سردر تاریخی جورجیر اصفهان در نهایت سادگی و ظرافت

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایرنا، جورجیر نام سردری زیبا و با ابهت در یکی از ورودی‌های مسجد حکیم است، جایی در نزدیکی میدان نقش جهان و در نزدیکی بازار رنگرزان از راسته‌های بازار بزرگ اصفهان، کوچه‌ای نه چندان هموار و باریک به نام کوچه قَلندرها شما را به سوی سردر جورجیر راه می‌نماید.

برای دیدار یکی از زیباترین آثار میراث فرهنگی اصفهان کافی است اراده کنید که از کوچه قلندرها عبور کنید و همانجا دیده به دیدار سردرجورجیر روشن کنید.

جورجیر سردر مسجدی به همین نام بوده که در وزارت ” صاحب اسماعیل عباد” از وزاری دیلمی ساخته شده است، بعدها این مسجد و مناره آن در حمله مغول ویران شد، در دوران صفوی اما مسجد حکیم بر بنیان مسجد دیلمی ساخته شد و سر درجورجیر چون گنجی نهان در ورودی مسجدی که “حکیم محمد داوود ” پزشک شاه عباس دوم بنیان کرد به یادگار ماند.

سبک معماری و شیوه ظریف ساخت سردر جورجیر نمایانگر اوج تبحّر در هنر آجرکاری است، سبکی مشهور به سبک رازی و برخاسته از ری که در آن بخش‌های سازه‌ای و تزئینی به یاری هم کمال و ظرافت را آنجا که نقوش استادانه در کنار هم می نشینند به نمایش می گذارد.

این نوع آجرکاری را می‌توان در گنبد زیبای تاج الملک در مسجد عتیق اصفهان و یا گنبد مسجد روستای  برسیان در جانب شرق اصفهان دید، اینکه آجرها در حالی که به استقامت و استواری بنا را شکل می‌دهند در اوج مهارت، زیبایی و ظرافت نقوش گیاهی و هندسی را تبلور می‌بخشند.

سردر جورجیر قدمتی کهن‌تر از گنبد سلجوقی تاج الملک و برسیان دارد و به شکلی معجزه آسا در مرداد ماه ۱۳۳۵ در جریان یک بارندگی بی سابقه از میان دیواره‌های گلی رخ  نمود و مرمت شد تا اکنون پس از  گذر سالیان در دالان تنگ و تاریک تاریخ به دست ما برسد.

 این سردر آمیزه‌ای از تمامی نمادها و نشان‌های ادیان در اصفهان است. بر تارک سردر جورجیر یک قوس کنگره‌ای بزرگ یازده پر قرار دارد که می‌توان آن را ویژگی شاخص معماری سردرجورجیر خواند، پشت بغل‌های این قوس کنگره‌ای با نقوش چلیپای ایرانی مزین شده و قوس‌های کنگره‌ای کوچکتری از همین نوع بر دیواره‌های جانبی قرار دارند که در تزئینات آنها از شمسه‌ها  و نقوشی که بیشتر به حروف پهلوی و عبری می مانند به کار گرفته شده است.

در نمای سردر و طاق نماها با عباراتی چون لااله‌الاالله ، محمدرسوال‌الله،  الحمدالله به خط کوفی گچبری شده و در دیوار جانب راست سردر، نقوشی شبیه شمعدان‌های حنوکا در کنار عبارات قرآنی و به خط کوفی دیده می شود، در دیوار جانب چپ اما نقش درخت زندگی برگرفته  از معماری ایرانی پیش از اسلام به حد کمال و جمال خودنمایی می کند، در این نقش ۲ جفت پرنده به نشانه چهار پدیده طبیعی در زیر درختی که چتر شاخسارش  را به هر سو گسترانده،  نماد زندگی در فلسفه ایران باستان است.

در دیگر سو جایی که بیننده رو به ورودی و داخل نیم گنبد وارد می شود، باز پرده خیال از انواع نقوش گیاهی و هندسی گشوده می شود، در این میان  نقش ترازو مانند در لابه لای نقوش گیاهی که به شکلی تداعی کننده “مهر ترازودار” در ایران باستان است دیده می‌شود و همه این نشانه‌ها و تلفیق‌ها، هنر ایرانی و اسلامی است که به غایت دلنشین در تجمیعی فروتنانه یادآور همزیستی مسالمت آمیز ادیان در اصفهان است.

اصفهان ، آثار تاریخی زیادی دارد که هر بار دیدن آنها شوق دیدار دوباره می دهد اما در خیل این آثار بازدید از اماکن و بناهایی که گاهی از چشم اهالی اصفهان هم دور مانده‌اند می تواند افقی دیگر از جاذبه های گردشگری این شهر بدهد، امکانی که هم فعالان گردشگری و هم برنامه ریزان و دست‌اندکاران می توانند برای دوران پساکرونا و یا عصر کرونا با سفرهای ایمن تعریف و نادیده های بیشتری را از اصفهان پیش روی گردشگران بگذارند.

از سوی دیگر باید گفت در شرایط کرونا که سفر با پیچیدگی های بیشماری همراه شده است و رعایت پروتکل های بهداشتی باید در صدر برنامه ریزی سفر قرار گیرد، دیدار از آثار کم‌تر شناخته شده اصفهان و بدور از جمعیت‌های بازدیدی می‌تواند نقطه عطفی در نقطه گذاری سفرها و بازدیدها باشد.

استان اصفهان قطب گردشگری ایران است و با  ۱۰۷ شهر و یک هزار و ۹۳۴ روستا بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی دارد که از این میان بیش از یک هزار و  ۸۰۰ اثر ثبت ملی و هفت اثر یعنی میدان نقش جهان، باغ فین، باغ چهلستون و مسجد جامع عتیق و سه قنات وزوان، مزدآباد و مون ثبت جهانی شده اند.