حجت‌الاسلام ارزانی:آثار علامه طباطبایی را به زبان ساده به نسل امروز منتقل کنیم

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایسنا به نقل از ستاد ارتباطات رسانه‌ای (فهما)، بیست و چهارمین روز از آبان ماه هرسال تا یک هفته بعد از این تاریخ یعنی اول آذر در تقویم رسمی کشور به عنوان هفته کتاب نامگذاری شده است و هرساله مصادف با این ایام نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف سلسله فعالیت‌های ویژه‌تری را به نسبت سایر ایام سال به منظور ترویج فرهنگ مطالعه در دستور کار خود قرار می‌دهند.

از سوی دیگر یکی از نکات جالب توجهی که در این بازه زمانی جلب توجه می‌کند نخستین روز از هفته کتاب است که به عنوان روز بزرگداشت علامه «سید محمدحسین طباطبایی» مفسر بزرگ و صاحب تفسیرالمیزان نامگذاری شده است.

با توجه به این مساله، با هدف بررسی فعالیت‌های ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور در عرصه کتاب و کتاب‌خوانی، جذب نسل جوان به فرهنگ مطالعه و همچنین معرفی شخصیت و آثار علامه طباطبایی به نسل امروز، با حجت الاسلام و المسلمین «حبیب‌رضا ارزانی» رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت وگویی انجام شده است که حاصل آن را می‌خوانید:

بیست و نهمین دوره از هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران آغاز به کار کرده است و در این ایام نهادهای مختلف به ویژه نهادهای زیربط بیش از هر زمان دیگری در طول سال تلاش می‌کنند تا اهمیت کتاب و مطالعه را برای اقشار مختلف جامعه مطرح کنند. با توجه به این مساله و حوزه فعالیت‌تان، نظرتان را در مورد نسبت کتاب و مسجد و تاثیر این تعامل در جامعه بیان کنید.

اساسا پیوند میان کتاب و مسجد ناگسستنی است. اولا قرائت و انس با کتاب بین مسلمانان قبل از هرچیز با کتاب آسمانی دین اسلام یعنی قرآن کریم شکل می گیرد و قرائت قرآن بیش از هر مکان دیگری در مسجد جایگاه و اولویت دارد. بنابراین اولین پیوند مسجد با کتاب را می‌توانیم در این مساله جست وجو کنیم که مومنین و نمازگزاران با قرائت آیات قرآن، استفاده از تفسیر قرآن و اساسا انس با این کتاب آسمانی تعامل جدی با اصل خوانش و مطالعه کتاب دارند؛ بنابراین با توجه به اینکه مامومین در فضای خاص و مقدس مسجد حضور دارند طبیعتا اولین و اصلی ترین ارتباط آنها با کتاب در بهره مندی از قرآن کریم تعریف شده است.

از سوی دیگر با توجه به اینکه فضای مسجد محل رفت‌وآمد مومنین است در نتیجه کتابخانه مساجد پذیرای هر کتابی با هر موضوعی نیست و البته اگر کتاب غیرمرتبطی هم وارد این فضا شود مومنین آن را پس می زنند؛ بنابراین کتاب‌هایی که در مساجد ارایه می‌شود گلچین شده است. با توجه به آنچه که اشاره شد بیان اهمیت مطالعه و از سوی دیگر ارایه آثار مناسب نقش مهمی در جذب نسل جوان به سمت کتاب و مطالعه از درگاه مسجد دارد؛ بنابراین تقویت کتابخانه مساجد اهمیت دارد. باید توجه داشته باشیم که پیوند میان کتاب و مسجد ناگسستنی است.

اما در سطح کلان‌تر و به منظور ترویج فرهنگ مطالعه از درگاه مسجد از چند جهت می توان موضوع را بررسی کرد. بحث اول از بُعد نظری است، به این معنا که در گستره‌های مختلف از جمله از زبان ائمه جمعه و جماعات و کسانی که صاحب تریبون هستند اهمیت کتاب و مطالعه بیان شود.

اساسا مطالعه کتاب، نتایجی نظیر دانش‌افزایی و مهارت‌افزایی را به همراه داشته و در نهایت منجر به ارتقای سطح علمی، معنوی و اخلاقی در جامعه می‌شود؛ پس منفعت دارد. حال وقتی شخص از منفعت خود در قبال یک رویکرد یا فعالیت مطلع باشد به سمت آن گرایش پیدا می کند. خداوند نیز در قرآن می‌فرماید: «بِمَا یَنْفَعُ النَّاسَ» بنابراین رویکرد و فعالیتی ماندگار می شود که در آن سود و منفعتی مادی یا معنوی باشد باشد؛ پس اگر شخص بداند که مطالعه کتاب مفید و ارزشمند است برایش وقت می‌گذارد؛ حال اگر این مساله از تریبون مسجد ترویج شود طبیعتا تاثیری دوچندان بر جای می‌گذارد.

با توجه اینکه سکان هدایت ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور را در دست دارید، در رابطه با اقدامات این مجموعه در حوزه ترویج فرهنگ مطالعه در سطح کانون ها توضیح بفرمایید

فعالیت‌های متعددی انجام شده است اما نکته مهم آن است که کتاب باید در اختیار مسجد و در سبد مطالعه اهل مسجد قرار گیرد، بنابراین طی سال‌های مذکور کتاب‌های موجود در انبار کتاب ستاد را در سطح گسترده ای میان کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور توزیع کردیم.

البته با وجود تمامی فعالیت هایی که تا امروز به ثمر رسیده است در عرصه کتاب نیاز به حمایت داریم و اگر قرار باشد فعالیت‌های بیشتری در این حوزه صورت پذیرد نیازمند حمایت از سوی دست‌اندرکاران حوزه نشر، حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت فرهنگی وزارتخانه و البته تخصیص اعتبار از سوی مجلس شورای اسلامی به منظور تقویت کتابخانه های مساجد هستیم.

اما نکته دیگر در رابطه با رویکرد ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد در عرصه کتاب و کتابخوانی این بود که ذیل رواق های دوازده‌گانه رویداد ملی فهما رواق اختصاصی را برای کتاب در نظر گرفتیم که اساس کار این رواق در حوزه کتاب و کتابخوانی است.

البته در این میان راه‌های دیگری برای پویایی هرچه بیشتر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور در عرصه کتاب وجود دارد از جمله فضای مجازی که طی آن فایل PDF آثار بارگذاری می شود هرچند که فضای مجازی قابل قیاس با احساسی که حین مطالعه کتاب کاغذی به فرد دست می دهد نیست اما به هر صورت یک ابزار و دسترسی آسان برای مطالعه است. بنابراین کتابخانه های مجازی نیز در این مسیر نقش مهمی دارند و ما نیز در این عرصه تلاش فراوانی داشتیم و بسیاری از آثار را در این فضا ارایه کردیم.

از سوی دیگر علاوه بر آنچه که ذکر شد، استفاده از ظرفیت‌های مردمی را به منظور ترویج فرهنگ مطالعه مورد توجه قرار دادیم به این معنا که به همت اعضای کانون ها در سطح محلات مختلف مردم را تشویق کردیم که کتاب به مساجد اهدا کنند. در وهله دوم طرحی با عنوان «شنبه های کتاب» را در مساجد راه اندازی کردیم که با هدف ترویج کتابخوانی شکل گرفت. ذیل این طرح زمانی برای مطالعه در مساجد اختصاص یافته و استقبال فراوانی نیز از طرح مذکور شد.

همچنین کتاب‌های مختلفی در سامانه بچه‌های مسجد بارگذاری شد و فعالیت‌ها در رواق کتاب را سامان بخشی کردیم. امسال البته برنامه ویژه‌ای داریم و از فعالان عرصه کتاب، اعم از کتابداران، فعالان رواق کتاب، اندیشمندان و فرهیختگان تجلیل می کنیم ضمن اینکه اولین بار است که در هفته کتاب با حضور معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از این خادمان عرصه کتاب تجلیل و تقدیر می شود.

از آنجایی که روز بزرگداشت علامه طباطبایی اندیشمند و مفسر قرآن کریم نیز در این ایام و مصادف با نخستین روز هفته کتاب است‌، به نظرتان راهکار معرفی اندیشه‌های علامه طباطبایی در جامعه چیست؟

اصل این تقارن و نامگذاری بسیار ارزشمند است چراکه مرحوم علامه را نمی‌توان از مساله کتاب و کتابخوانی جدا دانست. علامه طباطبایی اندیشمندی برخاسته از درس و بحث و کتاب و مسجد بود. ایشان با وجودی که امکانات این روزگار را در اختیار نداشت، چنین اثر سترگی را به رشته تحریر در آورد. تصور کنید جست وجوهایی که امروز در فضای مجازی ممکن شده است و کاربر را سریع به نتیجه می‌رساند آن زمان نبود و علامه با وجودی که از این امکانات برخوردار نبود چنین مجموعه‌ای را به رشته تحریر در آورد که حکایت از ذهن پویا و ژرف اندیش او دارد. وقتی وارد این تفسیر می شوید نگاه و نگرشی متشکل از حوزه‌های مختلف از جمله فلسفه، صرف و نحو، لغت؛ شناخت روایی، تاریخ اسلام و اطلاعات عمومی نیاز است.

توجه به این نکته ضروری است که شخصیت علمی علامه طباطبایی جامعیت داشت و آن عالم گرانقدر به معنای واقعی کلمه علامه بود و به علوم مختلف تسلط داشت. طبیعی است که این حجم از اشراف به عرصه های مختلف و از سوی دیگر شخصیت معنوی ایشان منجر به تاثیرگذاری بر جامعه آن دوران و البته نسل های بعد شود.

 نکته دیگر اثر شاخص علامه طباطبایی یا همان تفسیرالمیزان است که به زبان فارسی نیز ترجمه شده و مورد استفاده است. همان طور که می دانید اصل اثر به زبان عربی است. این تفسیر در قالب یک کار هشت جلدی به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است، کمتر مفسری در جهان امروز است که بگوید من مفسر قرآن هستم و از سخنان علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان استفاده نکند.

بسیاری از پژوهشکده ها در حوزه تفسیر کار می‌کنند و ملاک و منبع مراجعه خود را تفسیر علامه قرار می دهند. از سوی دیگر تفسیرالمیزان در جهان اسلام نیز جای خود را باز کرده و مورد استناد شیعه و اهل سنت است. این مجموعه از افتخارات بزرگ و مهم شیعه است. البته این اثر به صورت خلاصه به زبان فرانسه و برخی زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده است.

امروز باید برای شناساندن اندیشه‌های ژرف علامه کارهای متعددی صورت پذیرد که از جمله آنها معرفی آثار ایشان است. البته ذکر این مساله نیز ضروری است که عموم آثار علامه به جز چند جلد از آنها در سطح نخبگان جامعه است؛ بنابراین به ویژه در سطح حوزه‌های علمیه باید برای معرفی آثار علامه طباطبایی به جامعه تلاش شود.

می توان برای معرفی هرچه بیشتر این اثر به جامعه کتاب‌هایی را متناسب با گروه‌های سنی مختلف و به زبان ساده تهیه کرد تا علاوه بر نخبگان جامعه، عموم مردم از برکات این اثر منتفع شوند. می توان بسیاری از مطالب مطرح شده در این تفسیر را دست مایه شکل گیری یک کتاب قرار داد.

با توجه به اینکه سال ها در عرصه تبلیغ در داخل و خارج از کشور فعالیت داشتید، به نظرتان بهترین کتاب علامه طباطبایی که در امر تبلیغ تاثیرگذار بود و مخاطب را به خود جذب کرد کدام کتاب بود؟

اشاره به یکی از کتاب های علامه به نام «شیعه در اسلام» می‌کنم که از جمله آثاری است که به عنوان کتاب درسی در حوزه تدریس می‌شود. همچنین دانشجویان در رشته‌های فلسفه، علوم قرآن این اثر را می‌خوانند. این کتاب از ابعاد مختلفی قابل توجه است. این اثر مفاهیم دینی را با ادبیات ساده ارایه می کند، به بیان دیگر فرآوری شده مفاهیم دینی توسط مولف را می توانیم در این اثر مشاهده کنیم.

این اثر به شناخت اندیشه‌های شیعه کمک می کند. البته معتقدم تمامی کتاب‌های علامه ارزشمند است اما به طور خاص و برای ارایه به خارج از کشور کتاب شیعه در اسلام، که پیش تر اشاره داشتم می تواند اثری مفید باشد که به زبان های مختلف نیز ترجمه شده است. این کتاب اسلام را برای غیرمسلمانان نیز تعریف کرده و اثری جالب توجه است.

انتهای پیام