگر از اصول این مبنا معیار قرار دادن خود و آنچه را برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند، تکلیف و مسئولیت نیز از دیگر اصول این مبناست که پیامبر(ص) در این باره می‌فرماید: اگر مسئولی به فکر امور مسلمانان نباشد، مسلمان نیست.

حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم‎زاده بیان کرد: مؤمنین برادر یکدیگر هستند و خدمت به خلق، همدردی با یکدیگر از ویژگی‌های‌ بارز آنها است که پیامبر(ص) فرمود: اگر کسی سیر بخوابد و همسایه‌اش گرسنه بخوابد مسلمان نیست.

زینب رحیمی

انتهای پیام