جایگاه مسجد اجتماعی است و مسجد یک نهاد حاکمیتی نیست

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار مهر، حجت الاسلام سید ناصر میرمحمدیان مدیرعامل بنیاد هدایت در نشستی با عنوان «مسجد حکمران و بانوی طلبه تمدن ساز»، اظهار داشت: از ابتدای انقلاب اسلامی سازماندهی‌های مختلفی در سطح کشور و در میان اقشار مختلف داشته ایم و مدل‌های مختلف سازماندهی در این دوران وجود داشته که با استفاده از تجربیات مختلف شکل گرفته اند.

مدیرعامل بنیاد هدایت افزود: سازماندهی از ابتدای انقلاب دارای چند نسل بوده و در این زمینه نظام اسلامی مسئول است، سازمان تبلیغات اسلامی نیز به عنوان یکی از نهادهای انقلابی سازماندهی‌هایی داشته است و از جمله نهادهایی بوده که کنشگری می کرده و کارهای مختلفی را برای سنین مختلف به صورت میدانی انجام داده است.

حجت الاسلام میرمحمدیان نگاه غلط مدیریتی سازمان‌ها را در دهه‌های آغازین انقلاب یادآور شد و عنوان کرد: در دهه سوم سازمان تبلیغات با ایده و نگاهی دموکراتیک سازماندهی‌هایی انجام داد و مجموعه‌هایی دموکراتیک ایجاد کردند که با رأی گیری در سطح شهرستان و استان و کشور، کانون‌ها و هیئت‌های مختلفی را شکل دادند.

مدیرعامل بنیاد هدایت اضافه کرد: این ایده در زمان خودش بسیار جذاب بود و مورد توجه فضای جامعه قرار گرفت، همچنین در دهه چهارم انقلاب بنیاد خاتم الوصیاء وارد حوزه سازماندهی‌های فرهنگی شد و در سازماندهی فرهنگی خودش ایده‌های مختلف و شبکه‌های تخصصی و جبهه‌های مردمی را شکل داد و اهداف زیادی را پیش برد و برکاتی داشت، اما بعد از مدتی ایده مرکزی نیاز به ارتقا دارد.

مدیرعامل بنیاد هدایت خاطرنشان کرد: یکی از نویسندگان غربی در کتاب پیامدهای مدرنتیه، پیامدهایی را ذکر می‌کند که می‌تواند در سازماندهی مورد توجه باشد و در این باره ویژگی‌هایی را بیان می‌کند، اگر به سازماندهی‌های بعد از انقلاب نگاه کنیم می‌بینیم که می‌توان متون مدرن را به همه آنها اضافه کرد.

وی گفت: از سال ۹۴ به طور جدی سازماندهی در دستورات رهبری به چشم می‌خورد و در آن عنصر زمان و مکان اهمیت زیادی دارد، در این ایام رهبری نقاط مختلفی را به بسیج و سپاه واگذار می‌کنند و استقرار در محلات را مورد تأیید قرار می‌دهند و با توجه به چنین ساختاری بسیج اقشار مورد توجه قرار گرفت.

حجت الاسلام میرمحمدیان ادامه داد: هر چه جلوتر آمدیم دستورات منسجم‌تر شد و در کرونا دستورات مختلفی دادند و آخرین دستور این بود که محور فعالیت‌های مردمی در کرونا اوج بگیرد و مسجد چنین محوری باشد که بر این اساس نیز سازماندهی‌های تخصصی و صنفی و بانوان و دیگر اقشار شکل گرفت.

وی تصریح کرد: اگر منطق سازماندهی را در برنامه ریزی خودمان لحاظ نکنیم ممکن است رفته رفته مسیر تغییر کند، در دهه پنجم انقلاب مسئله پیشرفت و عدالت مطرح است که پیشرفت باید مکان پایه و محله محور تعیین شود و در طراحی‌های مکان پایه، طراحی مسجد محور است.

مدیرعامل بنیاد هدایت عنوان کرد: اسلام در ساختار تمدنی خود موضوعاتی را مطرح کرده است و مدل ما با مدل مدرنیته که زمان و مکان در آن اهمیتی ندارد متفاوت است و اینها در تمدن اسلامی دارای اعتبار هستند و زمان‌ها و مکان‌های مقدسی داریم.

وی بیان کرد: هنر اسلام و یکی از ظرافت‌های طراحی اسلام این است که نقطه‌ای را که برای عیادت و تجمع در نظر گرفته یکی است، مسجد دارالعباده و دارالاماره و مقصد و مرکز حکمرانی است پس در طراحی‌های تمدنی باید این ویژگی‌ها را دید.

مساجد محل جاری شدن پیوند الهی است

حجت الاسلام میرمحمدیان خاطرنشان کرد: ما در جهان ولایت الله و ولایت شیطان داریم این ولایت الله که شبیه نور ترسیم شده است یک توزیع و پخش طولی و عرضی دارد و ولایت الهی تبلورش در محبت است.

وی گفت: ولایت الهی برای اینکه روی زمین جاری شود نیاز به پیوندهای اجتماعی دارد و ما یک سری پیوندهای اجتماعی داریم که در ولایت الهی جاری می‌شود، یکی از این پیوندهای اجتماعی پیوند بین مؤمنین است، وقتی مؤمنین به یکدیگر محبت و ایثار می‌کنند در حقیقت دارند ولایت الهی را جاری می‌کنند.

مدیرعامل بنیاد هدایت افزود: خانواده یکی از پیوندهای ولایی در جامعه است؛ همسایگی یکی دیگر از پیوندهای ولایی در جامعه است، این سه پیوند مؤمنین، خانواده و همسایگی باید همه افراد جامعه را پیوند دهد.

وی بیان کرد: کسی که خدا را قبول ندارد نمی‌تواند مسجدی بنا و آباد کند، مسجد خانه‌هایی است که دل‌های مردم به آن سمت متمایل می‌شود، خانه‌هایی که خداوند اجازه داده در آن عبادات شود، مسجد خانه خدا و نقطه‌ای ملکوتی است.

حجت الاسلام میرمحمدیان تصریح کرد: جریان ولایت الهی باید در جامعه جاری شود و حکمرانی یکی از شئونات است و شبکه امامت باید شکل بگیرد تا حکمرانی حاکم شود تفاوت این است حکمرانی دیوان سالار مبنایش خدمت نیست اما در مسجد نگرش خدمت جاری می‌شود و طبیعتاً این کار دستوری به ثمر نمی‌نشیند.

باید سنگر مسجد را باز پس بگیریم

مدیرعامل بنیاد هدایت اظهار داشت: مساجد باید آباد و محل جریان الهی باشند، مسجد را باید از تعطیلی درآورد و فتح کرد، حال ما همچون کسی است که سنگرهایی داشته که فتح کردند و در خیابان‌ها می‌جنگیم بعد می‌رویم برایش بدیل درست می‌کنیم و مؤسسه قرآنی و حسینیه ایجاد می‌کنیم.

وی عنوان کرد: حسینیه‌ها و مساجد زیادی به این دلیل تعطیل شد، هر چند کانون فرهنگی و خانه قرآنی ابزار است اما موضوعیت دارد و در آن نواقصی وجود دارد؛ در واقع باید مسجد را کلان ببینیم تا مشکلات حل شود نه اینکه مسجد را تغییر کنیم، در حال حاضر ۶۵ هزار پایگاه و هزاران مسجد و خانه قرآن و حسینیه داریم و آباد بودن مساجد بسیار مهم است.

حجت الاسلام میرمحمدیان با اشاره به سخنان رهبر کبیر انقلاب اسلامی اظهار داشت: نباید برای مسجد بدل درست کنیم بلکه باید جریان ولایت الهی را تقویت کنیم و آن را به رسمیت بشناسیم، تجربه ۴۳ ساله می‌گوید مسجد یک مدیر می‌خواهد.

وی تصریح کرد: این کار صبر و تحمل می‌خواهد و مشکلات در مسیر زیاد است، حاج قاسم در راه دفاع از حرم اهل بیت (ع) بسیار تلاش کرد و مشقت‌ها دید و تهمت‌ها شنید، ما قرار است سنگر مسجد را فتح کنیم و این کار سختی‌های خود را دارد؛ ما قرار است سنگرهایی را پس بگیریم و در این راه باید عذاب‌ها و تهمت‌هایی که بر ما روا می‌دارند را به جان بخریم.

مدیرعامل بنیاد هدایت گفت: جذب جوانان و نوجوانان به مسجد هنر می‌خواهد، گاهی امام جماعت‌ها برای حضور جوانان و واگذاری مسئولیت مانع تراشی می‌کنند، اما راه حل ترک کردن مسجد نیست چون ما راهی به جز مسجد نداریم.

وی با اشاره به اینکه بنیاد هدایت با هدف تعالی شبکه امامت تشکیل شده است، افزود: با زور نمی‌توان کاری کرد، باید اهتمام داشت و با خدمات، مساجد را ارتقا داد؛ همه دارایی‌های ما امامان جماعت هستند، حکمرانی با حکومت فرق دارد، ما دنبال حکومت بر مساجد نیستیم.

مسجد یک نهاد حاکمیتی نیست

حجت الاسلام میرمحمدیان بیان کرد: سه رکن مدیریت بر مسجد مدیریت در مسجد و مدیریت از مسجد در این مسیر اهمیت زیادی دارد و مدیریت از مسجد همان مدیریتی است که محله را حکمرانی می‌کند، ما باید به دنبال امامت باشیم.

وی عنوان کرد: ۵ سطح در مسجد وجود دارد، گاهی مسجد فقط نماز خانه و محلی برای برگزاری مراسم است و پیش نماز دارد، در سطح بالاتر مسجد فعال تلاش می‌کند فعالیت‌های مختلف را راه اندازی کند و امور خیریه و برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های تربیتی دارد.

مدیرعامل بنیاد هدایت در این باره خاطرنشان کرد: مسجد سطح ۳ مسجد محله است و به سراغ شناسایی آسیب‌ها و مشکلات می‌رود و راهکار می‌دهد؛ این مسجد برای محله و امام آن نیز امام محله است. همچنین مسجد حکمران هم غیر از ظرفیت مردمی بسیاری از ظرفیت‌های حکمرانی را به میدان می‌آورد.

وی با تأکید بر اینکه جایگاه مسجد اجتماعی است، نه حاکمیتی، اظهار کرد: رهبری به شدت روی این امر تعصب دارند که مسجد حاکمیتی نشود و مسجد را باید مردم و امام مدیریت کند و باید مدل امامت را جایگزین کنیم؛ مدل امامت دارای ویژگی‌هایی است که اگر چنین مدلی پیاده شود، بسیاری از مشکلات رفع می‌شود.

حجت الاسلام میرمحمدیان گفت: اول باید مردم پای کار باشند و امام وظیفه دارد مردم را پای کار بیاورد، باید نقشه راه را ببریم و اجرایی کنیم، باید واقعیت اجتماعی ایجاد کرد وقتی حوزه می‌تواند ارتباط با مسجد پیدا کند که از ظرفیت مردمی استفاده کنند.

امام مدیر مسجد است

وی افزود: باید اصولی را به عنوان خط قرمز در نظر گرفت و در میدان تدبیر شود؛ اینکه امام مسجد مدیر است باید جا بیفتد. یکی دیگر از اصول این است که مسجد نباید خودش را مدیریت کند باید محله را مدیریت کند و حل مشکلات محله در اولویت برنامه‌های آن باشد.

مدیرعامل بنیاد هدایت عنوان کرد: در زمینه حل مسئله رهبر معظم انقلاب ۴ مطالبه دارند؛ اینکه مسئله‌ها دقیق شناسایی و دسته بندی شود، ظرفیت‌ها درست دیده شده و راه حل‌ها دقیق انتخاب شود و جهت گیری ها در مسیر تحقق تمدن اسلامی باشد.

خدمات مساجد فقط برای اهل نماز نیست

وی با بیان اینکه مساجد باید حفظ شوند، تصریح کرد: ایجاد فرهنگسرا نیز مهم است ولی باید مساجد را حفظ کرد و اگر خدماتی بدهیم بی نمازها نیز باید از خدمات آن بهره مند شوند، خدمات مسجد فقط برای نمازگزاران نیست بسیاری‌ها مسجدی نیستند ولی از مسجد هم بیزار نیستند.

حجت الاسلام میرمحمدیان بیان کرد: ظرفیت مساجد اگر به درستی مدیریت نشود متضرر می‌شویم. این به صلاح نیست که امام همچون کارمند باشد، نباید منابع را وابسته به دولت کرد، این خطر بزرگی است که حکمرانی خودمان را در مساجد بیاوریم.

بانوان برای ورود به هیئت امنای مساجد محدودیتی ندارند

وی ضمن تبیین نقش بانوان در مدیریت و اداره مساجد، گفت: محدودیتی برای ورود بانوان در هیئت امنای مساجد نیست؛ در مقاطعی قوانینی گذاشتند که بانوان نیز در هیئت امنا باشند، این امر حاکمیتی است و جواب نمی‌دهد اما اگر بانوان توانمندی وارد هیئت امنا شدند و این اتفاق در بستر اجتماعی شکل گرفت، کارساز خواهد بود.

استفاده توأمان از جوانان و افراد با تجربه در هیئت امنای مساجد

مدیرعامل بنیاد هدایت افزود: در بسیاری از جاها افراد سالمند را که هیئت امنا بودند کنار زدند و از جوانان استفاده کردند، بعد از مدتی جوانان رفتند و مشکلاتی ایجاد شد، هیئت امنا جایگاهی اجتماعی است و باید همه ابعاد را باهم دید.

وی عنوان کرد: مسائل هیئت امنا را نمی‌توان با دستورالعمل حل کرد، در این زمینه می‌توان آموزش‌های لازم را داد و در کنار افراد سالمند از ظرفیت جوانان استفاه کرد. مسجد نیز مقوله‌ای اجتماعی است و با حضور مردم پیش می‌رود بنابراین نمی‌توان پای سالمندان را از مسجد و هیئت امنا برید و باید تعامل لازم را به وجود آورد، بسیاری از هیئت امنا چراغ مسجد را روشن نگاه می‌دارند.