تعقیبات نماز ظهر چیست؟

وقتی که نماز می‌خوانید تا چند دقیقه بعدش حس و حال خوبی دارید. شاید بزرگان دین هم به همین دلیل برای لحظه‌های بعد از هر نماز اعمال مستحبی را یاد داده اند تا حس تان کامل شود و بتوانید با روحیه بهتری روزتان را سپری کنید. در این مقاله تعقیبات نماز ظهر را به طور کامل و مفصل برای شما بازگو کرده ایم.

به دنبال نماز ظهر [چنان‌که در کتاب «مصباح المُتَهَجِّد» آمده] بگو:

  لا إِلهَ إِلّا اللَّهُ الْعَظِیمُ الْحَلِیمُ، لا إِلهَ إِلّا اللَّهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْکَرِیمُ، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ، اَللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مُوجِبَاتِ رَحْمَتِکَ، وَ عَزَائِمَ مَغْفِرَتِکَ، وَ الْغَنِیمَهَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ، وَ السَّلامَهَ مِنْ کُلِّ إِثْمٍ، اَللّهُمَّ لا تَدَعْ لِی ذَنْبًا إِلّا غَفَرْتَهُ، وَ لا هَمًّا إِلّا فَرَّجْتَهُ، وَ لا سُقْماً إِلّا شَفَیْتَهُ، وَ لا عَیْباً إِلّا سَتَرْتَهُ، وَ لا رِزْقاً إِلّا بَسَطْتَهُ، وَ لا خَوْفاً إِلّا آمَنْتَهُ، وَ لا سُوءً إِلّا صَرَفْتَهُ، وَ لا حَاجَهً هِیَ لَکَ رِضاً وَ لِیَ فِیهَا صَلاحٌ إِلّا قَضَیْتَهَا، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

معبودی جز خداوند بزرگ بردبار نیست، معبودی جز خدا نیست، پروردگار عرش بلندمرتبه، ستایش ویژۀ پروردگار جهانیان است. خدایا از تو می‌خواهم مرا موفق به انجام انگیزه‌های رحمت خویش و اسباب آمرزش خود کنی و بهره‌مندی از هر کار نیک و سلامت از هر کار بدی را از تو می‌خواهم. خدایا! بر من گناهی مگذار، جز آنکه بیامرزی و اندوهی منه جز آنکه از دلم برداری و نه دردی مگر آنکه درمان کنی و نه عیبی مگر آنکه بپوشانی و نه رزقی مگر آنکه گسترده‌سازی و نه ترسی جز اینکه مرا از آن ایمنی دهی و نه پیش‌آمد بدی مگر آنکه آن را برگردانی و نه حاجتی که تو را در آن رضایت و مرا در آن مصلحت است مگر اینکه روا کنی‌ ای مهربان‌ترین مهربانان، دعایم را مستجاب کن، ای پروردگار جهانیان.

و «ده مرتبه» بگو:

  بِاللَّهِ اعْتَصَمْتُ، وَ بِاللَّهِ أَثِقُ، وَ عَلَى اللَّهِ أَتَوَکَّلُ.

به خداوند چنگ می‌زنم و بر خدا اعتماد می‌کنم و به خداوند توکل می‌نمایم.

پس می‌گویى:

اللّٰهُمَّ إِنْ عَظُمَتْ ذُنُوبِى فَأَنْتَ أَعْظَمُ، وَإِنْ کَبُرَ تَفْرِیطِى فَأَنْتَ أَکْبَرُ، وَإِنْ دامَ بُخْلِى فَأَنْتَ أَجْوَدُ، اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِى عَظِیمَ ذُنُوبِى بِعَظِیمِ عَفْوِکَ، وَکَثِیرَ تَفْرِیطِى بِظَاهِرِ کَرَمِکَ، وَاقْمَعْ بُخْلِى بِفَضْلِ جُودِکَ، اللّٰهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنْکَ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَأَتُوبُ إِلَیْکَ.

خدایا، اگر گناهانم بزرگ است تو بزرگ‌تری و اگر کوتاهی در بندگی‌ام بزرگ است، تو بزرگ‌تری و اگر همواره بخل می‌ورزم، تو بخشنده‌تری. خدایا، بزرگی گناهانم را به بزرگی گذشتت و بسیاری کوتاهی‌ام را به بزرگواری آشکارت بیامرز و بخل مرا با جود سرشارت ریشه‌کن ساز. خدایا! هر نعمتی که در دست ماست از سوی توست، معبودی جز تو نیست، از تو آمرزش می‌خواهم و به‌سوی تو باز می‌گردم.

۴. دعا به برادران مومن در مصباح المتجهد آمده که مستحب است بعد از نماز ظهر به سجده رفته و بگویید:

اَللَّهُمَّ رَبَّ «اَلْفَجْرِ وَ اَللَّیَالِی اَلْعَشْرِ. وَ اَلشَّفْعِ وَ اَلْوَتْرِ وَ اَللَّیْلِ إِذٰا یَسْرِ» (آیات ۱ تا ۴ فجر)
وَ رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَ إِلَهَ کُلِّ شَیْءٍ وَ خَالِقَ کُلِّ شَیْءٍ وَ مَلِیکَ کُلِّ شَیْءٍ
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِفْعَلْ بِی وَ بِفُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ
وَ لاَ تَفْعَلْ بِنَا مَا نَحْنُ أَهْلُهُ فَإِنَّکَ «أَهْلُ اَلتَّقْوىٰ وَ أَهْلُ اَلْمَغْفِرَهِ» (آیه ۵۶ مدثر) ۵. دعای بعد از سجده در مصباح المتجهد آمده است که بعد از نماز ظهر سرتان را بالا گرفته و بگویید:

اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ کَمَا خَلَقْتَنِی وَ لَمْ أَکُ شَیْئاً مَذْکُوراً
رَبِّ أَعِنِّی عَلَى أَهْوَالِ اَلدُّنْیَا وَ بَوَائِقِ اَلدَّهْرِ وَ نَکَبَاتِ اَلزَّمَانِ
وَ کُرُبَاتِ اَلْآخِرَهِ وَ مُصِیبَاتِ اَللَّیَالِی وَ اَلْأَیَّامِ
وَ اِکْفِنِی شَرَّ مَا یَعْمَلُ اَلظَّالِمُونَ فِی اَلْأَرْضِ
وَ فِی سَفَرِی فَاصْحَبْنِی وَ فِی أَهْلِی فَاخْلُفْنِی
وَ فِیمَا رَزَقْتَنِی فَبَارِکْ لِی وَ فِی نَفْسِی لَکَ فَذَلِّلْنِی
وَ فِی أَعْیُنِ اَلنَّاسِ فَعَظِّمْنِی وَ إِلَیْکَ فَحَبِّبْنِی
وَ بِذُنُوبِی فَلاَ تَفْضَحْنِی وَ بِعَمَلِی فَلاَ تُبْسِلْنِی
وَ بِسَرِیرَتِی فَلاَ تُخْزِنِی وَ مِنْ شَرِّ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ فَسَلِّمْنِی
وَ لِمَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ فَوَفِّقْنِی
وَ مِنْ مَسَاوِی اَلْأَخْلاَقِ فَجَنِّبْنِی إِلَى مَنْ تَکِلُنِی
یَا رَبَّ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ
وَ أَنْتَ رَبِّی إِلَى عَدُوٍّ مَلَّکْتَهُ أَمْرِی أَمْ إِلَى بَعِیدٍ فَیَتَهَجَّمُنِی
فَإِنْ لَمْ تَکُنْ غَضِبْتَ عَلَیَّ یَا رَبِّ فَلاَ أُبَالِی غَیْرَ أَنَّ عَافِیَتَکَ أَوْسَعُ لِی
وَ أَحَبُّ إِلَیَّ أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِکَ اَلَّذِی أَشْرَقَتْ لَهُ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ
وَ کُشِفَتْ بِهِ اَلظُّلْمَهُ وَ صَلَحَ عَلَیْهِ أَمْرُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ
مِنْ أَنْ یَحِلَّ عَلَیَّ غَضَبُکَ أَوْ یَنْزِلَ بِی سَخَطُکَ
لَکَ اَلْحَمْدُ حَتَّى تَرْضَى وَ بَعْدَ اَلرِّضَا وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِکَ؛ و در ادامه بگویید:
اَللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ
اَلسَّعَادَهَ فِی اَلرُّشْدِ وَ إِیمَانَ اَلْیُسْرِ وَ فَضِیلَهً فِی اَلنِّعَمِ
وَ هَنَاءَهً فِی اَلْعِلْمِ حَتَّى تُشَرِّفَهُمْ عَلَى کُلِّ شَرِیفٍ
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَلِیِّ کُلِّ نِعْمَهٍ وَ صَاحِبِ کُلِّ حَسَنَهٍ
وَ مُنْتَهَى کُلِّ رَغْبَهٍ لَمْ یَخْذُلْنِی عِنْدَ کُلِّ شَدِیدَهٍ
وَ لَمْ یَفْضَحْنِی بِسُوءِ سَرِیرَهٍ فَلِسَیِّدِی اَلْحَمْدُ کَثِیراً. ۶. سجده شکر در مصباح المتجهد آمده است که مستحب است به سجده رفته و بگویید:

یَا خَیْرَ مَنْ رُفِعَتْ إِلَیْهِ أَیْدِی السَّائِلِینَ وَ یَا أَکْرَمَ مَنْ مُدَّتِ إِلَیْهِ أَعْنَاقُ الرَّاغِبِینَ وَ یَا أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ وَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ الْخَفِیِّ فِی شَأْنِی کُلِّهِ‌. ۷. سجده شکر امام علی (ع) امام علی (ع) در سجده شکر خود اینچنین می‌گفت:

وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنِی عَنْ مَحَارِمِکَ
فَلَمْ أَنْزَجِرْ وَ غَمَرْتَنِی أَیَادِیَکَ
فَمَا شَکَرْتُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یَا کَرِیمُ‌. ۸. سجده شکر امام موسی کاظم (ع) در بلدالامین آمده است که بعد از نماز ظهر به سجده رفته و ۱۰۰ بار بگویید:

شُکْراً شُکْراً و ۳ بار بگویید:

شُکْراً لِلَّهِ

امام موسی کاظم (ع) در سجده شکر خود می‌گفت: رَبِّ عَصَیْتُکَ بِلِسَانِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَأَخْرَسْتَنِی
وَ عَصَیْتُکَ بِبَصَرِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَأَکْمَهْتَنِی
وَ عَصَیْتُکَ بِسَمْعِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَأَصْمَمْتَنِی
وَ عَصَیْتُکَ بِیَدِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَکَنَّعْتَنِی
وَ عَصَیْتُکَ بِفَرْجِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَعَقَمْتَنِی
وَ عَصَیْتُکَ بِرِجْلِی وَ لَوْ شِئْتَ وَ عِزَّتِکَ لَجَذَمْتَنِی
وَ عَصَیْتُکَ بِجَمِیعِ جَوَارِحِیَ الَّتِی أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ
وَ لَمْ یَکُنْ هَذَا جَزَاءَکَ مِنِّی.

سپس ۱۰۰۰ بار می‌فرمود: الْعَفْوَ

سپس سمت راست صورتش را بر زمین می‌گذاشت و با صدایی محزون می‌گفت: بُؤْتُ إِلَیْکَ بِذَنْبِی عَمِلْتُ سُوءاً وَ «ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی»
فَإِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ غَیْرُکَ یَا مَوْلَایَ.

سپس سمت چپ صورتش را بر زمین می‌گذاشت و می‌فرمود: ارْحَمْ مَنْ أَسَاءَ وَ اقْتَرَفَ وَ اسْتَکَانَ‌ وَ اعْتَرَفَ‌ ۹. دعای اهل بیت معمور در بلدالامین آمده است که مستحب است بعد از نماز ظهر دعای اهل بیت معمور را بخوانید:   یَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِیلَ وَ سَتَرَ الْقَبِیحَ
یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْ بِالْجَرِیرَهِ وَ لَمْ یَهْتِکِ السِّتْرَ
یَا عَظِیمَ الْعَفْوِ یَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ یَا بَاسِطَ الْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ
یَا صَاحِبَ کُلِّ حَاجَهٍ یَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَهِ
یَا مُفَرِّجَ کُلِّ کُرْبَهٍ یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ
یَا کَرِیمَ الصَّفْحِ یَا عَظِیمَ الْمَنِّ
یَا مُبْتَدِیاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا
یَا رَبَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ یَا غَایَهَ رَغْبَتَاهْ
أَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ
وَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ
وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ
وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ الْقَائِمِ الْمَهْدِیِّ
الْأَئِمَّهِ الْهَادِیَهِ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ أَسْأَلُکَ یَا اللَّهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِی‌ بِالنَّارِ
وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُه‌.   ۱۰. دعای ابن عمار این دعا را معاویه بن عمار از امام صادق (ع) روایت کرده است و پیش از این در تعقیبات نماز صبح متن کامل آن را آورده ایم.

۱۱. دعای برائت از عذاب اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ بَرَاءَهً مِنَ اَلنَّارِ
فَاکْتُبْ لَنَا بَرَاءَتَنَا وَ فِی جَهَنَّمَ
فَلاَ تَجْعَلْنَا وَ فِی عَذَابِکَ وَ هَوَانِکَ
فَلاَ تَبْتَلِنَا وَ مِنَ اَلضَّرِیعِ وَ اَلزَّقُّومِ
فَلاَ تُطْعِمْنَا وَ مَعَ اَلشَّیَاطِینِ فِی اَلنَّارِ
فَلاَ تَجْمَعْنَا وَ عَلَى وُجُوهِنَا فِی اَلنَّارِ
فَلاَ تَکُبَّنَا وَ مِنْ ثِیَابِ اَلنَّارِ وَ سَرَابِیلِ اَلْقَطِرَانِ
فَلاَ تُلْبِسْنَا وَ مِنْ کُلِّ سُوءٍ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ
فَنَجِّنَا وَ بِرَحْمَتِکَ فِی اَلصَّالِحِینَ
فَأَدْخِلْنَا وَ فِی عِلِّیِّینَ فَارْفَعْنَا
وَ مِنْ کَأْسٍ مَعِینٍ وَ سَلْسَبِیلٍ
فَاسْقِنَا وَ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ بِرَحْمَتِکَ
فَزَوِّجْنَا وَ مِنَ اَلْوِلْدَانِ اَلْمُخَلَّدِینَ «کَأَنَّهُمْ لُؤْلُؤٌ مَکْنُونٌ»
فَأَخْدِمْنَا وَ مِنْ ثِمَارِ اَلْجَنَّهِ وَ لَحْمِ اَلطَّیْرِ
فَأَطْعِمْنَا وَ مِنْ ثِیَابِ اَلْحَرِیرِ وَ اَلسُّنْدُسِ وَ اَلْإِسْتَبْرَقِ
فَأَلْبِسْنَا وَ لَیْلَهَ اَلْقَبْرِ فَارْحَمْنَا
وَ حَجَّ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ فَارْزُقْنَا
وَ سَدِّدْنَا وَ قَرِّبْنَا إِلَیْکَ زُلْفَى وَ صَالِحَ اَلدُّعَاءِ وَ اَلْمَسْأَلَهِ
فَاسْتَجِبْ لَنَا یَا خَالِقَنَا اِسْمَعْ لَنَا
وَ اِسْتَجِبْ وَ إِذَا جَمَعْتَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ
فَارْحَمْنَا یَا رَبِّ عَزَّ جَارُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ.   ۱۲. دعای «یَا سَامِعَ کُلِّ صَوْتٍ…» در مصباح المجتهد این دعای به عنوان یکی از تعقیبات نماز ظهر آمده است: یَا سَامِعَ کُلِّ صَوْتٍ یَا جَامِعَ کُلِّ فَوْتٍ
یَا بَارِئَ کُلِّ نَفْسٍ بَعْدَ اَلْمَوْتِ یَا بَاعِثُ یَا وَارِثُ
یَا سَیِّدَ اَلسَّادَهِ یَا إِلَهَ اَلْآلِهَهِ یَا جَبَّارَ اَلْجَبَابِرَهِ
یَا مَالِکَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا رَبَّ اَلْأَرْبَابِ یَا مَلِکَ اَلْمُلُوکِ
یَا بَطَّاشُ یَا ذَا اَلْبَطْشِ اَلشَّدِیدِ أَیْ فَعَّالُ لِمٰا یُرِیدُ
یَا مُحْصِیَ عَدَدِ اَلْأَنْفَاسِ وَ نَقْلِ اَلْأَقْدَامِ یَا مَنِ اَلسِّرُّ عِنْدَهُ عَلاَنِیَهٌ
یَا مُبْدِئُ یَا مُعِیدُ أَسْأَلُکَ بِحَقِّکَ عَلَى خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ
وَ بِحَقِّهِمُ اَلَّذِی أَوْجَبْتَ لَهُمْ عَلَى نَفْسِکَ
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ
وَ أَنْ تَمُنَّ عَلَیَّ اَلسَّاعَهَ اَلسَّاعَهَ بِفَکَاکِ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ
وَ أَنْجِزْ لِوَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ اَلدَّاعِی إِلَیْکَ بِإِذْنِکَ
وَ أَمِینِکَ فِی خَلْقِکَ وَ عَیْنِکَ فِی عِبَادِکَ وَ حُجَّتِکَ عَلَى خَلْقِکَ
عَلَیْهِ صَلَوَاتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ وَعْدَهُ
اَللَّهُمَّ أَیِّدْهُ بِنَصْرِکَ وَ اُنْصُرْ عَبْدَکَ وَ قَوِّ أصحابک [أَصْحَابَهُ]وَ صَبِّرْهُمْ وَ اِفْتَحْ لَهُمْ «مِنْ لَدُنْکَ سُلْطٰاناً نَصِیراً»
وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ أَمْکِنْهُ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ أَعْدَاءِ رَسُولِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ.   ۱۲. دعای نجاح اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبَّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ
وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
وَ رَبَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ
وَ رَبَّ السَّبْعِ الْمَثَانِی وَ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ
وَ رَبَّ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الَّذِی تَقُومُ بِهِ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ
وَ بِهِ تُحْیِی الْمَوْتَى وَ تَرْزُقُ الْأَحْیَاءَ
وَ تُفَرِّقُ بَیْنَ الْجَمْعِ وَ تَجْمَعُ بَیْنَ الْمُفْتَرِقِ الْمُتَفَرِّقِ‌
وَ بِهِ أَحْصَیْتَ عَدَدَ الْآجَالِ وَ وَزْنَ الْجِبَالِ وَ کَیْلَ الْبِحَارِ
أَسْأَلُکَ یَا مَنْ هُوَ کَذَلِکَ
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا   سپس حاجت خودتان را از خدا بخواهید. التماس دعا