توضیحات شرکت ملی نفت درباره ضرورت حمایت از ساخت داخل تجهیزات نفتی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، شرکت ملی نفت ایران با انتشار جوابیه‌ای در واکنش به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس با عنوان «رمزگشایی از دلایل جهش تولید در تجهیزات نفت/ تحریم جلو واردات را گرفت ولی آبی از وزارت نفت گرم نشد» توضیحاتی ارائه کرد.

در این جوابیه آمده است: «حمایت از سازندگان داخلی و استفاده از حداکثر توان تولید داخل در دو حوزه الف- سیاست‌های حمایتی از طرف عرضه  ب- سیاست‌های تجمیع نیاز و تحریک بازار از طرف تقاضا به عنوان مولفه‌های اصلی حمایت از سازندگان داخلی و محصولات آنها در سطح وزارت نفت به عنوان یک رسالت ملی و در چهارچوب سیاست‌های ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری تعریف و با حمایت وزیر محترم نفت مورد پیگیری قرار گرفت.

الف ) سیاست‌های حمایتی بخش عرضه :

 وزارت نفت با انتشار فراخوان عمومی و دعوت از کلیه شرکت‌های توانمند داخلی برای تامین نیازمندی‌های صنعت نفت، نسبت به ایجاد فهرست منابع بلند دستگاه مرکزی اقدام و کلیه شرکت‌های اصلی و فرعی تابعه وزارت نفت و پیمانکاران پروژه‌ها را ملزم به استفاده از فهرست (AVL) نمود که به عنوان یک گام اساسی در مشارکت پایدار با بخش غیردولتی محسوب می‌شود.

با استقرار سامانه تامین الکترونیکی کالای صنعت نفت ( EP ) و الزام به استفاده از سامانه مذکور و سامانه تدارکات الکترونیک دولت (ستاد) جهت درج نیازمندی‌های کالا و مواد و تجهیزات مورد نیاز، برای کلیه شرکت‌های تامین‌کننده نیازمندی‌های صنعت نفت به صورت کاملا شفاف و سیستمی امکان حضور در مناقصات کلیه واحدهای صنعت نفت فراهم گردید.

با تهیه و ابلاغ دستورالعمل و بخشنامه‌های حمایتی از سازندگان داخلی و پیگیری و نظارت بر اجرای قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، در چند مرحله نسبت به احصای فهرست کالاها و تجهیزات ساخت داخل  و ممنوعیت خرید و واردات آن اقدام گردید.

وزارت نفت در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان نسبت به اختصاص فضا و امکانات لازم برای احداث  پارک علم و فناوری نفت اقدام نموده و جهت کمک به تامین منابع مالی نسبت به ایجاد صندوق پژوهش و فناوری نفت و همچنین انعقاد تفاهم‌نامه تامین مالی بین صندوق‌های نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری و نفت با بانک‌ها اقدام شد که کلیه موارد فوق الذکر عملیاتی شده و کمک‌های شایان توجهی به ساخت داخلی نموده است.

ب) در بخش دوم با موضوع سیاست‌های تحریک بازار و طرف تقاضا، می‌توان به ۳ فعالیت عمده وزارت نفت اشاره کرد.

۱ـ تعریف و اجرای قراردادهای عملیاتی با سازندگان داخلی جهت تامین و ساخت تجهیزات راهبردی و با سطح فناوری بالا در سطح وزارت نفت که به صورت تجمیعی و متمرکز بخشی از آنها در قالب طرح ده گروه خانواده کالایی متبلور گردید. در این بخش، کالا و تجهیزاتی انتخاب شده که فاقد نمونه مشابه داخلی بوده، میزان مصرف و ارزبری بالایی داشته و نقش راهبردی در تولید صنعت نفت داشته است.

لازمه انجام این نوع پروژه‌ها در دنیا ایجاد زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و اکتساب دانش فنی مربوطه می‌باشد که تحقق هر یک از مراحل فوق مستلزم صرف زمان، هزینه و در نهایت شکیبایی مجموعه کارفرمایی و پیمانکاران می‌باشد. عقد ۵۰ فقره قرارداد عملیاتی از مجموعه ۱۰ گروه خانواده کالایی و تحویل ۱۰۰ درصد کالا و تحقق اهداف فناورانه بخش عمده این قراردادها در شرایط تشدید تحریم‌های ظالمانه، بیانگر عزم راسخ و حمایت جدی و پیگیری یکپارچه وزارت نفت جهت تحقق اهداف تعریف شده می‌باشد لذا تعبیر خبرگزاری مبنی بر اینکه  ” این طرح در سال ۹۳ در دستور کار قرار گرفت ولی در مقام اجراء با اما و اگر هایی همراه شد ” با واقعیات انطباق ندارد.

از ثمرات اجرای این قراردادها، می‌توان به طراحی و ساخت مته‌های حفاری صخره‌ای و پمپ‌های SRP که جزء پرمصرف ترین و فناورانه‌ترین کالاهای بخش بالادستی صنعت نفت می‌باشد و تکنولوژی آن در انحصار تعداد انگشت شماری از کشورهای صنعتی جهان است. همچنین ساخت داخل تجهیزات سرچاهی و درون چاهی در سایزهای مختلف با فشار کاری ۵۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ به صورت  ۱۰۰ درصد داخلی که از اقلام بسیار راهبردی و پر ریسک و گران‌قیمت صنعت نفت می‌باشد و از آرزوهای بزرگ صنعت نفت بوده که برگ زرین دیگری بر افتخارات این صنعت افزوده است و در تداوم این روند، تجهیزات درون چاهی داخلی با فشارکاری ۱۵۰۰۰ نیز ساخته شده که در مراحل نهایی آزمایش و تحویل است.

علاوه بر اهداف عینی طرح ده گروه کالایی که منجر به عقد قرارداد عملیاتی گردید، ایجاد، اجراء و در نهایت فرهنگ‌سازی تولید فناورانه در سطح سازندگان توانمند داخلی برای اولین بار بر اساس مدل فناورانه توسعه یافته توسط دانشگاه‌های معتبر داخل کشور از دیگر دستاوردهای هدف گذاری شده می‌باشد که در این دوره محقق گردیده است. به علاوه، با توجه به اهداف تعریف شده مبنی بر تامین کیفیت و قیمت رقابتی، پروژه‌های ساخت داخل به گونه‌ای برنامه ریزی شده‌اند که علاوه بر تولید با کیفیت، منجر به ایجاد انحصار نشده و بیش از یک سازنده در هر یک از پروژه‌های تعریف شده به تکنولوژی ساخت داخل دست یافته است. در نتیجه علاوه بر تامین پایدار اقلام مذکور توسط منابع متعدد داخلی، با توجه به مکانیسم تضمین کیفیت محصولات، زمینه توسعه کیفیت و صادرات محصول به سایر کشورها و رقابت با سازندگان مطرح دنیا نیز فراهم شده است و در واقع یک بازار تضمینی برای خرید محصولات ساخت داخل فراهم شده است.       

۲- تحریک تقاضا در بازار داخلی از طریق تعریف پروژه‌های ملی و عظیم در سراسر مملکت از دیگر اقدامات وزارت نفت در حمایت از سازندگان و پیمانکاران می باشد. علاوه برطرح ملی انتقال نفت گوره ـ جاسک که در متن گزارش خبرگزاری با عبارت “هر چند که به صورت جزئی و در چند طرح نظیر طرح خط لوله گوره ـ جاسک حمایت‌های وزارت نفت از تولیدکنندگان داخلی نیز تاثیرگذار بوده است “، به صورت جزئی به آن اشاره گردیده است، در حالیکه این طرح عظیم در نوع خود یک دستاورد ملی محسوب می‌شود. افزون بر این، طرح‌های توسعه میادین نفتی و نگهداشت و افزایش تولید متعددی در نقاط مختلف کشور با استفاده از توانمندی شرکتهای ایرانی اجرا شده یا در حال اجراست که سهم قابل توجهی در ایجاد تقاضا برای استفاده از کالا، تجهیزات و مواد ساخت داخل را به خود اختصاص داده است.

۳-  سیاست خرید تضمینی تجهیزات ساخت داخل مورد نیاز صنعت نفت به عنوان سیاست‌های مکمل دو بخش فوق الذکر در وزارت نفت به درستی و بر اساس مطلب مندرج در گزارش آذرماه سال ۱۳۹۸ مقام عالی وزارت نفت مبنی بر ” ایده من این است که برای یک سری از کالا و تجهیزات نفتی سیاست خرید تضمینی را اجرا کنیم و …. ” در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته و پس از ایجاد زیرساخت‌های قانونی لازم و از جمله موارد مربوط به ساختارهای تامین مالی که منجر به تاسیس صندوق پژوهش و فناوری نفت و امضاء تفاهم نامه با صندوق پژوهش معاونت علمی ریاست جمهوری گردید که از سال ۱۳۹۹ عملیاتی و اجرایی شده است.

در متن گزارش خبرگزاری فارس به تاخیر در اجرای خرید تضمینی اشاره شده است و به عنوان مثال آن را با خرید تضمینی گندم توسط وزارت جهاد کشاورزی مقایسه نموده است که با توجه به ماهیت تخصصی و پیچیدگی تکنولوژی و زیرساخت‌های لازم برای تولید و قیمت بالای تجهیزات صنعت نفت به هیچ وجه با کالاهای مصرفی با تکنولوژی ساده و تعدد منابع عرضه و قابلیت انبارش با مشخصات عمومی و قیمت ناچیز قابل مقایسه نبوده و بدیهی است که برای بومی‌سازی تجهیزات صنعت نفت ابتدا باید زیر ساخت‌های لازم فراهم شود و برنامه تولید بار اول اجرا شود و پس از دستیابی به تکنولوژی و بومی‌سازی آنها جهت تعمیق و توسعه ساخت داخل، برنامه‌ریزی شود.

بنابراین بر خلاف موارد مندرج در گزارش خبرگزاری فارس، اجرای برنامه‌های خرید تضمینی برای تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت مطابق برنامه تعیین شده در ادامه برنامه‌های ساخت بار اول و به صورت برنامه تکمیلی به اجرا در آمده و به معنی تاخیر در اجرا نمی‌باشد.  

توجه به تاریخ ابلاغ و اجرای طرح ده گروه خانواده کالایی از سال ۱۳۹۳ و طرح‌های ملی از سال ۱۳۹۶ موید این مطلب می‌باشد که قبل از اعلام خروج آمریکا از برجام و اعلام عدم امکان حضور شرکت‌های خارجی در ایران، طرح‌های فوق هدف‌گذاری و مورد اجراء قرار گرفته است. لذا طرح عنوان “رمزگشایی از دلایل جهش تولید در تجهیزات نفت/تحریم جلوی واردات را گرفت ولی آبی از وزارت نفت گرم نشد” در گزارش آن خبرگزاری و همچنین ادعای مطرح شده توسط مصاحبه شوندگان با مضمون  “… تا سال ۹۸ و خروج آمریکا از برجام هیچ اقدام قابل توجهی برای استفاده از توانمندی داخلی در صنعت نفت انجام نداده است” مصداق گزارش خلاف واقع بوده و با شواهد و فرآیند قانونی اعمال ممنوعیت واردات اقلام دارای ساخت داخل انطابق ندارد. چرا که ابتدا برنامه‌ریزی برای ساخت داخل صورت می‌گیرد و پس از طی فرآیند ساخت و تحویل کالا و تایید نهادهای قانونی مبنی بر تحقق تولید داخلی، نسبت به ممنوعیت واردات کالای مشابه خارجی از طریق وزارت صمت اقدام می‌گردد.

بنابراین نقش ممتاز، قاطع  و افتخارآفرین مجموعه وزارت نفت در جهش تولید داخلی تجهیزات صنعت نفت و حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کالای ایرانی بر همگان واضح و اثبات شده است و علیرغم گزارش آن خبرگزاری در کم ارزش جلوه دادن تلاش‌های انجام شده و کمرنگ نمودن موفقیت‌های ملی به دست آمده توسط مجموعه خدوم وزارت نفت و صنعتگران توانمند داخلی، وزارت نفت همچنان با تمام توان و با عزم و اراده راسخ در اجرای سیاست‌های اصولی حمایت از تولیدکنندگان توانمند داخلی و کالای ساخت داخل، نسبت به پیگیری مجدانه برای تکمیل هر چه سریعتر پروژه‌های اجرایی تعریف شده و همچنین برنامه‌های جدید توسعه ساخت داخل اهتمام جدی دارد.