زیبایی های ماه مبارک رمضان در بیان رهبری

  سه وظیفه‌ اصلی درباره‌ قرآن: آموختن، فهم معارف؛
تدبّر در آیات و کلمات
شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان در مرحله نخست باید با قرآن انس پیدا کنید. قرآن را به معناى حقیقىِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبّر کنید و از آن بیاموزید. مرحله‌ بعدش هم عمل است؛ امّا من مرحله‌ قبل از عمل را عرض می‌کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبّر در آیات قرآن و کلمات قرآنى.
این کلماتى که شما ملاحظه می‌کنید، همان چیزهائى است که خداوند متعال به عنوان آخرین ذخیره‌ معنوى وحى الهى به بشریت عطا کرده است. همین‌هاست که باید بشر را تا ابدالآباد، تا انتهاى این عالم، به راه‌هاى سعادت و فلاح و رستگارى هدایت کند؛ پر از معارف است اینها؛ اینها را باید فهمید.
متأسفانه ما حجاب زبانى داریم، حجاب لغوى داریم؛ این کمبود ماست. یعنى کمبود ملت‌هاى غیر عرب است. کسانى که زبانشان عربى است، همینطور که قارى تلاوت می کند، اینها که نشسته‌اند، ولو نه به‌صورت کامل، آن را می‌فهمند؛ بیان قرآن، بیان فصیح و بلیغ و خیلى والائى است و هرکسى جزئیات این بیان را نمی‌فهمد. بلاتشبیه مثل گلستان سعدى که انسان آن را مثلاً در جمعى بخواند. خب، گلستان سعدى فارسىِ بلیغ است، مردم هم می فهمند؛ امّا دقائق و جزئیاتش را فقط ادبا، اهل ذوق و اهل درک بالا می فهمند. حالا این را هزاران برابر بکنید. قرآن اینجورى است. دقائق و لطائف و جزئیات را ممکن است مستمعِ عرب‌زبانِ معمولى نفهمد، امّا بالاخره مفهوم این کلمات را می فهمد؛ لذا دلش رقیق می شود؛ در شنیدن تلاوت قرآن‌اشک می ریزد؛ چون موعظه‌ الهى را درک می کند. این حجابى است که ما داریم و قابل حل هم هست. مبادا کسى خیال کند حالا چه کار کنیم، نمی شود؛ نخیر، این کاملاً قابل حل است. بسیارى از کلمات و لغات قرآنى در زبان فارسى متداول ما تکرار شده است و ما می فهمیم. بنده قدیمها در مشهد، جلسه‌ قرآن داشتیم، همینطور مى‌نشستیم، بنده گاهى صحبت می کردم براى آن جوانهاى آن روز ‌ـ آنها البتّه پیرمردهاى امروزند ‌ـ و به آنها همین را می گفتم؛ مثال می‌زدم که مثلاً فرض بفرمائید: و لنبلونّکم بشى‌ءٍ من الخوف و الجوع و نقص من الأموال و الأنفس و الثّمرات و بشّر الصّابرین (بقره، آیه‌ ۱۵۵) ، این آیه‌ شریفه را اگر نگاه کنید، از لغات این آیه، آنچه که یک فارسى‌زبان نفهمد، فقط دو سه‌تاست، والّا بقیه‌ لغات را می‌فهمد. حالا مثلاً «لنبلونّکم» را باید برایش معنا کنند، امّا «شى‌ء» را می داند یعنى چه. خود شما شى‌ء،‌اشیاء را به کار می برید. «خوف» را می دانید چیست، «جوع» را می دانید چیست، «نقص» را می دانید چیست، «اموال» را می دانید چیست، «انفس» را می دانید چیست، «ثمرات» را می دانید چیست. اینها چیزهائى نیست که یک فارسى‌زبان اینها را نفهمد. بنابراین، فهمیدن آیات قرآن، فهم حرفهاى رابط و ترکیب کلمات و انس با قرآن و مراجعه‌ به ترجمه‌ها دشوار نیست.
خوشبختانه امروز ترجمه‌ خوب هم زیاد است. آن‌روزهائى که ما عرض می کنیم، حتى یک ترجمه‌ خوب از قرآن وجود نداشت که بشود مردم استفاده کنند و از لحاظ معنا خاطرجمع باشند. امروز الحمدلله انسان ترجمه‌هاى خوب را مى‌بیند که متعدّد وجود دارد. به این ترجمه‌ها مراجعه کنید؛ مردم مراجعه کنند، آن‌وقت می‌فهمند. پس این یک‌اشکال است که بایستى این‌اشکال برطرف بشود؛ یعنى معناى آیات را بفهمند…
توصیه به حفظ رابطه با قرآن کریم در طول سال
اشکال… این است که ما در ماه مبارک رمضان که ماه تلاوت قرآن و ماه نزول قرآن و ماه جلسات است و ما هم که این جلسه را داریم و جلسات فراوانى هم در مساجد و محافل گوناگون است، ماه رمضان که تمام شد، قرآن را ببندیم و ببوسیم و کنار بگذاریم. این نباید اتّفاق بیفتد. قرآن را بایستى از خودمان جدا نکنیم. دائم باید با قرآن مرتبط و مأنوس باشیم. حالا در روایات دارد که هر روز لااقل پنجاه آیه‌ قرآن بخوانید. این، یکى از معیارهاست. اگر نتوانستید، روزى ده آیه‌ قرآن بخوانید؛ نگوئید سوره‌ حمد را می‌خوانم و این چند آیه‌ سوره‌ حمد با چند آیه‌ سوره‌ قل‌هوالله ‌ـ یک رکعت ‌ـ می شود همان ده آیه‌اى که فلانى می گوید. نه، غیر از آن قرآنى که در نماز می خوانید ‌ـ چه نماز نافله، چه نماز فریضه ‌ـ قرآن را باز کنید، بنشینید، با حضور قلب، ده آیه، بیست آیه، پنجاه آیه، صد آیه بخوانید. قرآن را براى تدبّر کردن و فهمیدن و استفاده کردن بخوانید. یک نوع قرآن خواندن این است که انسان ظاهر قرآن را بگیرد بخواند تا آخر. این نوع، نمی خواهیم بگوئیم هیچ اثرى ندارد. البتّه بنده سابقها می گفتم هیچ اثر ندارد، بعد تجدید نظر کردم. نمی شود گفت هیچ اثر ندارد، ولى اثرش در قبال آن اثرى که متوقعِ از تلاوت قرآن است، شبیه هیچ است؛ نزدیک
هیچ است.
یک تلاوت، تلاوت کسانى است که آیه را می‌خوانند، لیکن ‌ـ این مال امثال ماهاست ‌ـ می‌خوانند براى اینکه یک نکته‌اى پیدا کنند براى گفتن در فلان منبر، در فلان سخنرانى، در فلان محفل، در فلان مجلس. این، عیبى ندارد؛ امّا این نوع هم آن نیست که ما موظفیم انجام بدهیم.
یک تلاوت این است که انسان مثل یک مستمعى بنشیند پاى صحبت خداى متعال. خداى متعال دارد با شما حرف می‌زند. مثل اینکه از یک عزیزى، از یک بزرگى، نامه‌اى به شما رسیده باشد. شما نامه را می‌گیرید می‌خوانید. براى چه می‌خوانید؟ براى اینکه ببینید چه براى شما نوشته. قرآن را اینجورى بخوانید. این نامه‌ خداى متعال است. امین‌ترین زبانها و دلها این قرآن را از خداى متعال گرفته و به شما رسانده است. ما از آن استفاده کنیم؛ بهره ببریم؛ لذا در روایت هست که سوره را وقتى که می‌خوانید، همّت شما این نباشد که به آخر سوره برسید، همّت شما این باشد که قرآن را بفهمید؛ ولو حالا به آخر سوره، به وسط سوره، وسط جزء، به وسط حزب نرسید و آن را تمام هم نکنید؛ تأمّل و تدبّر کنید. قرآن را اینگونه بخوانید. اگر کسى با قرآن مأنوس بشود، از قرآن دل نمی‌کَند. اگر ما با قرآن مأنوس بشویم، حقیقتاً از قرآن دل نمی‌کَنیم.
نعمت بزرگ حفظ قرآن کریم
نکته‌ آخر هم حفظ قرآن است. حفظ قرآن یک نعمت بزرگ است. این جوانها و نوجوانها سن توانائى حفظ را قدر بدانند. شماها در سنى هستید که می‌توانید حفظ کنید و در ذهنتان بماند. ما هم می‌توانیم حفظ کنیم؛ در سنین ما هم می شود؛ امّا خیلى ماندگار نیست؛ زود از ذهن ما می‌رود. اینطور نیست که در سنین امثال بنده نشود حفظ کرد؛ چرا؟ سنین بالاتر از ما ‌ـ یعنى سنین هفتاد و پنج، هشتاد ‌ـ می‌شود حفظ کرد. من شنیدم مرحوم آیت‌الله خوئى در همین سالهاى آخر عمر قرآن را حفظ کرده بود. خیلى مهم است؛ پیرمرد مثلاً هشتاد ساله قرآن را حفظ کند! می شود حفظ کرد، امّا ماندگار نیست؛ از ذهن زائل می‌شود. اگر شما در دوره‌ جوانى و بخصوص در دوره‌ نوجوانى قرآن را حفظ کنید، این یک سرمایه و ذخیره‌اى براى شماست و امکان تدبّر در قرآنى که در حفظ انسان هست، بمراتب بیشتر از امکان تدبّر براى کسى است که قرآن را حافظ نیست. گاهى انسان یک آیه‌اى را در قرآن نگاه می کند، مثل اینکه هرگز این آیه را تلاوت نکرده؛ امّا کسى که حافظ هست، چنین چیزى برایش پیش نمى‌آید.
بیانات در دیدار قاریان قرآن کریم ـ ۲۲/۶/۱۳۸۶