تعداد شرکت کنندگان در نماز جمعه طبق آنچه انتظار می‌رود نیست

خبرگزاری مهر- گروه دین و آیین- فاطمه علی آبادی: فریضه شکوهمند نمازجمعه یکی از جلوه‌های بعد سیاسی و اجتماعی اسلام است. پیامبر اکرم (ص) در نخستین روزهای هجرت به مدینه، بنیاد آن را نهاد تا مرکزی برای اجتماع هفتگی مردم و پایگاهی برای طرح مسائل اجتماعی، سیاسی، بیداری عمومی امت اسلامی و … باشد.

نماز جمعه یکی از شعائر اجتماعی مهم مسلمانان از صدر اسلام بوده و از نمادهای همبستگی مسلمانان شناخته می‌شود. با توجه به مسائل سیاسی-اجتماعی خطبه‌ها، نماز جمعه به نماز عبادی-سیاسی نیز مشهور شده است.

این رویداد، منبر ندای اسلام و دعوت به تهذیب نفس، روشنگری افکار و بصیرت مسلمانان محسوب می‌شود و خطبای جمعه رسالت حق‌گویی و تقوا آموزی دارند بر همین اساس برای واکاوی نقش و جایگاه شبکه امامت در جامعه اسلامی با حجت الاسلام والمسلمین سید مهدی قریشی امام جمعه ارومیه به گفتگو پرداختیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

* در ابتدای بحث اشاره‌ای به حقوق متقابل مردم و شبکه امامت جمعه داشته باشید.

نماز جمعه یک عبادت بزرگ دسته جمعی است و خداوند متعال در آیات قرآن کریم به واجب بودن این تکلیف اشاره می‌کند، بر همین اساس مؤمنان هر جمعه برای ادای این فریضه الهی راهی مصلی‌ها و مساجد می‌شوند تا در نمازجمعه شرکت کنند.

تشویق مؤمنان برای ادای این فریضه عبادی از مهمترین حقوق متقابل مسلمانان نسبت به یکدیگر به شمار می‌رود که باید در جامعه اسلامی مورد توجه قرار گیرد؛ نماز جمعه فریضه‌ای عبادی و سیاسی است که بیانگر روح تعاون و موجب تحکیم ارتباطات مسلمانان با یکدیگر می‌شود. در حقیقت نمازجمعه تواصی به حق و تواصی به صبر است.

مردم به مدت یک هفته در کنار فعالیت‌های دنیایی و مدیریت امور، به برگزاری و شرکت در مراسم‌های مذهبی نیز مشغول هستند اما در کنار همه این فعالیت‌ها نماز جمعه فرصتی است تا امام جمعه، مردم را به مباحث معنوی، عبادی و تعبدی تشویق کند. در حقیقت نماز جمعه نوعی پمپاژ معنویت در جامعه است و مسائل سیاسی که در طول یک هفته در جامعه اسلامی اتفاق افتاده از تریبون نماز جمعه به مردم اطلاع رسانی می‌شود و مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.

*با توجه به مطالب بیان شده و اینکه نماز جمعه یک تکلیف الهی است استقبال مردم برای شرکت و ادای این فریضه الهی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اگر به صورت عمومی به مساله نگاه شود به نظر می‌رسد استقبال مردم از نماز جمعه در سراسر کشور و در استان ارومیه خوب است اما آن انتظاری که در حقیقت از جامعه اسلامی وجود دارد قطعاً این انتظار هنوز برآورده شده نیست.

*با توجه به فراهم بودن شرایط، چرا آن انتظار مطلوب برای حضور مردم و جوانان در رویداد نماز جمعه هنوز برآورده نشده، دلایل آن چیست؟

بخشی از آن به افرادی مانند بنده بر می‌گردد که به عنوان امام جمعه در برگزاری این اجتماع هفتگی نقش دارند؛ امام جمعه موظف است در میعادگاه نماز جمعه مطالبی نو بیان کند تا برای مردم مفید و لازم باشد و موجب افزایش بصیرت و آگاهی عمومی شود؛ همچنین انعکاس مشکلات مردم یکی دیگر از وظایف امام جمعه به شمار می‌رود.

اگر به صورت عمومی به مساله نگاه شود به نظر می‌رسد استقبال مردم از نماز جمعه در سراسر کشور و در استان ارومیه خوب است اما آن انتظاری که در حقیقت از جامعه اسلامی وجود دارد قطعاً این انتظار هنوز برآورده شده نیست

از دیگر دلایل برآورده نشدن این انتظار به خود ستاد اقامه نماز جمعه مربوط می‌شود. چرا که اعضای ستاد باید در ایجاد و آماده سازی فضای نماز جمعه با عنوان محیطی متبوع و مطلوب تلاش کنند و بتوانند آرامش و آسایش را برای نمازگزاران فراهم آورند در این صورت است که مردم برای شرکت در نماز جمعه تشویق می‌شوند. همچنین بازگشایی مهدکودک و فراهم کردن امکانات رفت و آمد از جمله اقداماتی است که ستاد اقامه نماز جمعه می‌تواند در راستای ایجاد فضای آرام و جذب مردم برای شرکت در نماز جمعه انجام دهد.

موضوع دیگر مربوط به تبلیغ نماز جمعه است. نماز جمعه یک واجب شرعی است و تعبیری که پروردگار درباره نماز جمعه بیان فرمودند راجع به هیچ عمل واجبی چنین تعبیری ذکر نکردند، طبق صریح آیات قرآن کریم، وقتی ندا داده شد تا مردم در نماز جمعه شرکت کنند بر همگان واجب است که به سمت نماز جمعه بیایند و تمامی معاملات و کارهای خود را رها کرده و در میعادگاه نماز جمعه حاضر شوند؛ بنابراین در زمان حضور امام معصوم که اقامه نماز جمعه واجب است معامله و تجارت شرعا حرام خواهد بود.

حتی در دوران امام معصوم واجب است زندانیان تحت‌الحفظ به محل اقامه نماز جمعه آورده شوند و بعد از اقامه نماز همانگونه تحت‌الحفظ به زندان برگردند؛ این نشان از اهمیت و مهم بودن اقامه نماز جمعه دارد. حتی قید شده اگر کسی بخواهد روز جمعه به مسافرت برود باید صبر کند نماز جمعه را بخواند سپس به سفر برود.

البته در عصر غیبت فرد مخیر است که در نماز جمعه شرکت کند یا نکند، اما فضیلت نماز جمعه در این دوران بسیار بیشتر است؛ بنابراین بخشی از این مساله نیز به تبلیغاتی بر می‌گردد که باید در خصوص این فریضه عبادی صورت بپذیرد. صدا و سیما و دیگر رسانه‌ها می‌توانند با تبلیغ جایگاه، ثمرات و آثار نماز جمعه در این امر نقش آفرین باشند.

دلیل دیگر به مسؤولان اختصاص دارد. لازم است مسؤولان و مدیران اعم از فرمانداران، مدیران، شهرداران، و … هر هفته در این رویداد عبادی شرکت کنند چرا که نماز عبادی و سیاسی جمعه تنها برای مردمی که مسؤولیت ندارند، نیست. حضور علما و مسؤولان نظامی، سیاسی، اجرایی، فرهنگی و… در میعادگاه نماز جمعه این مهم را در اذهان عمومی مردم ایجاد می‌کند که اقامه نماز جمعه به قدری مهم است که مسؤولان رده بالای کشوری و استانی در روزهای جمعه دست از کار می کشند و همراه مردم در نماز جمعه شرکت می‌کنند؛ متأسفانه هنوز آن اهمیتی که از سوی مسؤولان، مبلغان، رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های مجازی به نماز جمعه داده شود صورت نگرفته است. چنانچه صدا و سیما در کنار تبلیغ اجمالی به تبلیغ تخصصی نمازجمعه آن هم به صورت مطلوب اقدام کند شاهد حضور پرشور مؤمنان بخصوص جوانان برای شرکت در نماز جمعه خواهیم بود.

بنابراین با توجه به آمار موجود، تعداد شرکت کنندگان در نماز جمعه بر اساس آن چیزی که از جامعه اسلامی انتظار می‌رود درصد بالا و رضایتمندی نیست. اما اگر بخواهیم به صورت عرفی و عمومی تعداد شرکت کنندگان در نماز جمعه را مورد ارزیابی قرار دهیم و بگوییم هر هفته یک اجتماعی در شهری اتفاق می‌افتد و در این اجتماع چند هزار نمازگزار شرکت می‌کنند می‌توان گفت از نظر کمی تعداد این شرکت کنندگان قابل قبول است. اما اگر بخواهیم با دقت منطقی به مساله نماز جمعه که یک واجب شرعی و دینی است نگاه کنیم نیازمند تلاش و تبلیغ گسترده در راستای تشویق مردم برای شرکت در نماز جمعه هستیم.

*الان چند شهر در کشور امام جمعه دارد؟

به نظر می‌رسد با حضور حجت الاسلام محمدجواد حاج علی اکبری به عنوان رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه کشور کارهای زیربنایی خوبی در شبکه امامت جمعه آغاز شده است و هم اکنون تعداد شهرهای دارای امام جمعه قریب به ۹۰۰ شهر می‌رسد که در حال حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا در برخی شهرها نماز اقامه نمی‌شود.

اگر در شرایط عادی و معمولی به مساله نگاه شود شبکه امامت جمعه شبکه بسیار بزرگی است که در ۹۰۰ شهر و با شرکت میلیون‌ها نمازگزار، نماز جمعه را برگزار می‌کند. کارهای بنیادینی در این شبکه صورت گرفته اما اگر این شبکه اهدافی را مشخص و آنها را پیاده کند به یک قدرت عظیم فرهنگی تبدیل می‌شود که می‌توان برخی مباحث سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را توسط شبکه امامت جمعه در جامعه جاری و ساری کرد.

بیانیه گام دوم انقلاب که مقام معظم رهبری مطرح فرمودند از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است؛ توجه و تاکید ویژه معظم له به مسائل سیاسی و فرهنگی را می‌توان در بیانیه گام دوم مشاهده کرد. با توجه به این مهم به نظر می‌رسد نهاد نماز جمعه و شبکه امامت می‌تواند بزرگ‌ترین و مؤثرترین گام را برای عملیاتی ساختن مفاد این بیانیه بردارد و محیط و زمینه را برای پیاده شدن منویات مقام معظم رهبری فراهم سازد.

*از بیانیه گام دوم صحبت به میان آمد بفرمائید شبکه امامت جمعه ارومیه برای تحقق مفاد این بیانیه چه اقداماتی انجام داده است؟

از زمانی که بیانیه گام دوم از سوی رهبر انقلاب اسلامی صادر شد جلسات متعدد اندیشه‌ورز با حضور دانشگاهیان، نخبگان و متعهدان در استان ارومیه برگزار شد. از همین رو ترویج و تبیین بیانیه گام دوم انقلاب در دستور کار نماز جمعه استان قرار گرفت تا محورها و توصیه‌هایی که مقام معظم رهبری در بیانیه مطرح فرمودند توسط ائمه جمعه، علما و سخنرانان پیش از خطبه بیان و اذهان عمومی برای این حرکت عظیم آماده شود. بنابراین در راستای تحقق بیانیه گام دوم، آماده سازی ذهن‌ها یکی از اقداماتی بود که در شبکه امامت جمعه و ستاد نماز جمعه استان ارومیه انجام شد.

*برنامه شبکه امامت جمعه استان ارومیه در احصاء و اولویت‌سنجی نیازها و مطالبات مردمی چه اقداماتی انجام داده است؟

جمعی از افراد خوش فکر و اندیشمند ارومیه‌ای هر هفته گرد هم جمع می‌آیند تا مطالبات مردمی و اتفاقات رخ داده در استان را مورد بحث و بررسی قرار دهند سپس نتایج جلسه را آماده و در اختیار امام جمعه قرار می‌دهند تا امام جمعه بر اساس تشخیص و اولویت‌سنجی، آن مطالب را از تریبون نماز جمعه مطرح کند.

نماز جمعه ارومیه در بیان مطالبات عمومی مردم از هیچ تلاشی فروگذار نیست و آن دسته از مطالبات عمومی که می‌شود به صورت حضوری، مکتوب و تلفنی از مسؤولان و دست‌اندرکاران پیگیری کرد را پیگیری می‌کند. البته مشکلات مردم که به صورت عام و مطالبه عمومی در خطبه‌های نماز جمعه مطرح می‌شود باید سازگار با نماز جمعه بوده و به عنوان یک کار عبادی کاملاً قربه الی الله انجام شود. البته این مطالبات از تریبون نماز جمعه به گونه‌ای مطرح می‌شود که موجب تخریب و هتک آبروی دیگری و یا باعث ایجاد تشنج در جامعه نشود؛ بنابراین این مطالبات با هدف ایجاد وحدت و وفاق اجتماعی و رفع مشکلات مردم بیان می‌شود.

*رویکرد پایگاه نماز جمعه استان ارومیه تا چه میزان به سمت جوان‌گرایی حرکت کرده است؟

یکی از کارهایی که ستاد اقامه نماز جمعه استان ارومیه در این راستا انجام داده واگذاری اداره نماز جمعه به جوانان است؛ امروز مسؤولیت ستاد اقامه نماز جمعه استان ارومیه بر عهده یکی از جوانان مؤمن استان است که در انجمن‌های اسلامی دانش آموزی فعالت دارد. همچنین بسیاری از اعضای ستاد نماز جمعه متشکل از دانشجویان و دانش آموزانی است که هر هفته برای خدمت به نمازگزاران و برگزاری هر چه باشکوه‌تر نماز جمعه استان تلاش می‌کنند.