گزارش فارس از بهشت گردشگری ایران

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از  خبرگزاری فارس از سنندج، اینجا کردستان است قطعه‌ای از بهشت در غرب ایران‌زمین، استان چند هزار ساله فرهنگ و هنر، سرزمین کوه، دشت، رود، آب و قلعه‌هایی با ۳ هزار سال قبل از میلاد مسیح و سرزمین غار کرفتو و جاذبه‌های گردشگری، تاریخی و طبیعی فراوان است.

اینجا کردستان است میعادگاه هنر و احساس و سرزمین دف و عشق، یقین و عرفان، زندگی و زیبایی‌هایی حیرت‌انگیز، زیبایی‌هایی که باید با چشم دید چرا که هیچ قلمی را یارای توصیف آن نیست.

آثار باقی‌مانده از تمدن‌های گذشته و طبیعت منحصر به فرد آن در کنار اماکن مذهبی موجب شده، این سرزمین کهن همواره مورد توجه ایرانگردان و جهانگردان قرار گیرد.

امروز گردشگری به عنوان یکی از ظرفیت‌های توسعه کردستان مطرح بوده و خبرگزاری فارس در قالب سلسله گزارش‌هایی بخشی از این جاذبه های این استان را برای دوستداران گردشگری تشریح می‌کند در این گزارش مخاطبین مان را با  غار کرفتو و منطقه سارال در دیواندره، روستای پلکانی پالنگان در کامیاران و آثار گردشگری شهرستان سقز آشنا خواهیم کرد.

غار کرفتو

غار کرفتو از آثار تاریخی و شگفت‌انگیز استان کردستان است که به عقیده مورخان و باستان‌شناسان تاریخ آن به دوران سوم زمین‌شناسی باز می‌گردد.

بسیاری از رازهای این غار باستانی برای مردمان و حتی بومیان منطقه ناشناخته مانده است، غار کـرفـتـو یکـی از آثـار معـماری صخـره‌ای مـربـوط به قـرن سـوم مـیـلادی در اسـتان کـردسـتان است که در  ۷۲ کـیـلـومـتـری جـنـوب شـرقـی شـهـرسـتان سـقـز و تـقـریـبا با هـمـیـن فاصـله با دیـوانـدره قـرار گـرفـتـه است.

پس از گذشتن از جاده‌های پر پیچ و خم و دشت‌های دیواندره و پس از عبور از میان کوهپایه‌های پست و بلند، صخره‌های مرتفعی به چشم می‌خورد که یکی از آثار شگفت‌انگیز کشور ایران را در دل خود جای داده‌ است، غار کرفتو در دل صخره‌های مرتفع و در ۶۷ کیلومتری شمال‌غرب شهر دیواندره و ۷۰ کیلومتری شرق شهر سقز واقع شده است.

موقعیت محلی غار و صخره‌های مرتفع پیرامون آن در میان روستای علی‌آباد و نخود دره تکاب از شمال و روستای یوزباش کندی از شرق و جنوب شرق، روستاهای مسعود‌آباد دیواندره از جنوب و روستای میرسعید سقز از غرب محاط شده است.

غار کرفتو از غارهای آهکی و طبیعی است که به احتمال زیاد در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته و در طول دوران مختلف با تغییراتی جزئی و کلی محل امنی برای زندگی انسان‌ها بوده است.

 بعد از طی ۳ کـیـلـومـتـر در سـیـنه یک رشـتـه کـوه آهـکـی در شـمال دره‌ای عـمـیـق به دهانه این غار زیبا و اعجازانگیز می‌رسی، معـماری ایـن غار صخـره‌ای، چهار طـبـقـه در دل کـوه است حجـاران ماهـر فـضاهای مـداخـل غار را تـراشـیـده و اتـاقـ‌ها، راهـروها و دالان‌های مـتعـددی به وجـود آورده‌انـد که از مـیان غارهای دسـت‌کـن باقـی مانـده از دوران گـذشـته ایـن غار معـماری کامـلـتـری دارد بـر سـر در یکـی از اتـاق‌های طـبـقـه سـوم کتیبهـبـه‌ای یـونانـی وجـود دارد و به هـمـیـن دلیل این غار باستانی را معـبد هـراکـلـس( هـرکـول ) می‌نامـنـد.  

این غار در ارتفاعی بیش از ۱۰۰ متر از سطح زمین قرار دارد و  برای رسیدن به آن باید بیش از ۱۸۰ پله را طی کرد. دالان طبیعی غار بیش از ۶۰۰ متر است که ارتفاع سقف آن از ۱ تا ۱۲ متر متفاوت است.

زمـسـتان‌ها، هـنگام سـرما درون غار گـرم و در تابـسـتان به لحاظ کـوران باد غار خـنک است، دو چـشـمه آب در زیـر تـقاب‌های پـایـیـن غار وجـود دارد که سـالـیان دراز مـردم از آن بهـره‌مـنـد بوده‌اند. براساس یافته‌های زمین شناسی، کرفتو در دوران مزوزوئیک زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.

مستشرقان و محققان بسیاری از جمله دمرگان، راولینسون، کرپورتر، خانیکف و فون‌گال از غار کرفتو بازدید و نقشه‌هایی از آن تهیه و ارائه کرده‌اند. کرپورتر نقشه غار را تهیه، استین آن را تکمیل و فون‌گال آن را تصحیح کرده است. در سوی دیگر دره، کوه دیگری وجود داد که به علت القا شکل طبیعی آن، مردمان محلی به آن “سه دختران” می‌گویند.

ایـن غار آهـکـی است و در دوره‌های مخـتـلـف انـسـان در آن سکـونـت کـرده و به هـمـیـن دلـیـل تـغـیـیـر حالـت داده است در داخـل غار هـنوز هـم آب وجـود دارد.

وجـود تصاویـر واشکال نـقـاشـی شـده داخـل غار از جـمله دیـدنـی‌های مـوجـود در ایـن اثـر باسـتانـی است که هـر بـیـنـنـده‌ای را به خـود جـلـب می‌کـنـد.

بر دیواره عمودی طبقات مختلف غار آثار متعددی از گوزن مارال، سوارکار با اسب، حیواناتی ناشناس وغیره وجود دارد که به دلیل قدمت به سختی قابل مشاهده‌ هستند.

در نـتـیـجه آزمایـشـات خاک‌شـناسـی که از غار کـرفـتـو به دسـت آمـده نـشـان داده به عـلت یک رشـته فعالـیـت‌های جـزئـی و فعـل و انفعالاتـی که در سـطح غـار به عـمـل آمـده و رسـوباتـی که بر جای مانـده ایـن غـار از هـزاره چهارم پـیـش از مـیلاد عاری از فعالـیـتـ‌‌های انـسـانـی شده است و سـاکـنـیـن آن که گـله‌دارانـی کـوچ رو بـوده‌انـد آن مـنطـقه را تـرک کـرده‌انـد.

غار کـرفـتـو به دلیل گـمانه‌هایـی که در آن حـفـر شده و بعـضا تا عـمـق ۵٫۵ مـتـر پـایـیـن رفـته است با تـوجـه به لایـه‌های مـوجـود که تحـتانـی‌تـریـن آن دارای تـراشـه‌های سـنگـی و تـیغـه‌ای بـوده است یک فاصله هـزار سـاله را نـشـان مـی‌دهـد و دوباره به آثار زیـسـت انـسـانـی مـی‌ـ‌رسـد که دارای چهار دوره سکـونـتـی پـیـش از تاریخ، اشکانـی، سـاسـانـی، اسـلامی که البته دوره سـلـوکی آن چـنـدان مـورد یـقـیـن نیست.

کـشـف تـراشـه‌های سـنگـی در طـبـقـه چهارم و محـوطه بـیـرون غار نـشـانـه اسـتـفاده انـسـان در دوران پـیـش از تاریـخ است هـمچـنـیـن نـمـونه اشـیـای به دسـت آمـده باز نـشـانگـر ایـن واقعـیـت است اگـر چـه به عـقـیـده بعـضی دیگـر از کارشـناسـان امـور باسـتانـی مـی‌تـوان عـمـر غار را حـتـی خـیـلـی پـیـشتـر از آن حـسـاب کـرد.

زیباترین بخش معماری غار، طبقه سوم آن است که علاوه بر دقت در تراشیدن و کندن اطاق‌ها، فرم خاص سقف‌ها به شیوه کمانی و ایجاد درگاه‌ها و پله‌های آستانه آن در پنجره‌ها و نورگیرهای اطاق‌ها از نظر تزئینات به کار رفته از اهمیت خاصی برخوردار است.

بر روی سر در ورودی یکی از اطاق‌های طبقه سوم این غار کتیبه‌ای یونانی وجود دارد که هر چند تا حدود زیادی صدمه دیده اما این جمله در آن نقش بسته که ” این خانه هراکلس است، هر کس در آن وارد شود در امان است” که وجود این کتیبه موجب شده تا برخی بر این عقیده باشند که احتمالا این غار مدتی به صورت موقت مورد سکونت سلوکیان قرار گرفته که پس از فتوحات مهرداد دوم اشکانی به سمت غرب ایران حرکت کردند.

پالنگان ماسوله کردستان

روستای پالنگان از دیگر جاذبه‌های گردشگری استان کردستان در شهرستان کامیاران است، روستایی با زیبایی‌های بی‌نظیر تاریخی و طبیعی، بافت پلکانی و وجود چشمه‌سارهای پرآب و زیباست.

روستای پالنگان رمان نانوشته و سرزمین ناشناخته‌ای است که برمی‌گردد به دل تاریخ. به زمان شاهان سامانی و صفویه، خاندان کلهر و اردلان‌ها، روزهایی که به تاریخ پیوسته اما آثار آن هرچند کم رنگ، اما هنوز انسان را به خود پیوند می‌دهد.

اینجا نه مانند شمال نامدار است و نه مثل پایتخت پر اتفاق. ساده و صمیمی به رنگ مردمان بی‌پیرایه‌اش و همین دلیل خوبی برای سفر کردن و رفتن به دل مردمانش است.

پالنگان یکی از هفت روستای گردشگری استان کردستان با چشمه‌ها و آبشارهای زیبا است که به عقیده بسیاری از کسانی که این روستا را دیده‌اند هزار ماسوله‌ای دیگر در کشور ایران است.

روستای پالنگان در دهستان ژاوه‌رود، غرب کامیاران در دره تنگی‌ور در استان کردستان است. این روستا به گواه اهل فن قدمتی به درازی قبل از اسلام دارد. روستایی پلکانی که تا کنون چندین بار ویران شده و بار دیگر بنا شده است.

روستای فعلی با بیش از یک‌هزار نفر جمعیت در ۲ کیلومتری پالنگان قدیم بنا شده و بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد.

این روستا یکی از هفت روستای گردشگری استان کردستان است و چشمه‌ها و آبشارهای زیبا و دیدنیش به تنهایی می‌تواند بهانه‌ای برای سفر کردن به این دیار ناشناخته باشد.

روستایی با معماری ویژه پله‌کانی که همانند دیگر روستاهای پله‌کانی ایران مانند ماسوله، زنوزق و گایکان چشم‌انداز منحصر به فردی دارد.

ساکنین برای وجه تسمیه نام روستای پانگان دو معنی قائلند. نخست پالنگان در ابتدا پلنگان بوده به معنی زیستگاه پلنگ و دیگر آن که پال در زبان کردی و محلی به معنی تکیه دادن است.

قلعه پالنگان

قلعه پالنگان از جمله آثار تاریخی و دیدنی این روستای تاریخی است که در فاصله ۸۰۰ متری جنوب شرقی دره تنگی‌ور و در محل چشمه‌های پرآب قرار گرفته و هنوز آثار و بقایای اتاق‌ها، آتشکده‌ها و پل‌های قدیمی آن پابرجاست.

آثار و یادمان‌های برجای مانده از این قلعه شامل یک لنگه دروازه از یک تخته سنگ بزرگ و پل‌های ساخته شده بر روی رودخانه قدمت تاریخی پالنگان را به خوبی بیان می‌کند.

چنانچه در تحفه ناصری آمده است: “این قلعه مدت‌ها محل سکونت امرای کلهر بوده است که بعدها خاندان مشهور اردلان آن را جزو قلمرو و متصرفات خود قرار داد و بر استحکامات آن افزوده و بناهای رفیع از مسجد و دکان‌ها و غیره بر آن می افزایند”.

از چگونگی و تاریخ ساخت قلعه پالنگان اطلاعی در دست نیست اما وجود آن قبل از حکمرانی، اردلان‌ها و حتی امرای کلهر مسلم است. در دوران حکومت اردلان‌ها بر کردستان چند قلعه موجود بوده است که در فصلی خاص مورد استفاده حکام وقت قرار گرفته‌اند، قلعه پالنگان در بهار میهماندار حکومتیان بوده است.

بر اساس شواهد این قلعه از زمان خسروخان اردلان در ۵۹۴ هجری شمسی به تصرف خاندان اردلان درآمده و در سال ۱۰۶۶ هجری شمسی پس از حدود ۴۷۲ سال میهمان‌داری حکام اردلان ویران می‌شود.

در طول مسیر سفر خود به پالنگان و گشت و گذار در داخل روستا با چشمه‌های روان و آبشارهای خروشان مواجه می‌شوید که صدای دلنواز رودخانه‌های خروشان روح را صیقل و  از هیاهو و جنجال زندگی شهر دور می‌کند.

در پالنگان تا چشم کار می‌کند اصالت است و سادگی و این‌جا تنها جایی است که از سیستم و ساختمان‌سازی شهری خبری نیست و با وجود اینکه در طول قدمت ۳۰۰۰ ساله خود بارها و بارها ویران و بازسازی شده‌است؛ اما هنوز سیستم محلی و روستایی خود را حفظ کرده و مصالح و املاح به کار رفته در ساختن خانه‌ها نیز حاصل همین طبیعت بکر است.

مسجد دومناره سقز

مسجد دومناره در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است اما تاریخ دقیق از ساخت این مسجد وجود ندارد؛ اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولان‌آباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت می‌دهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد این مسجد دارای شبستانی به چهار ستون قطور چوبی به نشانه چهار خلیفه اهل سنت است که در ضلع جنوب‌غربی، ایوان ستون‌دار ساخته شده و در بالای آن نیز دو مناره قرار دارد و به همین دلیل به مسجد دو مناره شهرت پیدا کرده است.

مصالح به کار رفته در بنای این مسجد شامل خشت و خام، ملات گل، سنگ‌های لاشه، چوب و … است در تزیینات مناره از کاشی‌ها و آجرکاری‌های معقلی استفاده شده است.

احتمالاً حوض‌خانه مسجد که گنبدی بر فراز آن قرار دارد و محل وضوی نمازگزاران است قدیمی‌تر از مسجد کنونی و متعلق به دوران صفویه است در دیوارهای مسجد از کاشی‌های صابونکی با طرح سرو کار، استاد علی اصفهانی استفاده شده است.

قلعه تاریخی زیویه 

قلعه (کاخ دژ) باستانی زیویه بر روی یکی از کوه‌های نسبتاً مرتفع در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در روستای زیویه واقع شده و حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد و مانایی ساخته شده است.

زیویه هم از نظر معماری و هم از نظر آثار هنری یکی از شاخص‌ترین و با ارزش‌ترین مکان‌های دوره تاریخی محسوب می‌‌شود؛ طی چند فصل کاوش‌های علمی و باستان‌شناسی که سال ۱۳۵۴ تا سال ۱۳۸۰ ادامه داشته است نتایج قابل توجهی در زمینه شناخت معماری آن به دست آمده است. 

ساختمان باشکوه این قلعه در سه طبقه یکی از عجایب معماری باستان است که با استحکامی بی‌نظیر بر بالای کوه و بر روی غار وسیع و تماشایی زیویه در ارتفاع یک‌هزار و ۸۳۵ متری از سطح دریا ‌بنا شده است.

دیوارهای بنا با سنگ‌های مخصوص تراشیده شده و دیوار خشتی بر روی پی‌ها با مقیاس‌های دقیق هندسی و معادلات ریاضی ساخته شده است.

ساختمان سه طبقه به شکل ساختمان‌های مهندسی‌ساز امروزی است و دارای پنجره و راهروهای متعدد و خیلی بزرگ، ایوان یا بالکنی زیبا و جالب، ۱۲ سرستون سنگی با چند ستون سنگی و دو دروازه سنگی حجاری شده بسیار بزرگ است.