فرصت‌های ازدست‌رفته در اجرای طرح ملی چشمه نور ایران

صفر لک در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: طرح چشمه نور بیش از ۱۴ سال از ایده آن می‌گذرد؛ در دهه ۸۰ وقتی‌که تدوین چشم‌انداز ۱۴۰۴ مطرح شد قرار شد مسئولین کشور با هدایت مقام معظم رهبری حرکت بزرگی را شروع نمایند که جلوه آن در زمینه علم و دانش حرکت به سمت کسب مقام نخست در حوزه علم و فناوری در سطح منطقه و اقتصاد دانش‌بنیان بود.

وی ادامه داد: در همان سال‌ها برای رسیدن به این هدف بزرگ در حوزه علم و فناوری تلاش کردند تا اتفاقات جدیدی رقم بخورد، با همت نخبگان و اساتید برجسته که تجربیات بین‌المللی و دیدگاه جامع‌تری نسبت به آینده و چشم‌انداز داشتند بحث احداث زیرساخت‌های بزرگ علمی مطرح شد؛ مأموریت این زیرساخت‌ها ایجاد امکانات پیشرفته و آزمایشگاه‌های در مرز دانش، ایجاد قابلیت‌های برجسته جهت تحقیق و پژوهش به کمک ابزارهای مدرن و استفاده از فناوری‌های روز دنیا بود.

مدیر اجرایی قبلی پروژه چشمه نور تصریح کرد: این زیرساخت‌ها در حوزه‌های مختلف مطرح می‌گردند که زمینه‌ساز تولید دانش و فناوری با جذب و تمرکز استعدادها و محققان برجسته بر روی چالش‌های علمی و فن‌آورانه در مرزهای دانش و ابعاد ملی و بین‌المللی بوده و موجب تقویت و رشد جایگاه علمی و اقتصادی و افزایش توان رقابت مجموعه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه جهانی خواهند بود مهم‌ترین این زیرساخت‌ها و پیشران آن‌ها حسب تجربه‌های جهانی طرح شتابگر ملی (چشمه نور ایران) است در این طرح به تابش سنکروترونی نوری تولید خواهد شد که میلیون‌ها برابر درخشنده از نور خورشید بوده و به کمک آن و همانند یک ابر میکروسکوپ قادر به شناخت مواد و تحولات آن در ابعاد بسیار کوچک موردنیاز حوزه‌های مختلف خواهیم بود.

وی اشاره کرد: در سال ۸۷ معاونت علمی ریاست جمهوری تصمیم گرفت وظیفه طراحی و آماده‌سازی امکانات اولیه شتابگر ملی را به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی واگذار کند، این پژوهشگاه از اواخر دهه ۶۰ با همت جواد لاریجانی بنیان گذاشته و تلاش شد تا استعدادهای برتر علوم پایه کشور با ایده مرکز تحقیقات فیزیک و ریاضی در زمینه دانش‌های بنیادی جذب و با مطالعات گسترده مشغول به فعالیت شوند. این مرکز در زمان خود نوآوری ارزشمندی محسوب شده و در حال حاضر نیز همچنان تلاش نموده است در پژوهش‌های بنیادی به نقش‌آفرینی قابل‌تقدیر خود ادامه دهد.

لک تصریح کرد: معاونت علمی ریاست جمهوری تفاهم‌نامه‌ای با پژوهشگاه منعقد کرد و مقرر شد مراحل طراحی طی سه سال انجام شود و تقسیم‌کار ملی اتفاق بیفتد؛ برای پژوهشگاه وظیفه اولیه تعریف شد تا ابعاد طرح را استخراج و به معاونت علمی اعلام کند، همچنین مقرر شد معاونت علمی در یک کمیته راهبری ملی، تقسیم‌کار مناسب بین دستگاه‌های مختلف، حوزه‌های تخصصی، علمی و احداث شتابگر ملی را تعریف و اجرایی کند. ریل‌گذاری که در وهله اول درست به نظر می‌رسد لیکن به‌تدریج با غفلت‌های خواسته یا ناخواسته و با تغییر دولت‌ها و مسئولین از یاد رفت ضمن تردید در اولویت‌دار بودن آن مسیر اجرایی دیگری پیدا کرد که در حال حاضر با ادامه آن عملاً اجرای آن را سخت و یا غیرممکن می‌کند.

وی گفت: در ابتدا در خصوص مکان اجرای طرح مقررشده بود این پروژه در پارک علم و فناوری پردیس تهران باشد و زمان اجرا طرح نیز از سال ۸۸ حداکثر ۱۰ ساله برنامه‌ریزی‌شده بود، همچنین معاونت علمی متعهد شد جهت ایفای تعهدات پژوهشگاه که تا مرحله طراحی بوده است حدود هفت میلیارد تومان اعتبار اولیه در حوزه طراحی‌های اولیه و آماده‌سازی طرح در اختیار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی قرار دهد تا حدود ۱۰۰ نفر از نخبگان علمی و استعدادهای برتر فنی- مهندسی با هماهنگی بنیاد نخبگان طرح مهندسی و طراحی را شروع و تحویل دهد.

این کارشناسی ارشد مهندسی برق الکترونیک تشریح کرد: پس از مراجعات به پارک علم و فناوری پردیس متوجه شدند که برای زمین باید منابع قابل‌توجهی پرداخت کنند که این امر امکان‌پذیر نبود، استقرار در مجتمع تحقیقاتی اصفهان نیز مدنظر قرار گرفت که به توافق نرسیدند. با پیگیری و حمایت‌های مستمر حجت‌الاسلام ابوترابی و علی‍اکبر صالحی و استاندار وقت تعامل و گفت‌وگوی مسئولین قزوین با پژوهشگاه دانش‌های بنیادی آغاز شد تا امکان‌سنجی استقرار این طرح ملی در قزوین صورت گیرد و درنهایت مسئولیت پیگیری و جذب و استقرار آن در قزوین بر عهده اینجانب قرار گرفت که در آن سال مسئولیت حوزه برنامه‌وبودجه استان را نیز داشتم.

وی یادآور شد: چندین مکان از فضاهای استان را ارزیابی کردیم، محور تهران، تاکستان، رشت و مکان‌های مختلفی که امکان داشت اراضی موردنیاز را برای طرح اختصاص دهیم بررسی کردیم و از ۶ مکان، ۵ مکان با مشکلات زیرساخت یا مالکیت مواجه شدیم که انتخاب آن‌ها ناخواسته در اجرای پروژه تأخیر ایجاد می‌کرد.

لک بیان کرد: ایده استقرار طرح چشمه نور ایران هم‌جوار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) گزینه نهایی بود که با همت مسئولان استانی انتخاب و به تفاهم‌نامه همکاری بین پژوهشگاه پژوهش‌های بنیادی و دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) رسیدیم و با آل‌بویه رئیس وقت دانشگاه قراردادی بین طرفین بسته شد و ازآنجا به‌طور جدی‌تر در قبال پروژه احساس مسئولیت پیدا کردیم. تفاهم‌نامه‌ای که متأسفانه پژوهشگاه نخواست یا نتوانست به تعهدات خود در آن تاکنون عمل نماید که خود موجب گله‌مندی به‌حق دانشگاه و اساتید و جامعه علمی استان از پژوهشگاه بوده است.

اختصاص ۵۰ هکتار از مناسب‌ترین اراضی قزوین به پروژه چشمه نور

وی تصریح کرد: اوایل دهه ۹۰ حدود ۵۰ هکتار از بهترین اراضی استان به این پروژه اختصاص پیدا کرد (بیش از نیاز اولیه طرح و با هدف ایجاد مجموعه‌های پیرامونی و جذب طرح‌های مهم بعدی) و مقرر شد پژوهشگاه بعد از اختصاص زمین پیگیر عملیات عمرانی و شروع پروژه در سطح استان باشد؛ تا سال ۹۲ بسیار از سوی استان تلاش شد که شروع پروژه اتفاق بیفتد که به دلایل نامعلوم و یا شاید متأثر از فضای سیاسی کشور با تأخیر مواجه شد و پژوهشگاه هم در زمینه کار عمرانی تعهداتش را انجام نداد و عملاً تفاهم‌نامه اصلی ما با پژوهشگاه پیشرفتی نداشت.

مدیر اجرایی قبلی پروژه چشمه نور متذکر شد: واقعیت امر این است که ارزش این زمین شاید در حال حاضر بیش از صدها میلیارد تومان باشد و این امکان بزرگی بود که استان برای پژوهشگاه فراهم کرد تا طرحش را در این منطقه مستقر کند، و قرار بود همکاری نزدیک علمی و آموزشی و پژوهشی بین دانشگاه و پژوهشگاه اتفاق بیفتد. فرصت بزرگی برای پژوهشگاه که به نظر می‌رسد هنوز قدر آن را نمی‌داند. و مطالبه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) و اساتید و جامعه علمی استان برای تعیین تکلیف آن یا اجرای سریع طرح و انجام تعهدات پژوهشگاه امری طبیعی و به‌حق است.

وی افزود: پس از اختصاص زمین می‌بایست به دنبال تجهیز منابع و پیگیری پیشبرد طرح می‌بودیم، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی چون یک موسسه پژوهشی است و این پروژه هم پروژه بزرگی بود، تلاش کردیم پژوهشگاه را در مسیر یاری کنیم و با توجه به زمینی که در اختیارش قرارگرفته به دنبال تخصیص بودجه و شروع کار عمرانی باشد.

لک اشاره کرد: متأسفانه تفاهم‌نامه منعقدشده با معاونت علمی در دولت نهم و دهم در دولت بعدی از یاد رفت و این طرح از اولویت‌های معاونت علمی و فن‌آوری خارج و خواسته یا ناخواسته عملاً پژوهشگاه فراتر از مراحل اولیه و مقدماتی نرفت و به سمت اقدامات پژوهشی و تحقیقاتی کشیده شد؛ یکی از کارهای مهم در این شرایط که با حمایت و کمک صالحی شکل گرفت انعقاد یک تفاهم‌نامه مشترک بین پژوهشگاه و سازمان انرژی اتمی در زمینه‌های تخصصی بود. یک پلتفرم همکاری بین پژوهشگاه و سازمان انرژی اتمی شکل گرفت که فرصت بزرگ تشکیل کنسرسیوم در آن مورد تأکید قرار گرفت و برای پیشبرد طرح مهم محسوب می‌شد اما به نظر می‌رسد این کار نیز برخلاف توافق‌نامه اولیه با معاونت علمی تاکنون به دلایل مختلف ازجمله نگرانی پژوهشگاه از دست دادن مدیریت طرح تاکنون عملی و اجرایی نشده است و صرفاً محدود به ساخت چند نمونه از تجهیزات طرح‌شده که به نظر می‌رسد عمدتاً ناتمام مانده است.

وی یادآور شد: پس از شروع دولت یازدهم و دوازدهم حدود سال ۹۵ پیگیری دوباره طرح از جانب استان قزوین شروع شد و با هماهنگی حجت‌الاسلام ابوترابی در مجلس شورای اسلامی و استاندار وقت جلسه‌ای برگزار شد که مسئولین برنامه‌وبودجه کشور، نمایندگان معاونت علمی، رئیس سازمان انرژی اتمی و استاندار قزوین و نمایندگان استان حضور داشتند و توافق کلانی با سازمان برنامه‌وبودجه انجام شد تا در مسیر حرکت طرح جهش اتفاق افتد.

این کارشناسی ارشد مهندسی برق الکترونیک اشاره کرد: فرصت مهم و نادری برای طرح پیش‌آمده بود که متأسفانه به دلایل مختلف قدر آن دانسته نشد و صرفاً مبلغ ناچیزی جهت شروع مطالعات کلی طرح اختصاص یافت و این در حالی بود که اگر چنانچه پیگیری و تجربه لازمه در پژوهشگاه وجود می‌داشت و صرف این کار می‌شد نقطه عطفی جهت پیشبرد طرح تلقی می‌شد.

وی اضافه کرد: با سازوکارهای که پژوهشگاه داشت تبدیل این عنوان مطالعاتی به یک ردیف که امکان کار اجرایی در آن باشد وجود نداشت بنابراین طرح آن در سازمان برنامه‌وبودجه قریب به ۲ سال طول کشید. نهایتاً هم با همت صالحی و با حضور جدی وی در جلسه مشترکی که با مسئولین سازمان برنامه‌وبودجه داشتیم و نیز حمایت مؤثر حجت‌الاسلام ابوترابی ۱۰ میلیارد تومان ردیف اولیه برای شروع کار اجرایی پروژه چشمه نور پیش‌بینی شد.

لک تشریح کرد: یکی از چالش‌های جدی و غیر آشکار طرح این بوده است که به دلیل کم‌رنگ شدن و یا کنار کشیدن عملی معاونت علمی و فن‌آوری از مسئولیت پیشبرد طرح پژوهشگاه دانش‌های بنیادی به‌عنوان دستگاه اجرایی طرح مطرح‌شده است و این در حالی است که حسب تصریح توافق‌نامه معاونت علمی با پژوهشگاه می‌بایست پس از سه سال با تقسیم کار ملی (به عبارتی مشارکت ظرفیت‌های اجرایی و علمی کشور) اجرای طرح برنامه‌ریزی می‌شد. این چالش وقتی آشکار می‌شود که بدانیم بودجه پژوهشگاه از فصل آموزش عالی بودجه سالیانه تأمین می‌شود و در این فصل باوجود هزینه‌های بالای آموزش عالی بضاعت و امکان تعریف طرح‌های بزرگ فراهم نیست. بنابراین در صورت ادامه این مسیر و محدود شدن به ظرفیت‌های اجرایی پژوهشگاه و فصل آموزش عالی به‌احتمال خیلی زیاد انتظار پیشبرد و تکمیل این طرح مهم را تا ده‌ها سال دیگر نیابد انتظار داشته باشیم و عملاً امکان ساخت فراهم نخواهد شد و صرفاً پژوهشگاه در محدوده پژوهش و تحقیق و توسعه فعالیت خواهد کرد؛ متأسفانه این مسیر شاید برای پژوهشگاه فرصت‌های پژوهشی و ارتباطات علمی با دنیا را تسهیل کند هیچ‌گاه برای ایران چشمه نور نخواهد شد.

وی گفت: همچنین در سال ۹۵ سفر ریاست جمهوری به قزوین انجام شد و با کمک استاندار وقت در تلاش بودیم که این پروژه را در این سفر مطرح کنیم تا با تخصیص اعتبار پروژه به‌پیش رود، به‌اتفاق معاون اجرایی ریاست جمهوری از آزمایشگاه تحقیق و توسعه طرح در تهران بازدید کردیم و مقرر شد کلنگ زنی پروژه در برنامه رئیس‌جمهور قرار داده شود؛ سفر ریاست جمهوری اتفاق افتاد و با حضور معاون علمی ریاست جمهوری کلنگ پروژه بر زمین زده شد.

لک مطرح کرد: باهمت مسئولین استان و نیز پیگیری برنامه‌وبودجه استان این پروژه جزو مصوبات سفر ریاست جمهوری قرار گرفت و فرصت بزرگی دیگری برای فعال‌سازی و پیگیری در اختیار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی قرار گرفت اما متأسفانه تا قریب ۲ سال از سوی معاونت علمی و پژوهشگاه اقدام عملی جهت استفاده از این فرصت صورت نگرفت. شاید علت آن علی‌رغم تلاش‌های مستمر «رحیقی» مدیر طرح سازوکارهای اجرایی و مدیریتی ضعیف پژوهشگاه در استفاده از فرصت‌های مهم و گاهاً از اولویت پیگیری خارج شدن موضوعات طرح در سطح پژوهشگاه بوده است.

این کارشناسی ارشد مهندسی برق الکترونیک اضافه کرد: در سال‌های متمادی استان قزوین میزبان چندین همایش ملی برای تبیین و ارتقای جایگاه طرح و توسعه کاربران و نیز پیگیر پروژه بودیم تا مسئولین ملی و مهمانان داخلی و خارجی در آن حضور پیدا کنند نشست‌هایی که اگر مسئولین ارشد و سخنرانان تعهداتشان را فراموش نمی‌کردند قاعدتاً الآن طرح می‌بایست به بهره‌برداری می‌رسید.

وی تصریح کرد: در سال ۹۶ و ۹۷ پس از پیگیری‌های متعدد در خصوص چرایی گذشت چندساله وعدم شروع عملیات اجرایی مقرر شد، با توجه به شناختی که استان از ظرفیت‌های پیمانکاران عمرانی دارد مذاکراتی را با آنان آغاز و جلسات متعددی با حضور حجت‌الاسلام ابوترابی و نیز استاندار وقت برگزار شود. نهایتاً مجموعه قرارگاه خاتم‌الانبیا برای ورود به پروژه و بر عهده گرفتن بخش عمرانی طرح علاقه‌مند شد.

لک یادآور شد: در سال ۹۷ مسئولیت اجرایی پروژه بر عهده اینجانب قرار گرفت؛ در به همراه نمایندگان قزوین در مجلس شورای اسلامی و نیز مدیر طرح نشست‌های متعددی در کمیسیون‌های تخصصی مجلس مانند کمیسیون برنامه‌وبودجه، انرژی و آموزش عالی داشتیم و توانستیم امضای حدود ۱۰۰ نماینده مجلس شورای اسلامی را برای حمایت از این طرح در طی ۲ سال اخذ کنیم. این نیز فرصت بزرگی در راستای تقویت ردیف بودجه و تعامل با مجلس و سازمان برنامه‌وبودجه بود تا منابع بزرگی برای طرح پیش‌بینی شود. اما متأسفانه این درخواست و تأیید نمایندگان بایگانی شده و هیچ اقدامی روی آن صورت نپذیرفت.

وی توضیح داد: در جلسات مشترک کمیسیون‌ها با توجه به بضاعت کم بودجه فصل آموزش عالی پیشنهاد شد؛ با توجه به توافق‌نامه اولیه و تفاهم‌نامه با سازمان انرژی اتمی برای تشکیل کنسرسیوم به سمت استفاده از منابع فصل انرژی برویم که امکانات بودجه‌ای خیلی بیشتری داشت، سازمان انرژی اتمی زیر فصل انرژی تلقی می‌شد و کمیسیون‌ها اعلام آمادگی کردند فصل‌های مربوط به فصل انرژی مرتبط با شتاب‌دهنده‌های ذرات را تقویت کنند؛ این هماهنگی‌ها و توافقات اولیه نیاز داشت توسط مدیریت پژوهشگاه پیگیری و نهایی شود. فرصت ارزشمند دیگری که با توجه به عدم همراهی مناسب پژوهشگاه از دست رفت.

دریافت تأیید پژوهشگاه برای انعقاد تفاهم‌نامه عمرانی ماه‌ها طول کشید

این کارشناسی ارشد مهندسی برق الکترونیک اشاره کرد: ماه‌ها طول کشید تا تأیید پژوهشگاه را برای فعالیت عمرانی دریافت کنیم علی‌رغم این ضعف اساسی به نظر می‌رسید توانسته‌ایم تفاهم‌نامه اولیه‌ای مناسبی را با قرارگاه ببندیم، حسب توافق قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) طراحی و نیز تجهیز کارگاه در قزوین آغاز کرد.

وی یادآور شد: تجهیز کارگاه و گودبرداری محل اجرای پروژه گام نخست بود ولی متأسفانه درنهایت قرارگاه بعد از هفت ماه کار عمرانی و سرعت خوب کار عملاً به دلیل عدم همراهی پژوهشگاه در انعقاد قرارداد کاری و پشتیبانی از کار، فعالیت عمرانی را متوقف و محل کارگاه را ناامیدانه ترک کرد.

مدیر اجرایی سابق پروژه چشمه نور تصریح کرد: بخش طراحی عمرانی جلو رفت و به نظر می‌رسد در حال حاضر هم ادامه دارد، برای باز شدن گره نشست مشترکی به‌اتفاق مدیر طرح با قرارگاه خاتم و سازمان برنامه‌وبودجه برگزار شد و جهت پیشبرد کار عمرانی تا حدود ۱۲۰ میلیارد تومان با اختصاص ۳۰ میلیارد تومان از سوی برنامه‌وبودجه توافق حاصل شد این کار نیازمند بستن قرارداد مستقیم فی‌مابین قرارگاه و پژوهشگاه و ارائه آن جهت اختصاص منابع به برنامه‌وبودجه بود اگر این کار اتفاق می‌افتاد بخش‌های مهم ساختمان اصلی طرح به ابعاد مجموعه استادیوم آزادی تهران بر روی زمین در قزوین شکل می‌یافت.

خاک خوردن قرارداد عمرانی با قرارگاه خاتم در پژوهشگاه

لک متذکر شد: با توجه به اعلام آمادگی قرارگاه خاتم، سازمان برنامه‌وبودجه برای اختصاص اعتبار، مطالبه قرارداد فی‌مابین پژوهشگاه و قرارگاه خاتم را می‌کرد تا متناسب با آن پیش‌بینی منابع مالی انجام شود متأسفانه  پیش‌نویس قرارداد ماه‌ها در پژوهشگاه به انتظار تأیید پژوهشگاه نشستیم و عملاً این فرصت بزرگ نیز هم از دست رفت پژوهشگاه انتظار داشته و دارد؛ ابتدا منابع کلانی اختصاص پیدا کند سپس قرارداد منعقد شود، درحالی‌که قرارگاه‌ از مدل‌های مالی دیگر نیز استفاده می‌کند و امکان توافق به‌صورت ایجاد تعهد هماهنگ شده با سازمان برنامه‌وبودجه و یا مشارکت و یا تهاتر میسر بود.

وی گفت: ضمناً از بودجه استان نیز هفت میلیارد تومان ابلاغ از اعتبارات توازن منطقه‌ای با همت سازمان برنامه‌وبودجه استان و استانداری به پژوهشگاه جهت کمک به شروع کار عمرانی انجام دادیم. اما با توجه به عدم پیگیری مناسب پژوهشگاه برای تخصیص نقدینگی آن از سازمان برنامه‌وبودجه کشور تأمین نقدینگی ناچیزی برای آن صورت گرفت که حدود فقط ۳ درصد اعتبار ابلاغی بود.

از دست رفتن فرصت استفاده از فاینانس‌های چین

این کارشناسی ارشد مهندسی برق الکترونیک تشریح کرد: سال ۹۷ موضوع فاینانس را با سازمان سرمایه‌گذاری در وزارت اقتصاد مطرح و با فاینانسرهای پیشنهادی از سطوح ملی وارد مذاکره شدیم و درنهایت با یکی از فاینانسرهای چین که در ایران بیش از میلیاردها دلار کار فاینانس کرده بود ازجمله خط یک و ۲ متروی تهران را فاینانس انجام داده بود به‌اتفاق مدیر طرح توافق اولیه کردیم، شرکت ملی واردات و صادرات فنی چین جهت اجرا و تأمین مالی و تهیه تجهیزات و مدیریت پروژه اعلام آمادگی کرد.

وی اشاره کرد: در وزارت علوم تأییدیه وزیر علوم مبنی بر مطرح‌شدن طرح در شورای اقتصاد با حمایت «نیسی» و «برومند» در معاونت پژوهشی وقت وزارت علوم اخذ شد. قبل از چین با برخی کشورهای اروپایی وارد مذاکره شده بودیم متأسفانه به‌دلیل مشکلات تحریمی چاره‌ای جز تمرکز بر روی فاینانس چین نداشته‌ایم؛ این مصوبه اولین بار نشان‌دهنده اولویت‌دار بودن طرح در سیستم آموزش و پژوهش کشور محسوب گشته و به سازمان برنامه‌وبودجه جهت طی مراحل اداری و شورای اقتصاد معرفی شد.

لک خاطرنشان کرد: در قانون بودجه سال ۹۷ یک میلیارد دلار فاینانس برای توسعه آزمایشگاه‌ها و برنامه علمی لحاظ شده بود؛ در شورای اقتصاد طرح باید حتماً فاینانسر و توجیه اقتصادی و آورده اولیه داشته باشند و یک بانک ایرانی و خارجی برنامه‌های مالی را جلو ببرد. موضوع مهم و اساسی که بعدازآن مسکوت ماند و به نظر می‌رسد عملاً گامی برای پیشبرد آن از سوی پژوهشگاه به‌عنوان دستگاه اجرایی برداشته نشده است در حقیقت پژوهشگاه با نداشتن توان مالی امکان تعهد آورده اولیه قریب به ۱۰ تا ۱۵ درصد و نیز نداشتن امکان کار با سیستم بانکی در ابعاد چند صد میلیون دلار موردنیاز طرح را نداشته و در صورت ادامه وضع موجود در آینده نیز عملاً نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد این فرصت مهم از نیز ازدست‌رفته است؛ منابع مالی ما در چین بود و هست و می‌توانستیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم و در قالب قرارداد جامعی با چین این طرح را جلو ببریم؛ چین جهت کسب قدرت اقتصادی و علمی دنیا در حوزه زیرساخت‌های بزرگ علمی میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده و می‌کند مهم‌ترین و پیشران آن‌ها سنکتروترون شانگهای چین باحدود ۱۷۶ میلیون دلار و ازلحاظ فنی نزدیک به چشمه نور ایران به‌خوبی ساخته و به بهره‌برداری رسانده است می‌توانستیم حداقل ۵۰ درصد تجهیزات و سیستم‌ها را در داخل کشور بسازیم و این بودجه می‌توانست به بخش صنعت دانش‌بنیان کشور نیز تزریق و تحول ایجاد کند.

ایجاد زیرساخت عمرانی چشمه نور در قزوین

مدیر اجرایی قبلی پروژه چشمه نور اظهار کرد: تأمین زیرساخت‌های طرح نیز برای ما مثل آب و برق، گاز و زیرساخت‌های ارتباطی مهم بود؛ کار بزرگی در استان اتفاق افتاد چون آب یک زیرساخت خیلی مهم است. در محل اجرای طرح آب نداشتیم و اگر موضوع را حل نمی‌کردیم امروز غیرقابل‌حل بود؛ در آن سال‌ها توسط آب و فاضلاب شهری و معاونت عمرانی و سازمان برنامه‌وبودجه به برنامه‌ای رسیدیم که آب‌رسانی در منطقه پیش رود، آب‌رسانی کار بزرگی بود که اتفاق افتاد و یک خط آب‌رسانی بزرگ در منطقه بالای اتوبان انجام شد که ارزش امروز این اقدام ده‌ها میلیارد تومان است.

وی گفت: این زیرساخت با بلندنظری استان و صرفه‌جویی در منابع آب شهری و هماهنگی که اتفاق افتاد باهدف اصلی پیش‌بینی تأمین آب طرح بدون مشارکت پژوهشگاه جلو رفت؛ و استان به جهت حمایت از طرح بخش کمی از هزینه‌ها را متوجه طرح چشمه نور نمود که به نظر می‌رسد هنوز توسط پژوهشگاه عمده آن تأمین و پرداخت نشده است.

لک بیان کرد: استان تلاش داشت بسترها را برای انجام فعالیت از مسیرهای مختلف فراهم کند؛ با حمایت صالحی سازمان انرژی اتمی تقبل ساخت آزمایشگاه‌های تحقیق و توسعه را در محل طرح را پذیرفت و درنهایت چندین هزار متر زیربنا در تابستان امسال افتتاح شد؛ بدون آنکه پژوهشگاه در این خصوص اقدام و یا هزینه‌ای کند و نیز مهمانسراهای متعددی جهت استقرار کارشناسان و نیز مرکز نوآوری چشمه نور ایران با همت پارک علم و فن‌آوری قزوین و نیز اختصاص مرکز داده قزوین به طرح چشمه نور نمونه‌هایی از کوشش همه‌جانبه استان و حوزه اجرایی طرح که باهدف تکمیل پازل‌های مختلف موردنیاز پیشبرد طرح در طی سال‌های اخیر شکل یافته‌اند.

وی اظهار کرد: شاید بتوان گفت تلاش‌ها در سال ۹۹ جهت اصلاح روند موجود در پژوهشگاه و تشکیل کنسرسیوم ایفای جدی‌تر مسئولیت‌های معاونت علمی و فن‌آوری به اوج رسید جلسات و نشسته‌ای متعددی برگزار شد و نهایتاً با بروز نگرانی بی‌مورد در پژوهشگاه مبنی بر احتمال از دست دادن مدیریت طرح ناتمام و عملاً بی‌نتیجه ماند و متأسفم که بگویم به‍دلایل متعددی که در قبل نیز به آن اشاره کردم به نظر می‌رسد چنانچه این تغییر نگاه و سبک مدیریت اجرایی در پژوهشگاه تغییر اساسی کند و نیز راهبری کلان طرح در معاونت علمی ریاست جمهوری اتفاق نیافتد انتظار تحول جدی در پیشبرد این طرح در آینده نزدیک دور از ذهن خواهد بود.

لک یادآور شد: بر اساس سند چشمه انداز ونیز نقشه علمی کشور و در راستای جذب نخبگان و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و مقاومتی این زیرساخت‌ها و امکانات فراهم می‌گردد. به نظر می‌رسد تلاش‌های معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری و نیز پژوهشگاه دانش‌های بنیادی فراز و نشیب‌های متعددی در مسیر ایجاد این زیرساخت‌ها داشته است که در مواردی نیز به جهت روشن نگه‌داشتن این شعله جای تشکر دارد اما ادامه روند موجود در از دست دادن فرصت‌ها و عدم ایفای کامل وظایف و مسئولیت‌های معاونت علمی و فن‌آوری و دیگر دستگاه‌های مرتبط و نیز پرهیز پژوهشگاه از واگذاری مسئولیت اجرایی به دستگاه‌های اجرایی کارآمدتر و تشکیل کنسرسیوم ملی ضمن حفظ جایگاه پژوهشگاه به‌عنوان دستگاه بهره‌بردار با مجموعه سیاست‌ها و راهبردهای اعلامی کشور و نظام سازگار نبوده و نخبگان و جامعه علمی کشور انتظار تجدیدنظر جدی در روند اجرایی موجود را خواستار خواهند شد.

این کارشناسی ارشد مهندسی برق الکترونیک در پایان گفت: امیدواریم تحول و نوآوری در همه زمینه‌های موردنیاز تحقق زیرساخت‌های بزرگ علمی که پیشران توسعه دانش‌بنیان و دارالفنون جدید ایران اسلامی خواهند بود.

انتهای پیام