اساتید مازندرانی از ایرادات طرح منطقه آزاد شدن استان می‌گویند / منطقه آزاد یا منطقه آزار؟

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار خبرگزاری دانشجو، حنانه جانمحمدی؛ * منطقه آزاد، ناحیه‌ای از قلمرو کشور است که خارج از محدوده فیزیکی، قانونی و اداری تأسیسات گمرکی قرار دارد. ورود و خروج سرمایه و سود به آن و جابجایی نیروی کار متخصص در منطقه به سهولت صورت می‌گیرد و کالا‌ها و مـواد خارجی را کـه منع قانونی نداشته باشند، می‌توان بدون هرگونه موانع گمرکی و ترانزیت، یا در انبار‌های آن نگهداری و یـا در کارخانه‌های مستقر در آن تغییر شکل داده و به کالا‌های دیگر تبدیل کرد.

در ایران مسائل گوناگونی از مناطق آزاد را تجریه کردیم. موفق‌ترین نمونه منطقه ویژه اقتصادی در ایران مربوط به استان هرمزگان و به طور خاص کیش و قشم است. با وجود تعداد زیاد این نواحی، اما بازدهی خوبی از آن‌ها دریافت نکرده‌ایم. عمده مشکل این مناطق به نقش پر رنگ آن‌ها در واردات کالا و بی ثمری در صادرات تولیدات ایرانی است.

هدف‌های اصلی از ایجاد این مناطق در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه عبارتند از ایجاد اشتغال، توسعه صادرات، جذب و تشویق سرمایه‌های خارجی، ایجاد درآمد ارزی، انتقال تکنولوژی، توسعه منطقه‌ای و برپایی نمایشگاه‌ها است.

طرح منطقه آزاد شدن مازندران بعد از گذشت ۱۱ سال دوباره روی زبان‌ها افتاده است. بیش از یک دهه قبل که پیشنهاد تأسیس منطقه آزاد مازندران مطرح شد به دلیل سهم‌خواهی‌های برخی و یک صدا نبودن نمایندگان مجلس تا این زمان این طرح به مرحله ظهور و بروز نرسید. در این لایحه، منطقه آزاد پیشنهادی مازندران، شامل منطقه آزاد نوشهر به وسعت ۸۴ هکتار، چپکرود ۴۶۰ و امیرآباد هزار و ۶۰۰ هکتار است؛ طرحی که پس از گذشت سال‌ها، با ایرادات شورای نگهبان مواجه شده است.  
منطقه آزاد مازندران در اولین مرحله، پس از ارائه به معاون اول رییس جمهور، مورد موافقت او قرار گرفت و به دبیرخانه مناطق آزاد کشور رفت و در این نهاد به تصویب رسید. در نهایت پس از هفته‌ها تلاش و پیگیری، مصوبه ایجاد منطقه آزاد تجاری مازندران با سه لکه منفصل شامل بندر امیرآباد در شرق، بندر فریدونکنار در مرکز و بندر نوشهر در غرب به صورت همزمان به تصویب هیئت دولت رسید. پس از تصویب طرح منطقه آزاد مازندران در مجلس، این طرح برای تائید نهایی به شورای نگهبان رفت که در آنجا با ابهاماتی روبرو شد.

بررسی کارنامه منطقه آزاد دیگر استان‌ها و مناطق مختلف در کشور نشان می‌دهد که تبدیل به منطقه آزادشدن چندان توفیقی برای استان نخواهد داشت چرا این مناطق نه تنها قطب صادرات نشدند؛ بلکه اسیر واردات و چالش‌های فراروی آن نیز هستند.

اصولا مناطق آزاد در ایران با اهداف کلان و راهبردی، چون بهبود محیط کسب و کار حاکم بر مناطق از طریق ارتقای شفافیت، پیشگیری و مقابله با فساد و بهبود فرایندها، تلاش برای تقویت رقابت پذیری و واگذاری عادلانه و رقابتی فرصت‌ها به عموم و اجرای طرح‌های جامع توسعه مناطق و تدوین و اجرای برنامه‌های عملیاتی آن‌ها در شرق، غرب، شمال و جنوب ایران راه اندازی شده و با گذشته چند سال از این اقدام هنوز همه اهداف مورد نظر در این مناطق حاصل نشده و بیشتر زمینه‌ساز بروز قاچاق کالا است.   انتقاد اساتید و دانشجویان مازندرانی به ایجاد طرح منطقه آزاد شدن استان مازندران
قربانی ادامه می‌دهد: آورده بومی و ملی مناطق آزاد تجاری در استان مازندران چقدر است؟ یکی از مشکلات این مناطق در سراسر جهان افزایش و رشد قاچاق است. منطقه ویژه تجاری در اکثر مواقع به پایگاهی برای قاچاق کالا تبدیل شده‌اند. طرح منطقه آزاد تجاری از یک زمانی به بعد در بسیاری از کشور‌ها اوج گرفته و شاید برنامه‌ریزی چهل ساله برای این اتفاق انجام گرفته باشد.

وی می‌گوید: من نه موافق این طرح هستم و نه مخالف؛ بلکه بحث علمی می‌کنم و معتقدم که مدل سازی ما برای شکل گیری این مناطق، علمی و دقیق نبوده است.

باتوجه به نکاتی که کارشناسان و اساتید بومی مازندران ایراد کردند، ایجاد چنین طرحی بدون لحاظ ویژگی‌های منطقه‌ای و بالا بردن فروش محصولات داخلی، مثمر ثمر نخواهد بود. با توجه به گستردگی کشور و داشتن مرز مشترک آبی و زمینی با چندین کشور این امکان برای استفاده و بهره وری بالا از این مناطق وجود دارد؛ اما روندی که تا کنون از مسئولان مربوطه مشاهده کردیم چیزی جز ضرر و افزایش قاچاق عایدمان نخواهد شد.