نقشه مهندسی فرهنگی فارس و اقداماتی که باید در عمل به منصه ظهور برسد

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از شیراز، تدوین سند فرهنگی و برش استانی آن و ضرورت اجرایش در حرم سوم اهل‌بیت(ع) به صورت عام و توجه به بحث عفاف و حجاب به صورت خاص به مناسبت گرامیداشت هفته عفاف و حجاب، محور میزگرد خبرگزاری فارس بود که برخی مدیران و معاونان فرهنگی استان درباره آن به بحث نشستند.

مدیر حوزه‌های علمیه فارس، از اهمیت بالای این نقشه سخن گفت و اظهار داشت: اگر گزاره‌های مختلف فرهنگی به صورت جزیره‌ای و بدون در نظر گرفتن ارتباط منطقی بین آنها و همچنین فلسفه معنوی پشت آنها مد نظر قرار گیرد، شاهد فرهنگ به هم ریخته و بدون انسجامی خواهیم بود که آسیب‌های چنین جامعه‌ای رو به فزونی خواهد رفت.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد استوار میمندی با بیان اینکه وقتی می‌خواهیم به معنای واقعی کلمه جامعه‌ای را ارزش‌گذاری کنیم، نیازمند نرم‌افزارهایی هستیم گفت: طراحی مدلی که اجزای مختلف فرهنگی جامعه را پیوند داده و به سمت اهداف حرکت دهد، ضروری است.

طراحی مدلی که اجزای مختلف فرهنگی جامعه را پیوند داده و به سمت اهداف حرکت دهد، ضروری است

وی ادامه داد: چنان‌چه صحبت کردن درباره هر یک از مباحث فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی نیازمند همگونی و هماهنگی عوامل مختلف است، بسیاری از آسیب‌ها حاصل معادلات چندمجهولی است که باید تک تک انها را بررسی کنیم.

استوار میمندی با اشاره به اینکه هر استان اقتضائات خاص خود را دارد، خاطرنشان کرد: در بحث تنظیم سند مهندسی فرهنگی با پیچیدن یک نسخه ملی و کشوری نمی‌توان همه استان‌ها را پوشش داد و مهندسی کرد بنابراین تدوین برش استانی مخصوص هر استان ضروری است که آن هم ملزوماتی دارد، حتی هر شهرستان و منطقه هم به سندی جداگانه احتیاج دارد.

وی مولفه‌های این نقشه فرهنگی را اخلاقیات، صفا، صمیمیت، مهرورزی و … جهت گرم کردن کانون خانواده و تقویت هویت‌های بومی، ملی و منطقه‌ای دانست و تاکید کرد: در این راستا هدف‌گذاری نباید فراموش شود.

در ادامه معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد فارس نیز در پاسخ به این سوال که ضرورت تنظیم سند فرهنگی چیست، گفت: استان فارس به واسطه اقتضائات خاص خود جزء هفت استانی بود که در اولویت تنظیم این سند قرار داشت.

بهروز مرامی جدیدی با اشاره به تهیه و تصویب برش استانی این سند گفت: برش استانی نقشه فرهنگی نیز همان اهداف و مطالبی است که در سطح کشور داریم اما با توجه به برگزاری جلسات مختلف به یک جمع‌بندی متناسب با استان دست یافته‌ایم.

معاون اداره کل ارشاد فارس، ازهم‌گسیختگی، موازی‌کاری و عدم تمرکز بر اجرای برنامه‌های فرهنگی توسط هر یک از دستگاه‌ها و نهادهای دولتی را اولین موردی عنوان کرد که ضرورت تنظیم سند فرهنگی را مشخص می‌کند.

مرامی افزود: در این راستا هر یک از دستگاه‌ها سالانه بودجه‌های هنگفتی را برای فعالیت‌های فرهنگی هزینه می‌کنند که با تنظیم و اجرای سند یاد شده در بحث هزینه‌ها صرفه‌جویی مناسبی صورت می‌گیرد.

وی این سند را که ۱۴ فروردین‌ ماه جاری ابلاغ شده است، مشتمل بر ۶ بخش عنوان کرد که با در نظر گرفتن اولویت‌های موجود در سند موجب هم‌افزایی نهادها می‌شود.

در ادامه معاون فرهنگی شهردار شیراز نیز درباره ضرورت اجرای این سند اظهار داشت: حوزه فرهنگ چند شاخصه دارد که نخستین آن عمومیت داشتن فرهنگ در همه بخش‌های زندگی بشر است.

مرتضی جعفری افزود: فرهنگ در همه زیرساخت‌های بنیادین ما اثرگذار است اما در بسیاری موارد با پدیده‌های عینی سروکار داریم که آثار بلندمدت آن مورد توجه است، به این معنا که در حوزه فرهنگ، آثار و نتایج کار در بلندمدت حاصل می‌شود.

وی گفت: حکومت‌ها یا مجموعه‌های حکمرانی در کشور ما بستر زمانی کوتاه‌مدتی دارند، از این رو دغدغه بیشتر مدیران توجه به سطوح رو بنایی و حرکت از سطح به عمق است و کار در کوتاه‌مدت جواب نمی‌دهد.

اگر شرط ضمانت اجرا اتفاق افتد می‌توان امیدوار بود که در حوزه فرهنگ تحولی رخ دهد

معاون شهردار شیراز گفت: در طول تاریخ یا ما به مسائل فرهنگی چندان توجهی نکرده‌ایم و یا ریشه‌ای به آن نپرداخته‌ایم در حالی که اگر ظرفیت‌های کشورمان به صورت اولویت‌دار استخراج شود، نتیجه خوبی به همراه خواهد داشت.

وی در ادامه ضمانت اجرا را شرط اصلی موفقیت این سند عنوان کرد و گفت: اگر شرط ضمانت اجرا اتفاق افتد می‌توان امیدوار بود که در حوزه فرهنگ تحولی رخ دهد.

معاون فرهنگی امام جمعه شیراز، فرد دیگری است که از ضرورت اجرای این سند سخن گفت.

مصطفی مشفقیان با بیان اینکه در شیراز همه دستگاه‌ها به نوعی کار فرهنگی انجام می‌دهند، اما ظهور و بروزی ندارد و مردم راضی نیستند، اظهار داشت: همواره شاهد نوعی نارضایتی و اعتراضات فرهنگی در جامعه هستیم و گاهی مسوولان فرهنگی، خود بزرگ‌ترین منتقدان به عملکرد دستگاه فرهنگی خود هستند، پس نیاز به تنظیم سند فرهنگی احساس شد چرا که سند فرهنگی به ما می‌گوید اهداف چیست و به چه باید رسید.

وی ادامه داد: هم‌افزایی بین دستگاهی نخستین هدف این سند است تا هر دستگاه بدانند چه نقشی بر عهده دارد.

او با بیان اینکه ۱۴۰۰ نفر از نخبگان استان درگیر تنظیم این نقشه فرهنگی شدند، گفت: نخبگان و علمای هر استان باید برش بومی را برای شهرستان خود تدوین کنند.

مشفقیان تاکید کرد: در راستای این حرکت باید به نقطه‌ای برسیم که اگر هر دستگاهی قرار باشد ریالی در بحث فرهنگ هزینه کند، مشخص باشد در کدام بخش هزینه شده است.

برای اجرای نقشه مهندسی فرهنگی باید هرچه سریع‌تر وارد فاز اجرایی شد و بیش از این فرصت را از دست ندهیم

چراکه گاه می‌شنویم دستگاهی میلیون‌ها تومان در حوزه فرهنگ هزینه کرده است اما عملا تحولی دیده نمی‌شود پس این نقشه ما را از روزمرگی رها می‌کند.

معاون فرهنگی نهاد نماینده ولی فقیه در فارس با اشاره به اینکه امروز هم به حد کافی برای اجرای این سند دیر شده است، گفت: پس بهتر است هرچه سریع‌تر وارد فاز اجرایی این سند شده و بیش از این فرصت را از دست ندهیم.

سهم دستگاه‌های مختلف در اجرای این سند پرسش دیگری بود که از نمایندگان دستگاه‌های فرهنگی استان پرسیده شد.

حجت‌الاسلام استوار میمندی در پاسخ به این سوال گفت: محور اول، فلسفه فرهنگ است که به جهان‌بینی هر جامعه برمی‌گردد، محور دوم اخلاق است و حرکت به سمت فرهنگی که در جامعه نهادینه می‌شود، محور سوم چارچوب‌هایی است که قرار است در جامعه نهادینه شود و حوزه‌های علمیه به واسطه رسالتی که در طول تاریخ داشته، در هر سه حوزه نقش موثری داشته و باید داشته باشد؛ چراکه همه اینها در نوع نگاه انسان در فلسفه عالم ربط دارد و اگر بخواهیم فرهنگ را به معنی واقعی کلمه معنا کنیم‌ باید نگاهی عمیق داشته باشیم چراکه فرهنگ ریشه در اعماق باورها و نگرش‌ها دارد.

مدیر حوزه های علمیه فارس گفت: حوزه های علمیه با استفاده از هر سه محور نقش موثری در مهندسی فرهنگی دارد اما با آنچه که باید باشیم، فاصله داریم.

معاون فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس نیز از وظایف تک تک دستگاه‌ها در این راستا یاد کرد و گفت: دستگاه‌ها باید یکسری از برنامه‌های خود را متناسب با اهداف سند فرهنگی تغییر دهند و اگر هر دستگاهی بتواند کارکرد خود را به درستی داشته باشد می توان به موفقیت امیدوار بود.

مرامی افزود: در مورد اداره ارشاد نیز باید گفت: تعیین وظایف به عهده اداره ارشاد است اما اجرای آن به عهده هنرمندان است چنانچه باید با اهدافی که در مهندسی فرهنگی آمده خود را تطبیق دهند.

دستگاه‌ها باید یکسری از برنامه‌های خود را متناسب با اهداف سند فرهنگی تغییر دهند و اگر هر دستگاهی بتواند کارکرد خود را به درستی داشته باشد می توان به موفقیت امیدوار بود

وی با اشاره به کاهش ظرفیت نیروی انسانی در این اداره کل اظهار داشت: اگر قرار باشد مهندسی فرهنگی اتفاق بیفتد باید پایشی صورت گیرد و به داشته‌ها و زیرساخت‌ها توجه شود که البته اجرای ان با امکانات موجود مشکل است.

معاون شهردار شیراز نیز در خصوص نقش شهرداری در اجرای سند فرهنگی گفت: سابقه فرهنگی کشور ما سابقه‌ای عمیق است چراکه ایران تمدنی غنی دارد و ریشه دار است.

وی با اشاره به طرفیت‌های موجود در چنین تمدنی اظهار داشت: گسترش اسلام به شرق آسیا مدیون جهاد ایرانی‌ها است، همچنین به لحاظ علمی نیز ایران ما علمایی متبحر در زمینه‌های مختلف شامل فلسفه، هندسه، ریاضیات و … داشته و همین تمدن و فرهنگ حتی در تاریخ معاصر بسیار اثرگذار بوده است. ما بزرگانی داریم که حتی در اوج گمنامی نظراتشان در دانشگاه‌های پیشرفته غربی هم اثرگذار بوده است؛ پس این ریشه فرهنگی که در ایران وجود دارد، نشان دهنده اتفاقات خوبی است که در فرهنگ با این غنا صورت خواهد گرفت.

جعفری درباره وظیفه شهرداری در ابن میان‌گفت: متولی اصلی فرهنگ، وزارت فرهنگ و ارشاد است، پس اگر نقش و جایگاه‌ها به درستی مشخص باشد، قطعا کار بهتر انجام خواهد شد.

وی با بیان اینکه معاونت اجتماعی شهرداری هم اجتماعی، هم فرهنگی، هم ورزشی و هم گردشگری است، افزود: هر یک از اینها در هر استان متولی مستقیم خود را دارد اما شهرداری نیز به نوبه خود در هر حوزه اقداماتی را انجام می‌دهد.

معاون شهردار شیراز درباره ضرورت پیوست فرهنگی برای اقداماتی که در شهرداری صورت می‌گیرد گفت: شهرداری بدون هماهنگی با بسیاری از نهادها نمی‌تواند کاری انجام دهد و قرار است ده درصد بودجه شهرداری فرهنگی باسد در حالی که کل بودجه ما در سال گذشته ۵۰ میلیارد تومان برای همه مناطق جهت انجام کارهای عمرانی مثل یاخت فرهنگسرا و پارک‌ و … بوده و ۵۰ میلیارد تومان دیگر که ۴۰ میلیارد تومان صرف حقوق پرسنل شده و تنها ده درصد برای انجام امور فرهنگی با قی ماند.

وی تاکید کرد: این در حالی است که تصور بسیاری بر این است که شهرداری حدود ۳۰۰ میلیارد بودجه فرهنگی در اختیار دارد و طی یک سال اخیر به خاطر کرونا و تعطیلی اماکن فرهنگی درامد ما به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است.

در ادامه حجت‌الاسلام استوار میمندی در زمینه عفاف و حجاب نیز اظهار داشت: ما یک تمدن ریشه‌دار و صاحب بسیاری از خرده فرهنگ‌ها هستیم که این مسائل برایمان تازگی ندارد.

وی افزود: اولین سوال این است که چرا حجاب اهمیت دارد؟ در پاسخ باید گفت که اولا عفت و حیا که حجاب یکی از نمادهای آن و از راه‌های رسیدن به حیاست این است‌که سلامت معنوی جامعه در گرو عفاف و حیا می‌باشد.

مدیر حوزه‌های علمیه فارس افزود: گرم بودن کانون خانواده و اعتماد بین زن و شوهر از جنبه عمومی نیز از دیگر مصادیق عفاف است.

وی با اشاره به هجمه دشمن علیه ما در مواضع مختلف اظهار داشت: همواره ار کجا مشاهده کرده‌ایم که دشمن نقطه‌ای را مورد هجمه قرار داده باید بدانیم همانجا مهم‌تر و از گزاره‌های فرهنگی است که برای دشمن اهمیت دارد.

استوار میمندی ادامه داد: دشمن می‌خواهد حجاب را بزند چون حجاب در تعالی دینی ما نقش مهمی دارد.

وی اظهار داشت: از آنجا که حجاب هم مساله‌ای شخصی و هم اجتماعی است، گفت: وقتی حجاب به کف خیابان می‌آید بعد اجتماعی پیدا می‌کند و دارای عکس‌العمل اجتماعی می‌شود به عبارتی آلودگی بصری و سلامت بصری جامعه ما به سبب فیزیولوژی جسمی زن و نرد بعد اجتماعی می‌یابد و هر کسی این موضوع را منکر شود، موضوعی بدیهی و آشکار را انکار کرده است.

دشمن می‌خواهد حجاب را بزند چون حجاب در تعالی دینی ما نقش مهمی دارد

استوار میمندی با بیان اینکه انقلاب ما مبتنی‌بر تئوری‌هایی شکل گرفت که معجزه غرب شد، ادامه داد: حجاب از یک طرف نماد ایمان و از طرف دیگر عامل موثر در حفظ ایمان است و هنجارهای رفتاری زن و مرد حجاب را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بنابراین دلیل اهمیت بالای حجاب که دشمن در اوایل دهه ۷۰ آن را به درستی تشخیص داد محورهای متعددی دارد که سال ۸۴ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان قانون عفاف و حجاب با ۳۰۰ دستور و وظیفه برای ۲۶ نهاد به تصویب رسید.

وی با اشاره به اینکه دستگاه‌های مختلف تا چه میزان به وظایف خود در این قانون عمل کرده‌اند، گفت: متاسفانه مشاهدات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که دستگاه‌های متولی در این راستا آنگونه که باید به وظایف خود عمل نکرده‌اند.

مدیر حوزه های علمیه فارس در ادامه با بیان اینکه برای حوزه‌های علمیه در این قانون وظیفه‌ای تعریف نشده است، گفت: حوزه علمیه همواره به این مقوله پرداخته و به عنوان یک تکلیف در کنار سایر دستگاه‌ها اقداماتی را انجام می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه گرچه به طور کامل به این مصوبه عمل نشده است، افزود: این مصوبه به دلیل اقتضائات روز نیازمند بازنگری است، به طور مثال فضای مجازی در این قانون بسیار کمرنگ دیده شده در حالی که امروز فضای مجازی بخشی از زندگی حقیقی ما را تشکیل داده است.

استوار میمندی گفت: عفاف و حجاب یک مساله انسانی و بشری است و نه یک مساله دینی و اکر پرده حیا در جامعه‌ای دریده سود آن جامعه با اسیب‌های بزرگی رو به رو خواهد شد.

در ادامه این میزگرد، معاون فرهنگی نهاد نماینده ولی فقیه گفت: نقش نهاد نماینده ولی فقیه به‌عنوان موتور راهبر استان بر مبنای مهندسی نقشه فرهنگی است.

مصطفی مشفقیان با تعریف یک چشم‌انداز آرمانی و الگوی متعالی و تشریح مسائل در گام بعد گفت: مشکل عمده فارس و کشور شروع برنامه از تقطه‌ای توسط دستگاه‌های فرهنگی است که این برنامه‌محوری سبب بروز روزمرگی شده و از سویی برنامه‌هایی تعریف می‌شود که با اهداف ما سنخیتی ندارد. در این راستا ممکن است صدها میلیارد تومان هزینه شود اما نتیجه و بازخوردی به دنبال نداشته باشد.

وی با تاکید بر اینکه از فردای اجرای نقشه فرهنگی چه اتفاقی در استان رخ خواهد داد، اظهار داشت: اگر نقشه مهندسی فرهنگی سبب نشود که فرهنگسراها(به طور مثال) در کجای تحقق راهبردی این نقشه قرار دارند، موفق نخواهد بود چراکه در هر ساحت فرهنگی و اجتماعی و علمی پس از تصویب سند باید مثل یک چراغ بر فراز یک قله باشد که دستگاه‌ها حول محور آن طی طریق کنند.

مشفقیان ادامه داد: تصویب این نقشه آغاز یک راه طولانی و مقدس است اما چند دهه باید بگذرد که اثرش آشکار شود و به زودی قرار نیست شاهد تحول خاصی باشیم.

معاون فرهنگی دفتر امام جمعه شیراز با بیان اینکه طی چند دهه گذشته دشمن آنقدر بر فرهنگ ما تهاجم کرده و اثر گذاشته است که خودمان از فرهنگ متعالی خود غافل بوده‌ایم.

در این راستا نقش نماینده ولی فقیه کمک کردن به دستگاه‌ها برای پیدا کردن نقش خود در این شرایط است. اگر این پیوست نباشد، این نقشه سرانجامی بهتر از پایگانی نخواهد داشت.

مشفقیان در ادامه در زمینه عفاف و حجاب نیز بیان کرد: بیشترین ظلم طی سال‌های اخیر در حق عفاف و حجاب به‌عنوان فریضه‌ای مقدس روا داشته شده ؛ پس می‌طلبد که اصحاب رسانه از مسؤولان و متولیان امر در این حوزه مطالبه‌گری کنند که طی یک سال گذشته در مقوله عفاف و حجاب چه رخ داده است؟!

وی افزود: بنده شهادت می‌دهم نه تنها در این حوزه اقدامی نشده که هزینه‌ای هم صرف این ترویج این مقوله نشده است، در استان فارس شاید تنها در حد نصب چند پوستر پیش رفته باشیم و تمام و پیوست خاص دیگری را شاهد نبوده‌ایم.

او مطالبه‌گری رسانه در این حوزه را مهم خواند و بر نقش بین دستگاهی رسانه تاکید کرد و گفت: اصحاب رسانه در همه حوزه‌ها نقش پیش برندگی دارند و لذا باید در این حوزه مطالبه‌گری کنند.

معاون فرهنگی شهردار نیز حجاب را یک مساله انسانی عنوان کرد و گفت: اگر با این دید به مقوله عفاف و حجاب نگاه شود، می‌توان دید بهتری داشت و اقدامات خوبی در این حوزه انجام داد، چنانچه تاثیرگذاری یک فیلم خوب در مقوله عفاف و حجاب قابل قیاس با اقدامات ظاهری دیگر نیست.

جعفری در ادامه به برخی اقدامات این معاونت در حوزه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب اشاره کرد.