خدمات آیت‌الله بروجردی به قم/ مرجعی که فقه شیعه را زنده کرد

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار مهر،‌ ابوالفضل عربزاده شامگاه سه‌شنبه در جلسه بنیاد قم پژوهی که در مجتمع آموزش عالی طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به فرارسیدن ایام اربعین حسینی(ع) اظهار کرد: در شهر قم از دیرباز مجالس روضه بسیار قدیمی و با اصالت وجود داشت که مردم نسبت به این مجالس و حتی اشیا و اماکن آن تقدس قائل بودند.

وی افزود: تکیه مرحوم سید ابوالفضل تولیت یکی از اماکنی بود که در آن تعزیه‌خوانی می‌شود و بعدها مرحوم حاج شیخ عبدالکریم تعزیه‌خوانی را تبدیل به روضه‌خوانی کرد.

این قم‌پژوه اظهار کرد: از دیگر مجالس قدیمی قم می‌توان به روضه‌خوانی آسید علی برقعی اشاره کرد که در کوچه آسید عبدالله برقعی در یک خانه تاریخی برگزار می‌شود و مردم حتی به محل و اشیای آن هم تقدس قائل هستند.

عربزاده‌ با اشاره به اینکه یکی از روضه‌خوانی معروف قم مربوط به حاج میرزا باقر است که در دهه سوم ماه صفر شروع می‌شود گفت: این روضه‌خوانی خصوصیاتی دارد. اولاً بچه‌ها را راه نمی‌دهد و ثانیاً گوینده باید سر ساعت روی منبر بنشیند و حتی پنج دقیقه هم نباید منبر خالی بماند.

وی ادامه داد: پدر حاج میرباقر یکی از تجار بزرگ قم بود که گفته می‌شود به راحتی لبخندی روی لبش نمی‌نشست. او در روزگار پهلوی اول روضه خود را برپا می‌کرد.

به گفته این قم‌پژوه، برای این روضه کرامات و داستان‌های بسیاری نقل شده که نشان‌دهنده اعتقاد مردم به مجلس اهل بیت(ع) است.

وی با اشاره به سنت‌های شهر قم در عزاداری زمان پهلوی اول ادامه داد: ابتدای باغ ملی در ایام محرم سقاخانه می‌ساختند و به زائران آب می‌دادند. اشعاری که در این چادرها می‌نوشتند یکی از میراث معنوی عزاداری قم است.

به گفته عربزاده این چادر در نزدیکی درب لوچ حرم مطهر برپا می‌شد. از طرف مسجد امام حسن که به سمت حرم می‌آییم دربی وجود دارد که در یک طرف دو گوشوار داشته و یک طرف یک دانه گوشوار دارد که به دلیل وجود یک آب‌انبار به این شکل درآمد و مردم قم در قدیم به آن درب لوچ می‌گفتند.

آیت الله بروجردی بر جنازه رضا شاه نماز نخواند

وی درباره خاطرات نوجوانی خود از زمان خاکسپاری رضاشاه می‌گوید: زمانی که جنازه رضا شاه را به قم آورند آیت‌الله بروجردی به لطایف الحیل حاضر نشد نماز بخواند. در آن روز یک معمم در قم پیدا نمی‌شد که این نماز را بخواند. یک حاج یداللهی بود که قاری قرآن بود برای وی قرآن خواند.

این قم‌پژوه اظهار کرد: جنازه رضا شاه را که آوردند ایشان قرائت قرآن را طوری تنظیم کرده بود که آیه «هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا المُجرِمُونَ» خوانده شود که این موضوع برایش دردسر شد و به زندان افتاد.

وی درباره ریشه خاندان خود در قم گفت: اجداد عربزاده حدود ۵۰۰ سال قبل از شیراز به قم آمدند که داستانی هم دارد. جد پنجم ما از پهلوان‌های شیراز بوده که در اثر اتفاقی به قم مهاجرت می‌کند.

عربزاده با اشاره به وضعیت معماری شهر قم در زمان پهلوی اول اظهار کرد: در آن زمان دروازه قلعه نقطه آغازی شهر بود که کوچه بارو قم از آن شروع می‌شد و تا یخچال قاضی ادامه داشت و باروی شهر قم در آن قرار داشت.

وی افزود: انتهای شهر در آن روزها همین بارو بود و حرم حضرت معصومه(س) بیرون از شهر محسوب می‌شد.

تا قبل از مرحوم آیت الله بروجردی مدارس علوم دینی چندان رونقی نداشت

این قم‌پژوه با اشاره به وضعیت شهر قم و مدارس دینی در دوره پهلوی اول گفت: تا قبل از مرحوم آیت الله بروجردی مدارس علوم دینی چندان رونقی نداشت. البته علمای ثلاث در آن زمان مدارس را اداره می‌کردند اما زمان مرحوم آیت‌الله بروجردی عزت به شیعه بازگشت. ایشان مدرسه فیضیه را تأسیس کرده و با راه‌اندازی مکتب تقریب مذاهب خدمات بسیاری انجام داد.

وی با اشاره به اینکه ساختمان حرم مطهر هم در این سال‌ها بسیار تغییر کرده اظهار داشت: قسمتی که مرحوم حاج شیخ دفن هست یک حیاط مربوط به یکی از آقایان تجار قم بود و همان جا بقعه شاه اسماعیل دوم هم قرار داشت که این بقعه زمان مرحوم خلخالی تخریب شد.

عربزاده با اشاره به دفن شدن مرحوم سید محمد تقی اشراقی در این نقطه گفت: سنگی بود جلوی حوض مدرسه فیضیه که اواخر حجر الانقلاب نامیده می‌شد. مرحوم اشراقی روی این سنگ منبر می‌رفت و اوایل پهلوی دوم این شعر را خواند: عاقبت گرگ زاده گرگ شود/ گرچه با آدمی بزرگ شود.