تلاش برای احیای بافت تاریخی اهواز/خیلی دیر اما مؤثر

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: پس از سال‌ها در اتفاقی نادر، شهردار کلان‌شهر اهواز به همراه تعدادی از اعضای شورای شهر و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و تعدادی از معاونان و رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان اهواز از مکان‌های دارای پتانسیل گردشگری ضمن دیدن این اماکن، آخرین وضعیت آنها را بررسی کردند.

کلان‌شهر اهواز ظرفیت‌های گردشگری بالقوه‌ای دارد که به باور فعالان میراث فرهنگی تاکنون این ظرفیت‌ها بالفعل نشده است؛ همچنین دوستداران میراث فرهنگی در اهواز سال‌ها در تلاش بوده‌اند تا نگاه شهرداری اهواز و شورای شهر را به این ظرفیت‌ها معطوف کنند که پس از سال‌ها شاهد بازدید دسته‌جمعی این مسئولان در کنار دوستداران میراث فرهنگی بودیم.

تفاهم برای احیا

ابراهیم نوشادی، شهردار اهواز به همراه سید حکمت الله موسوی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری و جمعی از اعضای شورای اسلامی شهر همچون ایزدی، فلسفی، موسی پور، حاجتی، باباپور، حیدری و موسوی نژاد از اماکن و ابنیه تاریخی شهر اهواز بازدید کردند؛ این بازدید به بهانه روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (در ۱۸ آوریل یا ۲۹ فروردین) ترتیب داده شد.

شهردار اهواز در این بازدید که به منظور گسترش همکاری‌های مشترک میان شهرداری و سازمان میراث فرهنگی صورت گرفت، به خبرنگار مهر گفت: یکی از مهم‌ترین موضوعات شهرداری اهواز که به طور جدی پیگیر آن هستیم، موضوع احیای بافت و ابنیه تاریخی در این شهرستان است.

نوشادی بیان کرد: احیای ابنیه تاریخی به عنوان میراث شهر در دستور کار شهرداری و شورا قرار گرفت و با توجه به بازدیدی که از برخی از فضاها انجام شد، قصد داریم که در سال ۱۴۰۰ حداقل سه مورد از این بافت‌ها را همچون مسجد عامری و گذر پل سفید بازسازی و احیا کنیم.

وی ادامه داد: تا پیش از این همکاری شهرداری اهواز با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری محدود بوده و تداوم نداشته است که امیدواریم در سال ۱۴۰۰ شروع خوبی در این زمینه داشته باشیم.

نوشادی همچنین در خصوص موزه منطقه‌ای خوزستان گفت: شهر اهواز فاقد موزه بوده که سازمان میراث فرهنگی قرار است که موزه آب را تبدیل به موزه منطقه‌ای کند و سازه آن را نیز از سازمان آب و برق تحویل گرفته است.

شهردار اهواز افزود: در این خصوص نیز اعتبارات خوبی به طرح اختصاص یافت و بنا شد که شهرداری اهواز ساخت پیرامون موزه را بر عهده بگیرد.

در این رویداد از بناهای موزه منطقه‌ای، هتل قو، مجموعه گردشگری خانه ماپار، سرای معین التجار و ساباط معین التجار، پل سفید، خانه دادرس، بافت تاریخی عامری و… بازدید به عمل آمد.

ظرفیت سنجی برای اهواز

تبار قریب، رئیس میراث فرهنگی اهواز نیز در این باره گفت: در آستانه ۲۹ فروردین، روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی، بازدید مشترک شهردار، اعضای شورای شهر و مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان از ابنیه و بافت تاریخی اهواز انجام شد.

وی افزود: همچنین از موزه منطقه‌ای اهواز که توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان در حال احداث است، بازدید شد و در خصوص بناهای ثبت ملی همچون هتل قو، خانه ماپار، سرای معین التجار، ساباط معین التجار، پل سفید، خانه دادرس و بافت تاریخی اهواز در محدوده مرکز شهر و منطقه عامری، توسط مدیران شهری پایش و با مالکان و بهره‌برداران بناهای تاریخی نیز گفت‌وگو شد.

رئیس میراث فرهنگی اهواز عنوان کرد: بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در هویت بخشی و زمینه‌سازی توسعه گردشگری شهری، ایجاد درآمد و اشتغال مؤثر نقش بی‌بدیلی را دارند که از این رو حفظ این آثار فرهنگی و انجام روند احیا و باز زنده سازی بافت تاریخی اهمیت بسیاری دارد و شهر اهواز به دلیل تنوع ابنیه تاریخی، پتانسیل مناسبی را در این عرصه داراست.

وی یادآور شد: بازدید امروز به منظور ظرفیت سنجی و برنامه‌ریزی برای انجام اقدامات مشترک میان دستگاه‌های متولی از جمله شورای شهر، شهرداری اهواز و اداره کل میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان و تشریک مشاعی و اعتبارات با هدف ساماندهی بافت تاریخی اهواز انجام شد.

رئیس میراث فرهنگی اهواز با بیان اینکه در ابتدا از پروژه احداث موزه منطقه‌ای بازدید به عمل آمد، توضیح داد: در حال حاضر روند عملیات اجرایی موزه فعال و عملیات ساختمانی آن در حال اتمام است و با توجه کارکرد منطقه‌ای این موزه، غنای اشیا، آثار تاریخی و ظرفیت باستان‌شناسی استان و در منطقه غرب و جنوب غرب کشور با راه‌اندازی این موزه شاهد اتفاقات گسترده و مثبت تاریخی و فرهنگی در شهر اهواز خواهیم بود.

قریب یادآور شد: سرای معین التجار یکی از این آثار ثبت ملی اهواز است؛ این اثر بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ و با استفاده از اعتبارات دولتی و توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی استان مرمت شده است و با توجه به موقعیت قرارگیری و دارا بودن ویژگی‌های معماری، از بناهای شاخص تاریخی شهر اهواز بوده که در دوره خود نقش چشم‌گیری در رونق تجارت و اقتصاد استان داشته است.

وی همچنین گفت: با توجه به اینکه ملک در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و بر اساس اعتبارات دولتی هزینه شده در راستای مرمت آن، اداره میراث فرهنگی – گردشگری و صنایع‌دستی اهواز در حال پیگیری و مذاکره با مالکان برای تعیین تکلیف بنا و احیای آن در قالب تأسیسات گردشگری مرتبط و در شأن آثار است.

رئیس میراث فرهنگی اهواز ادامه داد: بنای هتل قو دیگر اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور است که در سال‌های گذشته دو مرحله عملیات حفاظتی، مرمت اضطراری و رفع خطر توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان برای آن انجام شد و ضرورت دارد که با تأمین اعتبار و مشارکت بخش خصوصی، انجام فرآیند مرمتی در آن ادامه یابد.

قریب افزود: در حال حاضر نیز توسط مالک و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مراحل اولیه تبدیل بخشی از حیاط و فضاهای روباز این اثر ساماندهی و به یکی از انواع تأسیسات گردشگری تبدیل شد.

وی عنوان کرد: سرای دادرس نیز از آثار ثبت ملی و شاخص در بافت تاریخی اهواز به حساب می‌آید که در سال‌های گذشته، دو فاز عملیات مرمت در بنا توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان انجام شده است.

رئیس میراث فرهنگی اهواز گفت: در حال حاضر نیز توسط مالک فعلی و با نظارت اداره کل میراث فرهنگی استان عملیات حفاظت و مرمت این اثر در حال اجراست؛ همچنین به دلیل دارا بودن ویژگی‌های معماری و قرارگیری در هسته مرکزی شهر و بازار اهواز، طرح احیا و بهره‌برداری اثر در حال تدوین و بررسی است.

قریب یادآور شد: مسجد ثبت ملی عامری نیز در سه مرحله توسط اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی مرمت شده است؛ ستون‌ها و طاق‌های بنا مرمت شده و جداره بیرونی بنا مرمت و تقویت شده است.

وی افزود: از آنجایی که بر اساس ضوابط و قوانین موجود در دستگاه‌های دولتی متولی آثار ثبت ملی باید نسبت به تأمین اعتبار و انجام مرمت با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی اقدام شود، امید می‌رود که اداره کل اوقاف استان نسبت به پیگیری تأمین اعتبار و مشارکت در مرمت این اثر شاخص اقدام کند و با تأمین اعتبار، تکمیل مرمت فضاهای داخلی، جداره‌های بیرونی و ورودی مسجد انجام شود.

رئیس میراث فرهنگی اهواز، به نقش شهرداری‌ها در حفظ و احیای بافت تاریخی و توسعه گردشگری در شهرها اشاره کرد و گفت: این بازدید به منظور ظرفیت سنجی بناها و بافت تاریخی اهواز و برنامه‌ریزی برای انجام اقدامات مشترک میان دستگاه‌های متولی از جمله شورای شهر شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی برگزار و مقرر شد که شهرداری در بخش‌هایی از بافت تاریخی اقدام به تأمین اعتبار و انجام عملیات مرمت و ساماندهی بافت کند؛ همچنین مشارکت در تولید محتوا و معرفی انواع ظرفیت‌های گردشگری اهواز توسط شهرداری اهواز نیز از دیگر دستاوردهای این بازدید بود.

لزوم توجه به ظرفیت‌های پنهان

قاسم آل کثیر، فعال میراث فرهنگی خوزستان نیز درباره اولین بازدید جمعیِ مسئولان شهری از پتانسیل‌های گردشگری اهواز گفت: بالاخره تلاش‌های دوستداران میراث فرهنگی مؤثر شد و شاهد بازدید مسئولان شهری از ظرفیت‌های اهواز بودیم اما باید توجه داشته باشیم که ظرفیت‌های اهواز بیش از این مکان‌هایی است که مورد بازدید قرار گرفت.

آل کثیر افزود: سبک زندگی مردم اهواز در مناطق اصیل که باعث راه‌اندازی بازارهای متنوع و سنتی شده است و همچنین حوزه صنایع‌دستی و میراث معنوی را باید به لیست جاذبه‌های اهواز اضافه کرد.

وی یادآور شد: اکنون خانه ماپار اهواز الگویی مناسبی برای احیای ابنیه‌های تاریخی شده است و لازم است که قوانینی اتخاذ شود تا بلندمرتبه‌سازی‌ها تنها در مناطق خاص و نه در بافت تاریخی اهواز رخ دهد؛ بلندمرتبه‌سازی در بافت تاریخی ازجمله در عامری و اهواز قدیم و امتداد آن در منطقه یک شهرداری باعث شد که اغلب مردم به سمت تخریب و بلندمرتبه‌سازی خانه‌هایشان گرایش پیدا کنند.

این دوستدار میراث فرهنگی همچنین افزود: بنای معین التجار و هتل قو می‌توانند ظرفیت مناسبی برای مشارکت بخش خصوصی باشند.

آل کثیر به ظرفیت بازارهای اهواز پرداخت و گفت: بازارهای قرحانی در شلنگ آباد که یکی از بزرگ‌ترین مراکز دوخت لباس محلی، بازار عبدالحمید در مرکز شهر و بازار قهوه جدید یا سوگ العریان و بازار سنتی عامری از جاذبه‌های بازار گردی در شهرستان اهواز به شمار می‌روند که نیاز است که ضوابط میراثی و گردشگری برای آنها در نظر گرفته شوند.

وی هشدار داد: قدیمی‌ترین کوچه اهواز در عامری نیز به طور شدید در خطر ریزش دیوارهایش است و با پرداختن به این کوچه، استحکام سازی دیوارها و سنگ‌فرش می‌توان جان تازه‌ای به این کوچه داد اما در بافت تاریخی عامری بی‌توجهی مسئولان شهری به وضوح دیده می‌شود و شهردار اهواز نیز از نزدیک این کم‌کاری‌ها را دید و امیدوارم به وعده‌هایی که داد، جامه عمل بپوشاند.

موتورهای محرک اقتصادی

محمد نبهان از دیگر فعالان میراث فرهنگی نیز گفت: بافت تاریخی و ارزشمند اهواز قدیم، باب التشیع ایران به عنوان درگاه ورود تشیع و اقامت گاه اولیه امام رضا علیه السلام تحت عنوان مهم‌ترین سند تشیع ایران است؛ بنابراین حفظ و مرمت قدیمی‌ترین مسجد اهواز، مسجد شیخ نبهان (اول) متعلق به اواخر قرن ۱۱ هجری قمری و حرم مطهر علی بن مهزیار اهوازی می‌تواند به عنوان سمبل مهمی در کنار نماد مقاومت ۸ ساله دفاع مقدس مزین شود.

وی افزود: با حمایت‌های کلان ملی و تغییر زاویه نگاه با اتکا به صنعت توریسم می‌توان این بافت تاریخی ارزشمند را به موتورهای محرکه اقتصادی در جنوب کشور تبدیل کرد.

نبهان، از رئیس مجمع نمایندگان استان خوزستان تشکر کرد و افزود: المان‌های مهم تاریخی چون قصر و قلعه شیخ نبهان اول، خانه اسکندر عامری کارگردان هالیوودی و دستیار تام فورد، اولین حسینیه اهواز، بیت الشیوخ، کوچه‌های تاریخی شارع الشیوخ، شارع الشط و اولین بازار طلا فروشی اهواز، شارع الصابئین، دو بازار تاریخی اهواز و سوق العریان و ده‌ها المان تاریخی دیگر از جمله مکان‌های تاریخی و ارزشمند اهواز قدیم به شمار می‌روند.

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار مهر، با اینکه تعداد زیادی از اعضای شورای شهر اهواز تاکنون از همه جاذبه‌های اهواز از نزدیک بازدید نداشتند و در ماه آخر فعالیتشان این بازدید را انجام دادند اما فعالان میراث فرهنگی بر این باور هستند که توجه به بافت تاریخی از سوی سیستم شهری به مرور جا افتاد و در شورای شهر بعدی می‌توانند تأثیر بیشتری را بر سیستم شهرداری بگذارند تا به مطالبات میراثی خود برسند.