صبح سیاه عاشورا در آیین سنتی صبح خوانی+تصاویر

 به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، مازندران سرشار از آیین‌های سنتی و عاشورایی است که ریشه در دل‌وجان مردمان آن دارد و تجلی عشق و ارادت علویان طبرستان به خاندان اهل‌بیت (ع) است و بسیاری از این آیین‌ها درگذر زمان یا فراموش‌شده‌اند و یا دگرگون که نیازمند احیا و بازآفرینی هستند.

آیین سنتی صبح خوانی در مازندران

آیین سنتی صبح خوانی از مراسم معروفی که از دیرباز در مازندران و استرآباد (گلستان فعلی) برگزار می شده و می شود مراسم موسوم به “صبح رو سیاه” است.

از آیین‌های معروفی که از دیرباز در مازندران برگزار می شود ، آیین صبح رو سیاه ، صبح صادق یا صبح زارزاره است ،که هرساله صبح عاشورا پیش از برآمدن آفتاب در برخی از مناطق استان برگزار می شود .

این آیین که در روستاهای ودر برخی شهرهای مازندران پس از نماز صبح روز عاشورا و پیش از بر آمدن آفتاب برگزار می‌شود.

طوبی اوصانلو مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در گفتگو با  خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ،گفت:  مرثیه معروف این آیین، شماتت خورشید است که چرا طلوع می‌کنی؛ در حالی که قرار است امروز حسین(ع) و فرزندانش به شهادت برسند :

ای صبح روسیاه، ز چه می‌شوی سفید

امروز حسین فاطمه اینجا ‌شود شهید

وی افزود: مردم از صبح با ناله و زاری به طلوع صبح می‌گویند که چگونه طلوع می‌کنی وقتی امروز حسین(ع) شهید می‌شود.

مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران گفت: قرائت مرثیه‌ها و نوحه‌ها به یاد عاشورای سال ۶۱ هجری قمری از طلوع فجر و آغاز روز، اندوه‌بار و سوزناک است چراکه در ظهر چنین روزی سرور آزادگان جهان در بیابان کربلا به شهادت رسیده است.

اوصانلو افزود: این آیین تا برآمدن آفتاب ادامه دارد و آن‌گاه سوگواران جهت صرف صبحانه به خانه‌ها یا تکایای گوناگون می‌روند و پس از آن خود را آماده انجام آیین ظهر عاشورا می‌کنند.‏

یوسف عرب یکی از اهالی روستای طبقده درباره این مراسم ‏در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ، می گوید: مردم این دیار و بسیاری از جای جای این استان در غم از دست دادن امام حسین‌(ع) و یارانش نالان و عزادار بوده و شب عاشورا تا صبح در تکایا بیدار می‌مانند و در غم سرور آزادگان و شهیدان سوگواری می‌کنند .

رضوان عرب یکی دیگر از عزاداران حسینی با چشمان گریان در گفتگو با  خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری  ، می گوید: قبل از اذان صبح هر یک از هیئت‌ها در کوچه و معابر به راه افتاده و نوحه‌خوانی می‌کنند و مضمون همه نوحه‌ها شهادت امام حسین‌(ع) در روز عاشورا است.

او می‌گوید: بعد از عزاداری برای سرور و سالار شهیدان و ۷۲ یار باوفایش  زیارت عاشورا خوانده می‌شود و سپس از عزاداران حسینی با صرف صبحانه پذیرایی می‌شود.

صبخ خوانی یا زارزاره  در رامسر

این آیین سنتی در روستای گالش محله رامسر نیز به نام زارزاره معروف است ، مردم عزادار منطقه در روستای گالش محله رامسر صبح عاشورا پس از اذان و اقامه نماز مراسم سنتی زارزاره را برگزار می کنند.

مراسم سنتی زارزاره به معنی گریه و زاری در رثای امام حسین (ع) و ۷۲ تن از یارانش است که طبق سنتی حدود ۱۰۰ ساله صبح عاشورا در جوار امامزاده سید محمد گالش محله و گلزار شهدای این روستا برگزار می‌شود.

آیین سنتی زارزاره همه ساله سحرگاه عاشورا پس از اذان صبح و اقامه نماز صبح عاشورا در روستای گالش محله،مرکز دهستان چهل شهید واقع در خیابان میرزاکوچکخان برگزار می شود.

در این مراسم مداحان قدیمی و پیرغلامان اباعبدالله به روضه خوانی و مداحی پرداخته و زن و مرد با چرخیدن به گرد امامزاده ، گلزار شهدا و همچنین سینه زنی بر قبور رفتگان به عزاداری می پردازند.

این مراسم امروز صبح در روستاها و برخی از مناطق استان از جمله در روستاهای طبقده ،ماکران ، و شهرهای ساری ،میاندورود،رامسر برگزار شد.

ذوالجناح‌کشانی در ظهر عاشورا

همه مراسم روز عاشورا از صبح‌خوانی تا شام غریبان و مراسم روز عاشورا پرشکوه‌ترین و غم‌انگیزترین مراسم ایام سوگواری است اما ذوالجاح‌کشانی در این روز از غم‌انگیزترین رویدادهایی است که برای مردم به تصویر کشیده می‌شود.

در این روز هر کدام از هیئت‌های عزاداری آنچه را که در توان دارند برای با شکوه‌تر برگزار کردن مراسم عزاداری انجام می‌دهند، علم‌ها و نخل‌ها تزئین را می‌کنند، اسب‌ها را زینت می‌کنند، این اسب‌ها سمبل، نشانه و نمادی از ذوالجناح اسب امام حسین‌(ع) هستند، اسب‌ها را با پارچه‌های زیبا می‌آرایند آینه‌هایی بر آنان نصب می‌کنند و چند کبوتر بر روی اسب قرار می‌دهند، به این ترتیب ذوالجناح حالتی سمبلیک و حزن‌انگیز به خود می‌گیرد.

تعدادی از مردم را بر اسب‌ها می نشانند و لباس‌هایی که رنگی شدند بر آنها می‌پوشانند، یکی از آنها را با شمشیری در دست و خواندن اشعار حماسی و نعره‌های دلخراش با زرهی بر تن که سمبل یزید و شمر و دیگری سوار با خواندن اشعاری دال بر مظلومیت و تنهایی با حالتی مظلومانه سمبل حضرت علی اکبر (ع) می‌شود.

کودکانی را با طناب می‌بندند و در حالی که لباس‌های سیاه بر تن آنان کرده‌اند اشعاری را با هماهنگی می‌خوانند این اشعار بیشتر مضامین حزن‌انگیز داشته و حکایت از تنهایی و بی‌پدری و یتیمی این کودکان دارد.

این دو کودک به “طفلان مسلم” معروفند، سر دیگر طناب به دست مردی است که با خواندن اشعار و نعره‌های دلخراش با چوب بر این کودکان بی‌پناه می‌کوبد.

عده‌ای در مراسم عزاداری به عنوان سقا در کوزه‌ها و یا مشک‌ها آب خنک و گوارا به عزاداران می‌رسانند، این‌گونه تشنگی امام حسین (ع) و فرزندان او را به عزاداران یادآور می‌کنند و به این صورت اسارت را به نمایش در می‌آورند.

صفر رستمی یکی از اهالی روستای ماکران که به عنوان سقا آب خنک به عزاداران حسینی می دهد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری  ، می گوید: با دادن آب به عزادران تشنگی امام حسین (ع) و فرزندان او و اسارت یاران امام حسین (ع) را به عزاداران یادآور می‌کنم .   

خیمه سوزی مراسم معنوی عصر عاشورا در شرق مازندران

خیمه‌سوزانی نیز از مراسم متداول در شرق مازندارن است که در روستاهای این دیار همچنان با قوت انجام می‌شود و اکثر مردم این دیار به این روش و سیره عمل می‌کنند.

محمد فلاح پور یکی از روستاییان عزادار روستای ماکران در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری  ، در رابطه با چگونگی برگزاری این آیین در روستاهای اطراف می‌گوید: در بعدازظهر عاشورا خیمه‌هایی از چوب بر پا می‌شود و بانوانی که فرزند ندارند و یا اینکه خواسته دارند و همه افراد روستا، با چادر یا روسری خیمه درست کرده و در غروب عاشورا به آتش می‌کشند.

او می گوید: مردم روستاها در غروب عاشورا در غم مصیبت بزرگ شهادت آل الله و به آتش کشیده شدن خیمه‌گاه اهل بیت گردهم می‌آیند و به نوحه‌خوانی می‌پردازند و با حزن و اندوه و اشک و فغان با غم بی‌پناهی فرزندان امام حسین (ع) همدرد می‌شوند.‌

شام غریبان امام حسین (ع) و یاران با وفایش

شام غریبان و عزاداری با شمع و فانوس در شهر و روستا در شامگاه روز عاشورای حسینی از دیگر آیین‌های سنتی در این شهرستان است که در این مراسم عزاداران حسینی با تشکیل دسته های سینه‌زنی و با دردست گرفتن شمع‌هایی روشن در کوچه و خیابان‌ها به راه‌افتاده و به ‌نوحه‌خوانی می‌پردازند.‌

باز عاشورا و باز ذوالجناح غرق به خون امام حسین (ع) و تعزیه‌خوانی، باز عاشورا و طبل و سنج، علم‌کشی، سینه‌زنی، زنجیرزنی و با دسته‌روی به امامزاده‌ها، باز هم تاسوعا و عاشورای حسینی شد و باز هم دل گرفت و چشمان گریست؛ و باز این چه شورش است که در خلق عالم است”.

گزارش آتنا رستمی آله خیلی