مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی تشیع در اندیشه و سیرۀ سیاسی شهید مدرس

چکیده

  این مقاله با توجه به اهمیت جایگاه شهید آیت‌الله سید حسن مدرس به‌عنوان یکی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی برجسته‌ و اثرگذار در تاریخ معاصر ایران، درصدد شناخت مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی مذهب تشیع در اندیشه و رفتار سیاسی ایشان و پاسخ به این پرسش است که این مؤلفه‌ها چگونه در تفکر و رفتار سیاسی آن شهید متجلی شده‌اند؟ بر این اساس و در چارچوب نظریۀ ساختار و کارگزار و با استفاده از روش کیفی تحلیل اسنادی و با مراجعه به متون تاریخی، خطابه‌ها و نطق‌های آیت‌الله مدرس و نیز پژوهش‌های مرتبط، تجلیمؤلفه‌های فرهنگ سیاسی تشیع در اندیشه و سیرۀ سیاسی ‌ایشان بررسی ‌شده است. این بررسی نشان می‌دهد که نه‌تنها رفتار سیاسی و اجتماعی شهید مدرس به‌عنوان یک مجتهد تراز اول و نیز وکیل مجلس، تحت تأثیر مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی شیعه، از جمله جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و ایثار و شهادت‌طلبی بوده است، بلکه می‌توان آن شهید را بازتولیدکنندۀ عناصری همچون شجاعت و عدم تقیه در مبارزه با استبداد به‌عنوان یک عالم سیاستمدار شیعی به‌شمار آورد.

کلیدواژه ها: امر به معروف و نهی از منکر؛ پیوند دین و سیاست؛ تقیه؛ جهاد؛ ساختار و کارگزار؛ شهادت‌طلبی

نویسندگان:

زاهد غفاری هشجین: دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه شاهد

محمدرضا رحمت‌خواه دربان: دانشجوی دکتری گروه مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه شاهد

فصلنامه سیاست – دوره ۴۷، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۶.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.