درپیچ و تاب نخستین ترجمه تا چاپ

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایرنا ، اکنون که بسیاری از دانشگاه های کشور دانشجویانی را در رشته های مترجمی تربیت می کنند ، یکی از راه های اشتغال آن ها ترجمه آثار نویسندگان خارجی است.
اگر چه تعداد کمی از این دانش آموخته ها به ترجمه کتاب روی می آورند ، اما همان تعداد هم در انتشار نخستین اثر خود با مشکلات فراوانی دست به گریبان هستند.
حمایت کم فروغ ناشران معروف از ترجمه نخستی ها، ضرورت آشنایی مترجمان با ادبیات فارسی و معرفی نشدن برخی از نویسندگان ایرانی به دنیای غرب، از جمله موارد مطرح شده در گفت و گوی ایرنا با یک مترجم جوان است.
انتقال معنا و مفاهیم از زبانی به زبان دیگر، موضوعی تازه نیست بلکه می توان به پیشینه آن در ایران از دوره هخامنشیان اشاره کرد. در آن زمان کتیبه ها را به انواع زبان های رایج در نقاط گوناگون کشور می نوشتند.
با گذشت زمان و گسترش ارتباطات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی میان کشورهای مختلف دنیا، شغل و یا به عبارتی بهتر، هنر مترجمی به تدریج شکل گرفت و به جایگاه کنونی خود دست یافت.
نخستین ترجمه های رسمی در ایران پس از اسلام شامل متن های علمی حکیمان و دانشمندان در زمینه هایی چون طب، ریاضیات، نجوم، منطق و فلسفه بود. از زمان حکومت صفویان اما با افزایش ارتباطات میان ایرانیان و اروپایی ها، ترجمه از اهمیت بیشتری برخوردار شد.
ترجمه آثار تاریخی و ادبی نویسندگان و اندیشمندان غربی در دوره قاجار اوج گرفت و از آن زمان تا پیش از دهه ۴۰، زبان فرانسه به دلیل آموزش در مدارس و دانشگاه ها، بیشترین ترجمه ها را نیز به خود اختصاص داده است.
نیکو قاسمی دانشجوی دوره دکتری ادبیات تطبیقی فرانسه -فارسی است و به تازگی ترجمه مجموعه داستانی از ‘آندره شدید’، نویسنده معاصر لبنانی- فرانسوی زبان را به چاپ رسانده است.
او در معرفی ‘آندره شدید’ گفت: شدید نویسنده ای است که از مادری سوری و پدری لبنانی در قاهره به دنیا آمده است. تفکرات وی بسیار به اندیشه های شرقی و به ویژه اعتقادات ایرانیان نزدیک است. آثار او جهان شمول بوده و موضوع آن ها را بیشتر انسانیت، عشق، محبت و دوستی تشکیل می دهد.
به گفته وی ، از طرفی این بانوی نویسنده، زیاد در ایران شناخته شده نیست و به جز یکی دو اثر، ترجمه دیگری از وی در دسترس نیست.
قاسمی در مورد برنامه های آینده اش در ترجمه هم می گوید: به نظر من اگر مترجمی به سراغ ترجمه اثری از یک نویسنده می رود، بهتر است باقی آثار او را نیز امتحان کند چون علاه بر آشنایی خود فرد با آن نویسنده، کارش برای ناشر هم شناخته شده تر است.
وی در پاسخ به این سوال که، چرا آثار نویسندگان معروف چندین بار توسط افراد گوناگون ترجمه می شود، گفت: بعضی از کتاب ها خیلی شاخص هستند و ممکن است بار نخست، مترجم بخشی از آن ها را به خوبی متوجه نشود و ترجمه های بعدی رساتر باشند و بتوانند غنای ادبی اثر را به خوبی منتقل کنند. اما گاهی وقت ها ترجمه های بعدی چنین توانایی را نداشته و نمی توانند به خوبی نخستین مترجم آن، بار ادبی آن را منتقل کنند.
قاسمی ادامه داد: یک مترجم باید هم با زبان مبدا آشنا باشد و هم زبان مقصد را به خوبی بشناسد. برای روان نوشتن به زبان فارسی باید کتاب های ادبیات کلاسیک مانند گلستان سعدی و تاریخ بیهقی را به خوبی مطالعه کرد. به این ترتیب کلمات بیشتری در ذهن داشته و می توان ترجمه رساتری را ارایه داد.
این مترجم جوان در باره چالش پیش روی مترجمان جوان و ترجمه نخستی هم گفت: پیدا کردن ناشر کار بسیار سختی است، ناشران معروف حجم کار بالایی دارند و برای چاپ یک اثر نزد ناشران صاحب نام باید چندین سال در نوبت بود. این وضعیت برای مترجمان حرفه ای نیز به همین شکل است و برخی از آنان مجبورند برای چاپ اثر خود بیش از یک سال صبر کنند.
وی افزود: از سوی دیگر، بیشتر ناشران از نویسندگان و مترجمان حمایت مالی و همچنین معنوی نمی کنند و می گویند باید خودمان هزینه چاپ را بپردازیم در صورتی که برای یک فردی که تازه و بدون هیچ سرمایه ای پا به این عرصه گذاشته، هزینه کرد چند میلیون تومان کار آسانی نیست.
قاسمی گفت : البته چند سالی است که انجمن صنفی مترجمان در تهران برای حمایت از ترجمه نخستی ها شکل گرفته اما ممکن است بیشتر مترجمان جوان در شهرهای دیگر با فعالیت های این موسسه آشنایی نداشته باشند و نیاز است تا خدمات قابل ارایه در این مجموعه را بیشتر معرفی کرد.
وی افزود : از طرفی این انجمن به تنهایی توان حمایت از مترجمان را ندارد و نهادهای دیگر نیز باید در این زمینه کمک کنند.
این مترجم جوان در مورد تجربه خود برای چاپ نخستین اثر خود گفت: من از طریق استادم با یکی از ناشران معروف آشنا شدم، این ناشر مترجم نیز هست و از جوان تر ها هم خیلی حمایت می کنند. اما بیشتر ناشران صاحب نام، برای خود گروه های مترجمی تشکیل داده و نمی گذارند به غیر از اعضای خودشان، فرد دیگری وارد آن گروه ها شود.
نیکو قاسمی، تنها یکی از هزاران جوان با استعداد ایرانی در حوزه فرهنگ و ادبیات است.
جوانانی که هموار شدن مسیر برای ورودشان به این عرصه، گامی بلند در اعتلای فرهنگ این سرزمین در حوزه های گوناگون خواهد بود.
با این که سابقه ترجمه در ایران به دوران باستانی این سرزمین بر می گردد ، اما ترجمه به شکل نوین در عهدناصرالدین شاه با تاسیس ‘ دارالترجمه ناصری ‘ رونق گرفت که تاثیر فراوانی نیز بر فرهنگ، ادب و حتی سیاست کشور گذاشت به طوری که حتی برخی یکی از علل بروز انقلاب مشروطه را زاییده این امر می دانند.
۷۳۵۹/۶۱۶۷ خبرنگار: مهسا شانیان** انتشار دهنده : محسن شاکری
(برای آگاهی از اخبار شهرستان های شاهرود و میامی به کانال تلگرامی اخبار ایرنا شاهرود به آدرس @irnashahroud مراجعه فرمایید)