جذب حداکثری اخلاق پیامبر و اولیاء

سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللهِ (علیه‌السلام) یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ یَوْماً لَا تَطْعُنُوا فِی عُیُوبِ مَنْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ بِمَوَدَّتِهِ وَ لَا تُوَقِّفُوهُ عَلَى سَیِّئَهًٍْ یَخْضَعُ لَهَا فَإِنَّهَا لَیْسَتْ مِنْ أَخْلَاقِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه و آله) وَ لَا مِنْ أَخْلَاقِ أَوْلِیَائه(۱)
مسعدهًْ گوید: شنیدم که امام صادق(ع)روزى به أصحاب خود می‌فرمود: کسى‏ که از راه دوستى به شما روى آورد، با نقل عیب‌هاى او رنجیده خاطرش مکنید و کار بدى (اگر از او سراغ دارید) که ذکرش او را سر افکنده می‌کند بیادش نیاورید که این کار (زشت و این عمل ناهنجار) از رفتار رسول خدا (ص) نیست و نه از رفتار اولیاء خدا است.
کسی که با اظهار دوستی به سمت شما می‌آید و اظهار علاقه‌ای به شما می‌کند، دست رد به سینۀ او نزنید با ذکر عیوبی که در او مشاهده می‌کنید؛ یک کسی می‌آید اظهار علاقه به ما می‌کند،(این طور نباشد که) ما فوراً سراغ آن ‌اشکالاتی که در او وجود دارد، برویم و روی آنها تکیه کنیم و طعن بر آنها بزنیم! این خیلی دستور مهم، بزرگ و عمومی‌ای است.
محبت کسی را که به شما اظهار محبت می‌کند، قبول کنید، ولو یک عیبی هم در او سراغ دارید، لزومی ندارد که طعن در آن عیب بکنید و این را موجب این قرار بدهید که دستِ ردّ به سینۀ او بزنید.
و لاتوقِفوه علی سیئهًٍْ یَخضَعُ لها، اگر کارِ خلافی دارد، گناهی دارد، عیبی دارد، لازم نیست او را به‌خاطر این عیب طرد کنید، متوقف کنید یعنی جلوی او را بگیرید؛ منافاتی ندارد با نهی از منکر، منافاتی ندارد با أحبّ أصحابی مَن أهدی الیَّ عیوبی(۲)، لکن رشتۀ پیوند محبت را حفظ کنید!
بعد البته انسان برای نهی از منکر یا برای اهدای عیوبِ دوستش و مرآت(آینه) بودن برای مؤمن، فرصت‌هایی دارد، می‌تواند از این فرصت‌ها استفاده کند و این کار را انجام بدهد. اما اینطور نباشد که به مجرّد اینکه یک ایرادی، یک عیبی را در او سراغ دارید، محبتِ او را و خود او را طرد کنید و قبول نکنید؛ این یکی از آن شاه‌بیت‌های برخوردهای خوب در روابط اجتماعی است.
بعد فرمود: این، جزو اخلاق و رفتار پیغمبر و اولیائش نیست، یعنی آنها کسانی را که سراغشان می‌آمدند، هر چند عیوبی،‌اشکالاتی داشتند، دستِ ردّ به سینۀ آنها نمی‌زدند، جذبشان می‌کردند، نگه‌شان می‌داشتند، البته در اصلاحِ آنها هم می‌کوشیدند، امر به معروف، نهی از منکر هم می‌کردند.
این، یک قاعدۀ کلی است که به اندک بهانه‌ای افرادی را طرد کردن و رد کردن و آنها را از مرز دوستی خود خارج کردن، مخالف با آن چیزی است که در این حدیث به ما دستور داده شده است.
* شرح حدیث در ابتدای درس خارج ، ۵/۳/۹۲ به نقل از مشرق
___________________
۱. الشافی، ص ۸۵۱
۲. [امام صادق(ع) فرمودند: احب إخوانی الی من اهدی عیوبی الی؛ دوست داشتنی‌ترین برادرم کسی است که عیبهایم را به من هدیه کند. بحارالانوار، ج۷۴، ص ۲۸۲]