تمسخر گاهی مربوط به گروه‌ها و فرهنگ‌ها می‌شود/ آگاهی بخشی به انسان‌های مسخره‌کننده همچون نهی از منکر است

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری میزان، مسخره‌کردن یک اخلاق ناپسند است و می‌توان گفت در زمره رذایل اخلاقی قرار می‌گیرد که دین اسلام و قرآن کریم نیز همواره انسان‌ها را به دوری کردن از تمسخر سفارش کرده‌اند.

درحقیقت وقتی فردی توسط شخصی دیگر مورد تمسخر قرار می‌گیرد، دچار نوعی احساس حقارت می‌شود که شاید با گذشت زمان نه تنها این احساس کمرنگ‌تر نشود بلکه عمق و گسترش بیشتری هم پیدا کند ضمن اینکه دین ما افراد را از این امر ناپسند برحذر داشته است.

براساس آموزه‌های اسلامی اگر فردی با مشاهده گروهی از افرادی که اقدام به مسخره کردن دیگر اشخاص می‌کنند، احساس کرد که می‌تواند آن ها را با نهی از منکر به مسیر درست بازگرداند، بهتر است وارد عمل شود و در این کار خیر شرکت کند اما اگر مشاهده کرد تلاش‌های او نتیجه‌ای در بر ندارد، بهتر است محیطی که به تمسخر دیگران اختصاص داده شده را ترک کند.

درباره موضوع تمسخر همچنین می‌توانید نخستین شماره از پرونده ویژه میزان درخصوص این موضوع را مطالعه کنید:

دنبال کردن ریشه تمسخر در فرهنگ یک جامعه/ قرآن کریم تمسخر انسان‌ها را نهی می‌کند

علی محسنی‌راد کارشناس علوم قرآنی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری میزان گفت: تمسخر به معنای تحقیر کردن یک فرد و پایین آوردن ارزش‌های والای انسانی و همچنین شان و منزلت آن انسان است.

وی ادامه داد: تمسخر تنها به یک فرد اختصاص ندارد بلکه گاهی افراد یک قوم، گروه و حتی یک فرهنگ را به تمسخر می‌گیرند و ارزش‌های آنان را حقیر و بی‌اهمیت جلوه می‌دهند در حالی که دین اسلام تمسخر و استهزا را بسیار نکوهش می‌کند.

این کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: ممکن است در برخی موارد انسان‌ها فعالیت‌هایی را انجام دهند که به طور ناخواسته گروه دیگری از افراد را مورد تمسخر قرار دهند مانند کاریکاتورهایی که با هدف خنداندن ترسیم می‌شوند اما وقتی به نتیجه بر جای مانده از آن اثر نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم هدفشان تحقیر یکسری اصول مربوط به قوم‌ها و فرهنگ‌های گوناگون است که چنین اتفاقی از نظر شرعی و عقلی درست نیست.

وی در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد : خداوند در قرآن کریم همواره انسان‌ها از مسخره کردن یکدیگر بر حذر داشته و در آیه‌های مختلف بر این موضوع تاکید کرده که چه بسا گروهی که مورد تمسخر قرار می‌گیرند، از گروهی که آن‌ها را مسخره می‌کنند، بهتر باشند.

این کارشناس علوم قرآنی توضیح داد: در همین راستا پروردگار در آیه ۱۱ سوره حجرات فرموده است: “یا أَیّهَا الّذینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسی أَنْ یَکُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسی أَنْ یَکُنّ خَیْرًا مِنْهُنّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِاْلأَلْقابِ…” ” اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید، مباد که گروهى از مردان گروه دیگر را مسخره کند، شاید آن مسخره‌‏شدگان بهتر از آن‌ها باشند. و مباد که گروهى از زنان گروه دیگر را مسخره کند، شاید آن مسخره‏‌شدگان بهتر از آن‌ها باشند. و از هم عیب‌جویى مکنید و یکدیگر را به القاب زشت نخوانید… “

وی یادآور شد: همچنین در نفی مسخره کردن و همچنین ناپسندشماردن تمسخر خدا و پیامبر(ع) در آیه ۶۵ سوره توبه اینچنین آمده است: “قُلْ أَ بِاللّهِ وَ آیاتِهِ وَ رَسُولِهِ کُنْتُمْ تَسْتَهْزِؤُنَ” بگو آیا خدا و آیات او و پیامبرش را تحقیر می‌کنید؟!

محسنی‌راد توضیح داد: به طور یقین افرادی که اقدام به تمسخر دیگران می‌کنند، انسان‌هایی ضعیف هستند که به جای بهره گرفتن از دلایل عقلی و منطقی تنها به فکر کوچک شماردن و حقیرکردن ویژگی ها و خصوصیات دیگر انسان‌ها هستند و از چنین کاری به عنوان تفریح استفاده می‌کنند. درحقیقت اینگونه افراد در زمره دارایی‌های خود دارایی با ارزشی همچون تفکر و تعقل را ندارند.

وی تصریح کرد: اگر فرد یا افرادی با تمسخر دیگران به صورت فردی یا گروهی موجب شکسته شدن دل آن‌ها بشوند، گناهی بزرگ را مرتکب شده‌اند که تا زمانی که از اشخاص مورد نظر حلالیت نطلبند، خداوند آن‌ها را نمی‌بخشد. باید توجه داشته باشیم صرف حلالیت گرفتن از افراد به صورت شفاهی کافی نیست بلکه فردی که مرتکب خطا و کار نادرست شده، باید در قلبش از کرده خود پشیمان باشد و اعمال خود را به شیوه‌ای انجام دهد که نشانه‌های این پشیمانی نمایان باشد.

این کارشناس علوم قرآنی اظهار کرد : اگر خدای ناکرده مومنان یا مقدسات دینی آنان توسط گروهی از افراد به تمسخر گرفته شد، بر آنان لازم است که با زبانی نرم و تاثیرگذار مسخره‌کنندگان را متوجه عمل ناپسند خود کنند و به آن‌ها درباره عواقب و نتایج کارشان آگاهی دهند. درواقع این فعالیت به نوبه خود نوعی نهی از منکر به شمار می‌رود.

وی یادآور شد: خداوند درباره همین موضوع در آیه های ۵۳، ۵۵ و ۵۳ سوره مبارکه زمر درخصوص عواقب تمسخر به بندگان هشدار می‌دهد و می‌فرماید: «قُل یـعِبادِىَ … واتَّبِعوا اَحسَنَ ما اُنزِلَ اِلَیکُم مِن رَبِّکُم مِن قَبلِ اَن یَأتِیَکُمُ العَذابُ بَغتَهً و اَنتُم لاتَشعُرون * اَن تَقولَ نَفسٌ یـحَسرَتى عَلى ما‌فَرَّطتُ فى جَنـبِ اللّهِ و اِن کُنتُ لَمِنَ‌السّـخِرین» بگو ای بندگان من… و از بهترین دستوراتی که از سوی پروردگارتان بر شما نازل شده پیروی کنید، پیش از آنکه عذاب (الهی) ناگهانی به سراغ شما آید در حالی که از آن خبر ندارید (این دستورها به خاطر آن است که) مبادا کسی روز قیامت بگوید افسوس بر من از کوتاهی هائی که در اطاعت فرمان خدا کردم و (آیات او را) به سخریه گرفتم!

محسنی‌راد توضیح داد: حضور داشتن در مراسم‌هایی که در آن‌ها مومنان و اعتقادات دینی آن‌ها به سخره گرفته می‌شود، جایز نیست چرا که برای افراد حاضر هرچند که در بحث مربوط به تمسخر شرکت نداشته باشند، به اندازه فرد مسخره‌کننده گناه نوشته می‌شود و درحقیقت او هم شریک گناهکار به شمار می‌رود.

وی خاطرنشان کرد: البته حضور در چنین مراسم هایی اگر با هدف سازنده . به منظور نهی از منکر صورت بگیرد، امری پسندیده است اما اگر فرد احساس کرد حضور او نه تنها موجب اصلاح وضعیت موجود نمی شود بلکه باعث شدیدتر شدن بحث ها درباره همین موضوع می شود، بهتر است آن محل را ترک کند.

گفت و گو از بهاره کنجکاوفرد