نقدی بر ماجرای اخیر در نماز جمعه تهران

روزنامه همدلی نوشت: نماز جمعه یکی از آیین های عبادی، سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی است که در قرآن کریم سوره ای به نام جمعه نیز آمده است و تاکید فراوان بر برگزاری نماز جمعه رفته است.  علاوه بر تبیین مسایل روز یکی از ضرورت های جامعه اسلامی حفظ وحدت، اتحاد و انسجام جامعه مسلمین است که نماز جمعه به عنوان یک راهکار اساسی برای تحقق این هدف معرفی شده تا اهمیت همدلی مسلمانان آشکار شود : «لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکمْ؛ با یکدیگر نزاع و اختلاف مکنید، که سست و بددل می‌شوید، و قدرت و شوکت‌تان از میان می‌رود» (انفال: ۴۶). بعد از اهمیت و جایگاه نمازجمعه در زمان صدراسلام و ائمه معصومین(ع)، در دوران بعد از غیبت به دلیل اختلاف علمای اسلام، نماز جمعه از رونق کمتری برخوردار بود و اگر در مناطقی نیز نمازجمعه پابرجا بود، ائمه جمعه به ابزاری در جهت سلاطین برای هموار کردن مسیر سلطنت و خلافت تبدیل شده بودند. با روی کارآمدن صفویه نماز جمعه رونق دوباره ای گرفت و پادشاهان صفوی امور دینی مانند نماز جمعه را به عالمان بزرگ دینی چون محقق کرکی و علامه مجلسی تفویض کردند. پس از صفویه جایگاه نماز جمعه بار دیگر تنزل یافت و رسالت واقعی خود را از دست داد، درباری شدن این جایگاه و وابستگی مادی ائمه جمعه به دربار باعث شد تا شان، جایگاه و رسالت اصلی نمازجمعه کمرنگ شود. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران این فریضه الهی جانی دوباره گرفت و به میدانی برای روشنگری، سیاست ورزی و آزاداندیشی تبدیل شد. در دوران اوایل انقلاب علمای بزرگ و اندیشمندی چون طالقانی، خامنه‌ای، هاشمی رفسنجانی، شهید بهشتی، حسینعلی منتظری و … در این جایگاه قرار گرفتند و صفوف نمازجمعه مملو از نمازگزارانی بود که فارغ از گرایش فکری و سیاسی مسائل کلان مملکت را منصفانه و مودبانه مورد تبیین و تحلیل قرار می دادند.  اما شوربختانه با نگاهی آماری و میدانی به نمازجمعه در شهرهای مختلف به‌ویژه تهران در دو دهه گذشته، در می یابیم استقبال از این فریضه الهی رو به کاهش بوده است؛ تریبون نمازجمعه در این سال‌ها به ویژه دهه اخیر به ابزار یک جناح سیاسی تقلیل یافته و از رسالت و اهداف اصلی خود دور شده است. امامان جمعه که باید با رواداری و فاصله گرفتن از رقابت های سیاسی و در قامت نمایندگان رهبری چتر خودچند گسترده کنند و مروج روشنگری و نقدهای منصفانه در جامعه باشند، به ابزاری برای حمایت از یک دولت و نقد دولتی دیگر تنزل یافته اند. فارغ از این دغدغه، اخلاق به عنوان یه فضیلت اخلاقی مهم و اساسی در جامعه مسلمین به ویژه در میان پیشوایان دینی کمرنگ شده و اظهارات و ادبیاتی از این جایگاه مهم شنیده می شود که به هیچ وجه شایسته این جایگاه ارزشمند دینی نیست.  در ماجرای اخیر در نماز جمعه تهران یک بار دیگر آشکار شد که ائمه جمعه به جای تحلیل مسائل کلان بدون جانبداری برله و علیه یک جریان سیاسی ایراد سخن می کنند، البته که نقد مسائل روز بویژه شرایط امروز جامعه یکی از رسالت های اصلی ائمه جمعه است اما آیا افکار عمومی حق ندارد بپرسد چرا ادبیات ائمه جمعه نسبت به عملکرد دو دولت اینقدر متفاوت است؟ چرا افرادی که در گذشته مردم را به کم کردن وعده های غذایی و خوردن اشکنه دعوت می کردند امروز پیش قراول انتقاد از وضعیت اقتصادی شده اند که دولت مطلوب آنها مسبب اصلی آن بوده است ؟!  متاسفانه تعدادی از ائمه جمعه بدون توجه به شان و جایگاه این تریبون مهم، اظهارات اختلاف افکنانه ای را نسبت به یک مسئول یا جریان سیاسی مطرح می کنند، اما وقتی آن مسئول یا جریان سیاسی درصدد پاسخگویی برآید رنجیده خاطر می شوند و توصیه می کنند «به جنگ دشمنان برود و فرصت خود را صرف مشکلات مردم کند نه مقابله با یک طلبه.»! چگونه دولت روحانی به جنگ با دشمنان برود و وقت خود را صرف مشکلات اقتصادی کند وقتی طلبه های داخلی و حاکمیتی به جای حمایت و همفکری و نقد دلسوزانه، هر ساعت و هرروز مشغول تخریب دولت بدون توجه به شرایط خاص کشور هستند؟ مردم امیدوارانه منتظر خطبای ارزشمندی چون طالقانی ها، بهشتی ها، منتظری ها، هاشمی ها و … در نمازجمعه هستند رغبت آنها برای حضوردر نماز جمعه افرایش یابد. کاهش استقبال مردم از نماز جمعه باید آسیب شناسی شود متولیان امر باید این دغدغه را دریابند تا خدای ناکرده جایگاه رفیع نمازجمعه دچار خدشه و آسیب نشود.