پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی با تزریق محتوا به فضاهای مجازی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – بهنام عبداللهی: موضوع آسیب‌های اجتماعی که پیشگیری ورفع آن‌ها مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز هست، امروزه جدی‌تر و خطرناک‌تر از قبل شده است. اعتیاد، طلاق، فساد اخلاقی، خودکشی و… جزو مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی هستند که جامعه با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند.

به غیر از کانال‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای، فضاهای مجازی و اجتماعی همچون تلگرام و اینستاگرام و…، کانال‌ها و پنجره‌های جدیدی رو به آسیب‌های اجتماعی باز کردند و تا حدود زیادی راه در پیش روی طراحان و خواهان آسیب‌ها را هموارتر ساختند.

خبرگزاری مهر آذربایجان شرقی در میزگردی با حضور حجت‌الاسلام سید شهاب‌الدین حسینی، مدیر کل تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی، رضا معممی مقدم، مدیر کل تشکل‌های دینی تبلیغات اسلامی کشور، فتح‌الله‌زاده، مدرس دانشگاه و محقق علوم اجتماعی، طاهری، مسئول واحد پژوهش تبلیغات اسلامی استان و سرکار خانم عباسی، کارشناس ارشد مطالعات علوم اجتماعی از استانداری آذربایجان شرقی به بررسی این آسیب‌ها و راه‌های مقابله با آن‌ها پرداخت. مشروح گزارش این میزگرد را در ادامه می‌خوانید.

*به چیزچیزهایی «آسیب اجتماعی» نام می‌دهیم و سرمنشا اصلی این آسیب‌ها چیست؟

معممی مقدم: در تعریف ما وقتی کاری بر خلاف هنجارهای جامعه صورت می‌گیرد، آسیب اجتماعی است به همین خاطر باید در نظر گرفت که در فرهنگ‌ مختلف کشورها، آسیب اجتماعی و تعاریف آن نیز متفاوت است. مثلا طلاق یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی ماست چون بنیان‌های خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ درحالی که شاید در کشورهای غربی طلاق در رده آسیب‌های اجتماعی قرار نگیرد.

امروزه قدرت انتخاب بشر متفاوت از ۱۰۰سال پیش است و شاخص‌هایی که می‌تواند بنیان‌های هویتی ما را تحت تاثیر قرار دهد تغییر کرده است اما به هرحال بنظر من ضعف در توحید و ایمان باعث ازدیاد آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

*نقش سازمان تبلیغات اسلامی در پیشگیری و رفع آسیب‌های اجتماعی چیست؟

حجت‌الاسلام حسینی: آسیب‌های اجتماعی یکی از اصلی‌ترین رویکردهای سازمان تبلیغات اسلامی است و بعد از فرمایش مقام معظم رهبری و مطرح‌شدن آسیب‌های اولویت‌دار، سازمان به صورت ویژه‌ای در برنامه‌های سال جاری‌اش به بحث آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد.

ما باید بیش از هرچیز اقدامات‌مان را متمرکز پیشگیری از این آسیب‌ها بکنیم. متلاشی کردن بنیان خانواده‌ها اصلی‌ترین هدف دشمن و طراحان آسیب‌هاست به همین خاطر باید خانواده‌ها به صورت ویژه‌ای به این موضوع توجه داشته باشند. سازمان تبلیغات اسلامی نیز به عنوان دستگاه پیشرو در بحث آسیب‌های اجتماعی برنامه‌های متنوعی اعم از جلسات متعدد دارد که در راستای جلوگیری و رفع و دفع آسیب‌ها صورت می‌گیرد.

*بستر و ریشه‌های ظهور و بروز آسیب‌های اجتماعی چه‌چیزهایی هستند؟

فتح‌الله‌زاده: ما یک‌سری بستر و یک‌سری ریشه برای آسیب‌های اجتماعی قائل می‌شویم. از ریشه‌ها می‌توان به ریشه‌های اقتصادی و فرهنگی و… اشاره کرد اما بنظر می‌رسد از بسترهایی که اهمیت زیادی هم دارند غفلت شده است. تا بسترها به طور کامل حل و فصل نشوند بروز آسیب‌های اجتماعی در جامعه دور از انتظار نخواهد بود.

بستر اول خانواده‌ها هستند. خانواده‌ها به همان اندازه که می‌توانند در پیشگیری و دفع آسیب‌های اجتماعی اهمیت داشته باشند، به همان اندازه نیز در به وجود آمدن آسیب‌های اجتماعی دخیل هستند. بستر دوم عملکرد دولت‌ها و حکومت‌هاست. اگر حکومت نسبت به آسیب‌های اجتماعی شعاری عمل کند و هیچ اقدام مفیدی انجام ندهد و صرفا مردم را از وجود آسیب‌های اجتماعی آگاه کند طبیعتا بستر برای ظهور آسیب‌های اجتماعی فراهم می‌شود.

از بین رفتن مرزها را نیز می‌توان یکی دیگر از بسترهای به وجود آمدن آسیب‌های اجتماعی دانست. با تشدید تروریسم و درگیری‌ها در منطقه کم کم مرزها از بین می‌روند و از طرفی دیگر فضا برای بروز آسیب‌های همچون خشونت و آدم‌کشی و… فراهم می‌شود.

*نقش فضای مجازی در بحث آسیب‌های اجتماعی چیست؟

طاهری: در راهی که ما از سنت به مدرنیته رفتیم متاسفانه پیوست فرهنگی مناسب وجود نداشت. اینکه امروزه شاهد استفاده ناصحیح از فضاهای مجازی هستم مربوط می‌شود به اینکه پیوست فرهنگی ابزارآلات و تکنولوژی‌ها را برای خود ترسیم نکرده‌ایم.

فضاهای مجازی را به خودی خود نمی‌توان خوب یا بد دانست اما باید در نظر گرفت که فضای مجازی توان بالایی در به وجود آوردن آسیب‌های اجتماعی دارند ولی اگر بتوانیم محتوای خودمان را در این فضا تزریق کنیم قطعا از آسیب‌ها در امان خواهیم ماند.

در واقع هر جامعه‌ای که در فضای مجازی حضور پررنگ و فعالانه داشته باشد، محتوای خود را غالب می‌کند. اگر حضور جدی داشته باشیم  می‌توانیم از به وجود آمدن برخی سیاه‌نمایی‌هایی که در راستای متشنج  کردن جامعه به وجود می‌آید جلوگیری و فرهنگ حاکم بر فضاها را به نفع خود تغییر دهیم.

*چرا نمی‌توانیم همچون هشت سال دفاع مقدس در جنگ تحمیلی، امروز هم مقابل جنگ نرم بایستیم و به صورت جدی مقابله کنیم؟

عباسی: ما دچار جنگ فرهنگی هستیم و باید اتظار صدمات و آسیب‌های فراوانی را داشته باشیم؛ همانطور که در هشت سال دفاع مقدس شاهد آسیب‌های فراوان بودیم. اما راه پیروزی نیز تفاوتی نکرده است. همانگونه که در آن سال‌ها با اتحاد و همدلی مقابل دشمنان ایستادیم اکنون نیز باید دست به دست هم دهیم و کاری کنیم که فرهنگ ما چنان غنی باشد که تمام آحاد جامعه را در بر بگیرد. تاثیر دستگاه‌های چون تبلیغات اسلامی، آموزش و پرورش و… در این موضوع قابل انکار نیست.

همچنین باید در نظر گرفت بحث آسیب‌های اجتماعی در همه کشورها هست اما کم و زیاد دارد. اعتقادات مذهبی قوی که در ابتدای انقلاب بر جامعه ما حکم بود همچون مانعی در مقابل آسیب‌های اجتماعی عمل می‌کرد اما با توسعه اقتصاد و تکنولوژی شاهد ضعیف شدن اعتقادات و ازدیاد آسیب‌ها هستیم.

*نوک پیکان آسیب‌های اجتماعی کجا را نشانه گرفته است؟

حجت‌الاسلام حسینی: هجمه اصلی دشمن در آسیب‌های اجتماعی سست کردن بنیان‌های اعتقادی و اصل ایمان ماست. از بین رفتن امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، ضعیف شدن پوشش‌ها و… همه به نوعی آسیب اجتماعی به شمار می‌آیند که در اثر سست شدن ایمان‌مان به وجود ‌آمده‌اند.

آن چیزی که دفاع مقدس را ماندگار کرد ایمان رزمندگان بود وگرنه از تجهیزات و سلاح‌های نظامی چندانی برخوردار نبودیم. اگر دیروز جنگ سخت بود اکنون جنگ نرم است. زمانی که محرم و نامحرم، حلال و حرام و… نادیده گرفته شوند باید پی ببریم که این جنگ در جامعه ما ریشه دوانده است.

به تعبیر رهبر معظم انقلاب فضای مجازی قتل‌گاه جوانان است علی‌رغم اینکه این فضا چاقویی دولبه تلقی می‌شود اما چون ما نتوانستیم هویت و محتوای خود را ارائه کنیم دچار آسیب‌های بسیار شده‌ایم.

ادامه دارد…