زبان خسروشاهی براساس باورهایش تقریبی بود/راه‌اندازی سایت راه هادی

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از نرم افزارهای جدید مجمع جهانی اهل بیت (ع) و گرامیداشت مرحوم استاد سید هادی خسروشاهی با حضور جمع محدودی از مهمانان و با رعایت پروتکل های بهداشتی، در کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی در پردیسان قم برگزار شد. در این مراسم – که به مناسبت اولین سالگرد ارتحال استاد خسروشاهی برپا شد، سایت راه هادی وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار و اندیشه های استاد خسروشاهی نیز به دست دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت (ع) افتتاح گردید. آیات رضا رمضانی دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت (ع) و محمدسعید النعمانی رییس مجمع الفکر الاسلامی و یار دیرین مرحوم خسروشاهی سخنرانان این مراسم بودند و «سید محمود خسروشاهی» مدیر کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی گزارشی از فعالیت های مرکز متبوع خود ارائه داد.

در ادامه گزارشی از این مراسم را با هم می خوانیم:

سیدمحمود خسروشاهی مدیر کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی و پسر آیت الله خسروشاهی در ابتدای این مراسم طی سخنانش گفت: خیرمقدم خدمت مهمانان گرامی و حضرت آیت الله رمضانی که متاسفانه با تاخیر خدمتشان بودیم، پدر گرامی خیلی دوست داشتند که اینجا در خدمتشان باشیم و با حضور ایشان بازدیدی داشته باشیم، ولی متاسفانه ممکن نشد، اما باز هم محبت فرمودید مخصوصاً در این اوضاع کرونایی و مشغله فراوانی که دارید، ممنونم. جناب آقای حسینی هم که همیشه محبت دارند و در این یک سال در فضای مجازی در مجموعه ابنا خیلی زحمت کشیدند و مرتباً یادی از مرحوم والد داشتند.

من دو مطلب را خلاصه عرض کنم که وقت شما را هم نگیرم: اول در رابطه با کتابخانه است، با این توضیحاتی که خدمتتان عرض کردم کتابخانه را ایشان طبق گفته خودشان شاید از حدود سال ۱۳۴۰ بنای این را داشتند که یک روز یک کتابخانه ی بزرگ اسلامی و دینی ایجاد کنند و در مقاله ای هم این را ذکر کرده بودند و کتاب خریدن و کتاب خواندنشان و نیتشان را که در سخنرانی افتتاحیه همینجا گفتند از یازده سالگی بوده، به نیت اینکه هر کتابی باید جمع شود و یک روزی از آن در کتابخانه استفاده شود. کتابخانه الان ظرفیت مخزنش ۱۰۰ هزار جلد کتاب است، البته ما ۳۹ هزار عنوان که حدود ۵۸ هزار جلد هست در مخزن اصلی داریم، ظرفیت بیشتری دارد، فضا هم اجازه می دهد، دو تا سالن مطالعه هست که هر کدام بیش از ۱۰۰ نفر در آنجا جای می گیرند و می توانند استفاده کنند. اینجا یکی از امتیازاتی که دارد، مخصوصاً ایشان با علما و شخصیت های مختلف و موسسات خودشان در تماس و مکاتبه بودند، شخصاً طلب کتاب می کردند برای اینجا؛ از جمله آیت الله آصفی رحمه الله علیه وقتی که ملاقاتی همان اواخر داشتند، آیت الله آصفی فرموده بودند من دیگه آمادگی ندارم از کتاب ها استفاده کنم، ایشان بلافاصله گفته بودند خب باشد بیاورید کتابخانه ما و تقریباً این عنوان ۳۵۷ جلد از کتاب های کتابخانه آیت الله آصفی آمده و بعضی دیگر باز بعداً اضافه شد.

باز بزرگواران دیگری مراجع، حضرت آیت الله مکارم شیرازی، حضرت آیت الله سبحانی، کتبی که داشتند از کتب شخصی آثارشان را اهدا کردند، مجموعه روی هم رفته مجموعه مناسبی است اما خب جای کار خیلی دارد. من گفتم قبلش یک پرینتی بگیرند دیدیم از مجمع جهانی اهل بیت فقط ۳۷ عنوان کتاب داریم، بالاخره معلوم شد مجمع انشالله باید بیشتر در همکاری باشیم باهاشون. اینجا می تواند فرصت مناسبی است همانطور که گفتند کتابخانه ظرفیت این را دارد که در خدمت مجمع باشد و همکاری شود. چونکه جزو اهداف هم حتی یک جمله ای را دارند ابوی در سال ۹۰ این را نوشته بودند برای برنامه ریزی کتابخانه، باید اشاره شود کتابخانه عمومی مرکز بررسی های اسلامی قم فقط یک محیط ساکت و به ظاهر خاموش به نام کتابخانه باقی نخواهد ماند، بلکه در آینده نه چندان دور می تواند به یک مرکز علمی فرهنگی بزرگ و به یک پایگاه اجتماعی برای نسل جدید حوزه بدل گردد، یعنی از اول ایشان نگاهشان فقط یک کتابخانه صرف نبوده، به خاطر همین شاید الان بالا حول و حوش ۸ ۹ اتاق را برای پژوهشگران برای کارهایی که از لحاظ آموزشی نیاز باشد ایشان ترتیب داده بودند، حتی می گفتند اینجا فضا فراهم باشد که پژوهشگرانی که از استان ها می آیند بتوانند اینجا سکونت کنند. من این بحث را تمام کنم.

یکی از امتیازات دیگر این است که مثلاً مرکز دراسات الوحده العربی لبنان ۸۵۵ عنوان از کتاب هایش را به مرحوم والد اهدا کردند، یعنی این را خودشان به خاطر ارتباطات شخصی که با ابوی داشتند. از این موارد زیاد هست. کتاب هایی که ایشان در تمام سفرهای بین المللی شان از قبل از انقلاب و بعد از انقلاب هم معمولاً هر سفری ایشان همراه با چندین کارتن کتاب بود که تخصصی انتخاب می کردند، و یک وقتی هم به شوخی می گفتند شاید تا ده ها سال بعد هم در ایران اصلاً متوجه نشوند این کتاب ها هست. و محدودیتی نگذاشتند که فقط از یک اعتقادات خاصی باشد چه از لحاظ سیاسی چه از لحاظ دینی، چون می گفتند وقتی محقق می خواهد تحقیق کند باید همه چیز در اختیارش باشد. کتابخانه توضیحاتش فکر می کنم همین قدر کافی باشد، من وقتتان را نگیرم. انشالله فضای کار زیادی اینجا هست اگر حضرتعالی هم یک عنایتی داشته باشید که همکاری با دوستان داشته باشیم.

دومین قسمت دفتر حفظ و نشر آثار مرحوم ابوی هست، این را هم به توصیه خودشان ما ایجاد کردیم، یعنی ایشان در دوران حیاتشان تمام تمرکزشان روی این بود که در مورد دیگران، در مورد علامه طباطبایی که با همکاری بوستان کتاب حدود ۲۴ جلد آثار علامه چاپ شد و بعداً در ۱۰ مجلد هم مجدداً آماده شد؛ یا آثار سید جمال الدین اسدآبادی که هم در ایران چاپ کردند هم در قاهره چاپ شد، در دوران مصرشان آنجا چاپ شد و مجموعه هایی که در مورد شخصیت های مختلف دارند و در مورد اسناد نهضت انقلاب اسلامی دوره ده جلدیشان که خیلی خاص است، بعضی از اعلامیه ها و چیزهایی که آنجا هست خود مراجع نداشتند، حتی بعضی نامه هایی ایشان دارند چیزهایی دارند که خود موسسه تنظیم و نشر آثار امام هم نداشتند. بنابراین من هر باری که از ایشان درخواست می کردم که کارهای مربوط به خودشان را معرفی کنیم یا آنها را انجام بدهیم می گفتند انشالله دیگه بعد از من یک دفتر حفظ و نشری راه بیندازید البته بدون خرج اضافی و کارهای زائد و انجام دهید.

اولین قضیه در اینجا این است که در اینجا شاید بالای ۲۰۰ عنوان کتاب از ابوی هست در ترجمه و تالیف و تحقیق، و از مجموعه خاطراتشان ۲۸ جلد چاپ شده، حداقل ۱۲ تا ۱۵ ماند که ایشان دیگه در مرحله تکمیلش بودند. از مجموعه کتاب های دیگرشان هم من فکر می کنم بدون هیچ گونه کتاب سازی و بدون هیچ گونه تصرفی بالای ۵۰ عنوان کتاب دیگر ما حداقل برای چاپ داریم که باید روی آن چاپ شود و مجموعه مقالات و مصاحبه های عربیشان در دوران مصرشان، مطالبی که در دوران ایتالیا و لندنشان بوده که آنها خیلی فراوان است.

ما این سایت را بیشتر هدف اصلی این بود که یک راه ارتباطی داشته باشیم با دوستان و به تدریج پیش برویم، دیدیم که اگر بخواهیم بگذاریم و یک دفعه بگوییم یک مجموعه نفیس آماده شد، ممکن نیست. سایت الان قرار است که هم مجموعه مقالات و مصاحبه هایی که شاید بعضی از آن مال قبل از انقلاب است و بعضی شخصیت ها حتی بیخبرند از آن، هم آنها را پوشش بدهد هم افکار ایشان را ادامه بدهد. یعنی قرار نیست که ما فقط بیاییم بگوییم که آقای سید هادی خسروشاهی این را نوشتند، یک شخصیت های بزرگ دیگری هم دارند در این زمینه ها مخصوصاً که ایشان علاوه بر بحث نظام و انقلاب، در رابطه با امام موسی صدر، در رابطه با شهید نواب صفوی، در رابطه با آیت الله کاشانی، و درباره شخصیت های بزرگ اینچنینی خیلی فعالیت و تمرکز داشتند، ما همان مسیر را انشالله ادامه بدهیم با جمع آوری آثار بزرگان دیگری که در اینجا هستند و مطالبشان انشالله در سایت استفاده می کنیم. یعنی سایت انحصار در مطالب مرحوم والد نیست، البته یک سایت شخصی دارند اما سعی می کنیم که طوری باشد که قابل استفاده برای نسل جدید هم باشد انشالله. البته مرحله اول امروز حضرتعالی محبت فرمودید زبان فارسی سایت افتتاح می شود، انشالله برای سال بعد زبان عربی، با توجه به اینکه ارتباطات بین المللی و شاید خیلی در فضای جهان اسلام و جهان عرب ایشان خیلی بیشتر شناخته شده هستند و ارتباطاتی که با جهان اسلام، مصر و الازهر و جریان های مختلف فکری داشتند، انشالله سایت عربی هم سال ۱۴۰۰ راه اندازی می شود.

آیت الله خسروشاهی مهارت تبلیغی و تقریبی داشت

آیت الله رمضانی هم طی سخنانی گفت: من در دو بخش نکاتی را به نحو اجمال عرض می کنم. از این جهت خوشحال هستم که در این مجمع حضور پیدا کردیم، به هر حال تشییع جنازه مرحوم استاد خسروشاهی خیلی غریبانه بود در دیار غربت و البته خب آنجا شرایط همین طور بود یعنی این اقتضا را می کرد. طلب علو درجات و رحمت الهی و رضوان الهی را برای همه گذشتگان از خدای متعال به خصوص این مرد اندیشمند و جامع، از این جهت هم شکرگذاریم که آقازاده شان به عنوان فرزند وفادار پیگیر امور والد ماجدشان هستند. چون ما در هامبورگ دنبال آثار مرحوم پرفسور فلاطوری بودیم موفق نشدیم، پخش شد در جاهای مختلف، اهتمام از طرف خاندانشان صورت نگرفت که آثار ارزنده و فاخرشان در جای خاص مورد استفاده قرار بگیرد. و البته یک قصه ی پرغصه ای دارد، و لذا همین که داشتند توضیح می دادند دعاگو بودیم و خداوند بزرگ را شاکر بودیم به عنوان خلف صالحشان که وفادار بودند و اهتمام هم ورزیدند، انشاء الله ادامه پیدا خواهد کرد. وصیت هایی هم که دارند هر چه که امکان وقوع هستند دنبال کنند و عملیاتی کنند. مجمع هم در حد امکانی که دارد مقدماتش فراهم شود با جناب آقای حسینی عارف آنها هم انشاءالله انجام خواهد شد.

امروزه شرایطمان واقعاً ویژه است، هیچ زمانی به مثل این زمان زمینه برای معرفی اسلام ناب فراهم نبوده، یک فرصت طلایی است و ما این فرصت را باید به عنوان فرصت از آن استفاده کنیم، اگر کوتاهی شود این فرصت ممکن است به تهدید هم تبدیل شود، چون خیلی ها از تهدیدها می توانند استفاده کنند و آنها را تبدیل به فرصت بکنند. شهید حاج قاسم می فرمودند که فرصت هایی که در بحران ها به دست آمده خیلی خیلی بیشتر از فرصت های معمولی بوده و خیلی بیشتر می توانستیم از آن استفاده کنیم و بهره مند شویم. یک فرصت بی نظیر به وجود آمده برای حوزه های علمیه، برای آنهایی که نقش تبلیغ اسلام به معنای جامع را از زبان عقل و فطرت دارند. چون زبان عقل و فطرت زبان مربوط به یک دوره نیست، گذشته و حال و آینده، می تواند از این زبان استفاده کند. گمان می کنم استاد مرحوم خسروشاهی از این زبان در عرصه ی بین الملل خیلی بهره مند شدند و استفاده کردند، چون این زبان، زبان پاسخگوست، یعنی شما از این زبان بهترین استفاده را می توانید برای تبلیغ اسلام داشته باشید.

شما قرآن را یک وقتی می خواهید بگویید این زبان، زبان عربی است، برای مخاطب عرب بوده، پیامبرش هم عرب بوده، این یک نوع ادبیات است؛ یک وقت گفته می شود انسان معصوم و انسان کاملی می آید با زبان عقل و فطرت در فعلاً حالا مخاطبان ظاهری اش عرب هستند، این پیام را ابلاغ می کنند، این دو تا بیان است.

آن بیان اول یک بیان فراگیر نخواهد بود، اما بیان دوم یک بیان فراگیر است، ما ارسلنا الا کافۀ للناس کاملاً روشن خواهدشد. ما ارسلناک الا رحمه للعالمین کاملاً خودش را بروز خواهد داد. شناخت این ادبیات بسیار بسیار مهم است. شما وقتی که آثار مرحوم خسروشاهی را نگاه می کنید، از ایشان به عنوان یک شخصیت جامع بین المللی در عرصه های مختلف می توانید نام ببرید که در حوزه دانش آموختگانی به چنین مرحله ای برسند که بتوانند در عرصه بین الملل با زبان بین الملل حرف بزنند و گفتگو کنند زیاد نیستند، البته باید اینها زیاد شوند، اینها باید به صورت قاعده در بیاید، نباید استثنا باشد، اما فعلاً اینها استثنا هستند در شخصیت، اگر شمارش کنید، اما باید به صورت قاعده در بیاید. چون اگر به صورت قاعده در نیاید ما پیشتاز نخواهیم بود و پیشرفت نخواهیم کرد.

حوزه هم باید در حقیقت نیروهایی را در این سطح و این تراز تقویت کند که بتوانند در این عرصه بین المللی با همین زبان عقل و فطرت انسان را با همه ناب بودنش معرفی کنند که دیگه اسلام اموی و عباسی دیگه جایی نخواهد داشت، اسلامی که می خواهند بهش خشونت را نسبت بدهند دیگه جایی باز نخواهد کرد. مهم شناخت این ادبیات است. اینکه مثلاً جناب جعفر بن ابیطالب بیاید در مجلس، من یک وقتی خودم شخصاً از آیت الله العظمی مکارم شیرازی حفظه الله شنیدم، البته در کتاب ها هم خواندم، آنجا اتفاقاتی که افتاد استفاده از آیات سوره مبارکه مریم برای معرفی شخصیت حضرت مریم بود، چون حضرت مریم سلام الله علیها برای مسیحیان با آن نگاه قرآنی، خیلی ارزنده بود، که تاریخ آنکه دارد می گوید اشک از چشمانش سرازیر می شد و آیات قرات و تلاوت می شد. استفاده از این ادبیات به جا، به وقت، اینکه بتوانیم از این سوره در جای خودش استفاده کنیم. موقعیت شناسی هم خیلی مهم است.

در جلسه ترحیم پرفسور یحیی بونو من عرض کرده بودم یک وقتی ملاقاتی با ایشان داشتیم، ایشان یک وقتی گفت که ظرفیت تبلیغی را اگر ما درست نشناسیم، در عرصه تبلیغ موفق نخواهیم بود، ما باید ببینیم که مخاطبان ما مخاطبان مکی هستند یا مدنی هستند، با مخاطبان مکی با یک ادبیاتی باید حرف زد، چون اینها مشرک و کافر بودند لذا قرآن در آنجاها تعبیر ناس و انسان را به کار می برد، ولی وقتی به مدینه می رسد از واژه های ایمان استفاده می کند، یا ایها الذین آمنوا و اینها استفاده می کند، شناخت این مخاطب هم خیلی مهم است که ما بتوانیم در حقیقت بروز رسانی کنیم. و امروزه در حقیقت تبلیغ اگر با مجموعه شاخصه ها و مولفه هایش همراه نباشد، ما در عرصه ی تبلیغ موفق نخواهیم بود. ما یک زمانی، الان هم شاید برخی گمانشان این باشد که منبر فقط می تواند ابزار باشد، منبر تاثیرگذار است در جای خودش مهم و ضروری است و نباید ترک شود، ولی وقتی شما مجموعه ابزارهای تبلیغی امروز را نگاه کنید، خیلی متفاوت است با گذشته و شما زبان روز را هم باید آشنا شوید که بتوانید با این مخاطب مرتبط شوید. لازمه اش این است که ما با مهارت تبلیغی هم آشنا شویم. آشنایی با مهارت تبلیغی و زبان امروز؛ زبان که می گوییم آن زبان محاوره ای نیست، زبان فهم و گفتگوست که بتوانیم با زبان فهم و گفتگو در آنچه که مشترکات میان کل بشر است، مشترکات میان ادیان است، از اینها بهره مند شویم و استفاده کنیم.

امروزه برخی از اندیشمندان دنبال مشترکات حداقلی میان ادیان بشری و ابراهیمی هستند. یک حداقل هایی که بتواند بشریت را به هم متصل کند. به عنوان اصول اخلاق جهانی مثلاً، یعنی آنچه پذیرفته شده ی همه هست و پیدا کردند، وقتی وارد متونشان شدند پیدا کردند اصول حداقلی که پذیرفته شده ی همه پیروان ادیان ابراهیمی است. حالا شما با همین ادبیات بروید در ادیان ابراهیمی چقدر اصول مشترک می توانید پیدا کنید، خیلی موسّع تر از آن قبلی است، بین مسلمانان چقدر می توانید اصول مشترک پیدا کنید که خیلی موسّع تر از پیروان ادیان است. مرحوم آقای خسروشاهی با این زبان و ادبیات آشنا بود. لذا بر اساس باورهایش نه تاکتیک، زبانش زبان تقریب بود و دیالوگ بود، زبان تقریب و دیالوگ یک فن است باید این را آموخت.

بعضی ها ممکن است الان همه آیات قرآن را حفظ باشند و شاید کتاب های تفصیلی را خیلی هایشان مطالعه کرده باشند، انظار و آراء را هم مسلط باشند و اشراف داشته باشند اما آن مهارت تبلیغی و تقریبی را نداشته باشند. شما وقتی به آثار آن مقداری را که من مطالعه کردم، خیلی هم موفق نشدم شاید در این زمینه کوتاهی کردم البته یک مقدار هم شاید وقت نبوده، انشالله آثار به دستم برسد ملزم خواهم بود معمولاً اینطور شخصیت ها را آثارشان را مطالعه می کنم، مثل امام موسی صدر، شما ببینید افرادی را که نسبت به آنها حساس است، مثل امام موسی صدر که پدیده بود، مثل شهید صدر که پدیده بود، مثل نواب صفوی در عرصه خودش یک پدیده بودند، مثل مرحوم کاشانی که در آن موقعیت و جایگاه خودش اینها یک پدیده سیاسی اجتماعی بودند با همه بی مهری هایی که ممکن است نسبت به آنها انجام پذیرفته باشد، شما این مجموعه حرکت های اسلامی معاصر، نوع موضوعاتی را که ایشان انتخاب می کرد و بحث می کرد، ترجمه اندیشه های اخوان المسلمین، از آن طرف اندیشه های ناب علامه طباطبایی را جمع آوری کردند، از آن طرف پرداختن به بعضی مسائلی که امروزه به نوعی خیلی ها نسبت به آن تردید یا سوال دارند یا شبهه دارند، به آنها پرداختن، این یک جسارت و یک شجاعتی بوده که درهر کسی و در هر اندیشمندی شما پیدا نمی کنید، اندیشمند حرّی که به وقتش دفاع می کند مثل مرحوم آقای تسخیری، واقعاً همان طور که اشاره شد، حالا مثل مرحوم آقای تسخیری چطور می تواند به دست بیاورد و در عرصه بین الملل از آن استفاده کند، ادبیاتش را ببینید، در همان ایام خیلی دنبال این آثارش بودم، اطلاعاتی هم در این زمینه ها داشتم، ایشان توانسته در حقیقت فقه شیعه را استدلال های قدیم و قوی در مجالس بسیار مهم به کرسی بنشاند و در خیلی از جاها، البته اعتنا می کرد به نظرات مخالف، گاهی نقطه نظر مخالفی که می شنویم سریع اینها را طرد می کنیم

یک وقتی یکی از آقایان آمده بود از حوزویان هم بوده در سطوح بالا، گفت من می خواهم یکی از آقایان مسیحی را ببینم و باهاشون گفتگویی داشته باشم، ما خیلی اصرار نداشتیم اما ایشان خیلی اصرار داشت، بالاخره با یک جمعی فرستادیم، بعد وقتی که برگشتم گفتم چطور بود؟ گفت من خیلی از عباراتشان را ترجمه نکردم. دو نفر با همدیگر بودم، من نفر سوم بودم که مترجم بودم، ایشان خطاب به این دارد سخنرانی می کند، آنجا جای خطابه نیست، دو نفری با همدیگر داریم حرف می زنیم، اصلاً خود گفتگوی بین اثنین با دیالوگ ادبیاتش با دیالوگ خیلی [فرق می کند] خطیب جمعه باید خطیب باشد، لذا می گویند خطیب، اگر خطیب نباشد و خطابه نداند اصلاً تاثیر ندارد، به صورت عادی یک جمعیت بیست هزار نفره صد هزار نفره در نماز جمعه حضور پیدا کردند یک طوری معمولی و عادی و آرام صحبت کند جواب نمی دهد، یک وقتی باید اوج بگیرد، یک وقتی باید آرام بگیرد تا آن اوجش اثر خودش را بگذارد، هر کدام از اینها در جای خودش تاثیرگذار خواهد بود، این بُعد خیلی بُعد مهمی است، من واقعاً به تجربه داریم عرض می کنم. یعنی گاهی اگر ما آشنای به این فن و مهارت باشیم، من در برخی از مجالس وقتی صحبت می کردم، سوربن و جاهای دیگر، بعضی کشورهای دیگر، اینها می آمدند اعتراف می کردند می گفتند این ادبیات، ادبیات فاخری است، اگر با همین ادبیات آدم جلو برود فاتح میدان می شود، اندیشه را با اندیشه باید جواب داد، برهان را با برهان باید جواب داد نه به فحش نه با اهانت و توهین. این به هیچ وجه اصلاً قابل قبول نیست.

روی آثار باید کار کرد، من به نظرم روی آثار آیت الله تسخیری، که اینها رفاقت دیرینه هم با هم داشتند استاد نعمانی هم همراهشان و استاد سید منذر هم که اینها اساتید فن هستند در سطوح عالی تدریس می کنند متخصص هستند در خیلی از بخش ها، به هر حال اینها از مکتب شهید صدر هم بهره مند شدند، اینها یک جایی با هم قرابت پیدا می کنند، یک جایی که قرابت پیدا می کنند کاملاً روشن است، در تقریب قرابت پیدا می کنند، در ادبیاتی که انسان از آن ادبیات به کار می برد قرابت پیدا می کنند، در جامعیت قرابت پیدا می کنند، آثار مرحوم خسروشاهی یک نواخت نیست، به حسب نیازهاست، حالا نیازهای اجتماعی، سیاسی، اندیشه های انقلاب، در خصوص انقلاب هم من آثار زیادی دیدم، دیدم ولی نخواندم، بعضی نامه هایی که ایشان جمع کرده شاید منحصر به فرد هم باشد آنطور که فرزندشان اشاره کردند؛ امروزه ما در این زمینه باید سکان دار باشیم، برای اینکه سکان دار باشیم از مسیرش هم باید ورود کنیم و استفاده کنیم تا بتوانیم بالاخره دنیایی که با سکولاریسم و فمینیسم انس گرفته، خانواده را دارند یک خانواده فمینستی می کنند، جامعه را دارند سکولار می کنند. و خیلی جاها دارند لائیکش می کنند، جامعه ای که به سمت لائیک شدن هست و به سمت بی دینی بوده دیگه تحولات اجتماعی هم هیچ وقت رنگ دینی به خودش نمی گیرد، میشل فوکو این حرف را می زد که هیچ وقت رنگ دینی به خودش نمی گیرد، یک پدیده و اتفاق جدیدی رخ داده و الحمدالله رنگ دینی هم به خودش گرفته.

حالا ما چقدر دین را و رنگ دینی را در همه ابعاد نشان دادیم این بحث دیگری است، نمی خواهم الان نمره بدهیم کمّاً و کیفاً، ما خیلی فاصله داریم، خیلی خیلی فاصله داریم، و لذا الان خیلی نکته ها به ذهنم آمد چون می خواهم جمعش کنم والا بحث های زیادی در این زمینه مطرح و قابل طرح است، این است که امروز یکی از رسالت های مهم حوزه پرداختن به این عرصه هست که بسترش به شکل بی نظیر فراهم شده، شما الان حرف بزنید مستقیم کل دنیا حرف شما را می شنوند، آن وقت ها یک سفر زیارتی سه ماه طول می کشید، شش ماه طول می کشید، الان شما صبح می روید غروب بر می گردید، نماز صبحتان را اینجا می خوانید می روید کربلا، دوباره نماز عشایتان را اینجا می خوانید، یعنی خیلی متفاوت شده، ما همه این مسائل را باید مورد توجه قرار دهیم.

ایشان به روز بودند، یعنی ما می توانیم امثال مرحوم آقای تسخیری و مرحوم آقای خسروشاهی را از عالمان به زمان بدانیم، ادبیات و زبان دیالوگ و گفتگو را می دانستند، زبان تقریب را می دانستند، الان مثلاً تا بحث تقریب را مطرح می کنید می گویند اصلاً این معنا ندارد ما از اصول خودمان برگردیم، کی گفته از حرف های خودمان برگردیم؟

این نباشد، برویم حرف هایی که خود ائمه فرمودند آنها را مرور کنیم، طاعتنا نظاماً للمله وامامتنا امانا من الفرقه، ما هم می گوییم بر محور اهل بیت اهل بیت، محور است برای کل مسلمانان ولی ما باید یک نگاه جامع در این عرصه بزنیم و پیدا کنیم. و همین بحث کار تفسیری یک جلدی که انجام پذیرفته، مختصر هم هست، می تواند در حقیقت مقدمه باشد. ما حتی در سوریه، وزیر اوقافش دکتر عبدالستار که آمده بود، می گفت ما می توانیم یک تفسیری هم بنویسم که کل مسلمانان استفاده کنند.

ولی حالا این حرف را زدن و قبولاندن و امثال و ذلک خیلی سخت است، من هم درگذشتم، الان هم نمی خواهم خبری شود همین طور گذشتم، اما می خواهم عرض کنم که از این فرصت باید خیلی استفاده کنیم، این کارهای مجازی که دارد انجام می پذیرد، این توضیحاتی هم که الان داده شد برای نرم افزارها، باید به روز باشد که کسی شبهه نکند، ما باید به روز باشیم، کاری که ده سال پیش انجام می دادند امروز دیگه تاریخ مصرفش گذشته و به همین صورت باید کار انجام شود، البته در بخش محتوایی آدم ممکن است یک سری حرف ها داشته باشد، در بخش قالبی و شکلی ممکن است یک سری حرف ها داشته باشد، آن برای اینکه کار به نحو احسن انجام بپذیرد، خب ما همیشه احسن از قبل داریم، آنکه احسن از قبل نیست کار خداست، اگر گاهی مواقع تعبیرات احسن دارند، چون دیوید هیوم این عالم بهترین عالم باشد، از کجا، ما قبلاً باید دیده باشیم تا مقایسه کنیم بگوییم این بهتر از قبل است، علم مجرد با علم مادی خیلی فرق می کند، علم ما علم تدریجی است اما علم حق علم تدریجی که نیست، علم به حقیقت اشیاست و علم حضوری است نسبت به حقایق اشیا، حتی ما معتقد به علم قبل از ایجاد هستیم آن هم به صورت دقیق و عمیق البته با مجموعه اختلافاتی که در بحث کلام، اشراق و مشاء و دیدگاه های عرفانی مطرح است، اما ما معتقدیم علم خداوند همین است. لذا بین ما ها این بحث احسن از قبل هست، کار باید هم از احسن از قبل باشد کمّاً و کیفا.

لذا ما هم تشکر می کنیم از این کارهای نرم افزاری که انجام پذیرفته برای تبیین و روشنگری همان مکتب، اگر به درستی این مکتب با مجموعه شاخص ها و مولفه هایش شناخته شود و زبانش را هم ما بلد باشیم، زبان گفتگویش را بلد باشیم، گاهی با ترجمه هم آدم می تواند حرف هایش را بزند، اما آن زبان فهم را بلد باشیم که با چه کلماتی می توانیم نکته را منتقل کنیم به مخاطب، اگر این باشد، قطعاً آینده بشریت آینده ی عقلانی و آینده ی معنوی خواهد بود، آینده بشریت آینده عدالت خواهد بود، آینده پر از امن و آرامش خواهد بود. بشر با همین عقلانیت و معنویت با یک آرامش درونی و فضای درونی می رسد. لذا هم تشکر می کنیم از اینکه این فضا برای ما فراهم بوده که امروز بیاییم خدمت دوستان برسیم و هم از آقای دکتر حسینی هم تشکر می کنیم و از دوستان دیگر، از حاج آقای زعفرانی هم محبت کردند و آمدند، ما از خیلی وقت قبل قرار بود بیاییم تبریز و نشد، کسالتی پیدا کردید، مختصر، سرماخوردگی بوده اما توفیق نبوده خدمت ایشان برسیم.

خاطرات راه اندازی مجله الهادی

آیت الله نعمانی هم طی سخنانی در این مراسم گفت: به عنوان یک جزء خیلی خیلی خیلی کم وفاداری به این مرحوم عزیز آیت الله خسروشاهی که سابقه آشنایی من با ایشان حدوداً قبل از انقلاب چهار پنج سال با هم بودیم، عکس هایی هم که داریم بعضی ها اصلاً نمی شناسیم که اینها هستند، ولی ما یک مجله الهادی داشتیم یکی از کارهایی که با هم انجام می دادیم حضرت آیت الله خسروشاهی. البته اسم مجله هم از اسم ایشان برگرفته شده، الهادی، چند سال هم منتشر می شد به زبان عربی. موسس و تحریریه هم چهار نفر بودیم: آیت الله خسروشاهی، آیت الله تسخیری، بنده هم بودم و جناب مرحوم آشیخ حسین کورانی، شیخ حسین؛ ما چهار نفر انجام می دادیم، البته سعی می کردیم مجله در آن شرایط خفقان قبل از انقلاب یک پلی باشد بین حوزه علمیه و مذهب تشیع و اهل بیت سلام الله علیهم و جهان خارج، جهان اسلام، و جهان عربی بیشتر از همه، چون به زبان عربی واقعاً شما نگاه کنید حتی در آفریقا در کشورهای دیگر، زبان عربی در سطح خوبی اطلاع دارند.

علی ای حال آن بود و بعد از انقلاب هم باز با هم بودیم، اولین همکاری را هم داشتیم در وزارت ارشاد که ایشان نماینده امام در وزارت ارشاد بود انجا، اولین وزیر آقای میناچی بود زمان دولت موقت و بعدش هم دیگه وزرای دیگر آمدند، اما از اول با این آقایان طی کردیم ولی با هم باز… البته این را هم یادآوری کنم که یکی از کارهایی که اشاره شد، طبیعت این مرد بزرگ آیت الله خسروشاهی اینکه خیلی محدود به جامعه به کشور به جای خاصی نبود، فکرش یک جبلان عجیبی داشت همه جا یعنی، برای همین قبل از انقلاب، اولین غیر از الهادی یک مراوده ی خیلی خوب و حضور خیلی موثری داشتند که بعد از ایشان هم واقعاً از آیت الله تسخیری باید یاد کنیم همان طوری که فرمودند جناب آیت الله رمضانی که رفتند به کنفرانس‌های فکری الجزایر. الجزایر یک کنفرانس های فکری تقریباً بیست سال بیشتر ادامه داشت تقریباً هر سال بود، آیت الله خسروشاهی حضور داشتند و حضور موفق و موثری داشتند و بعدش هم آیت الله تسخیری هم همین طور.

ما در همان زمان دیگه وقتی برمی گشتند، من امیدوارم که مجله الهادی اگر بتوانید در این فضا هم داشته باشید از مقالات ایشان، از گزارشات ایشان، خیلی کار جالبی است. البته من خیلی از شماره هایش را داشتم الان اگر پیدا کنم تقدیم می کنم، من به عنوان کتابخانه ای که داشتم بیشتر از ۱۵ هزار کتاب بود دیگه این را ندیده بودیم، دادیم به دانشگاه ادیان و مذاهب، چون دانشگاه ادیان و مذاهب همراه آقای نواب و حاج آقای تسخیری خدمت آیت الله مصباح می رسیدیم و تاسیس این دانشگاه بودم و کتاب هایم آنجاست و دیدم از مجله الهادی شماره های زیادی داشتیم اگر بشود به دست بیاوریم. بعدش هم عرض کردم ما همیشه حتی وقتی مصر رفتند، بنده آنجا باز یک سفری داشتم یک دیداری با هم با یخ الازهر رئیس دانشگاه الازهر و الی آخر دیگر؛ بعد هم در سازمان فرهنگ همکاری داشتیم در مجمع جهانی تقریب؛ اینها همه ایشان خلاصه حضور موثری داشت در تمام این زمینه ها و غیر این زمینه ها.

حالا وقت این نیست دیگر من بعد از آن بیانات ارزشمند جناب آیت الله رمضانی که مطالب هم از نظر فکری و هم از نظر عملی برای ما یک درس خوبی بود، امیدوارم که انشالله این فضا و این کتابخانه و این مجموعه بتواند، من الان شاید در این زمینه و زمینه های تبلیغی که جناب آیت الله رمضانی فرمودند خب تجربیاتی حضور داشتم در واتیکان و دیدم چطور وضعیت آنجا را با یک دقیقه ای صبحت کردن در افتتاحیه، اما طوری شد که همه استقبال کردند که تقریباً در آن کنفرانس واتیکان بی نظیر بود و حتی تمام مجموعه های اسلامی متفق القول شدند که دو سه جمله ای که داشتند گفتند که بالاخره نعمانی به عنوان سخنگوی مجموعه اسلامی باید باشد، روز آخرش هم یک نماز جماعتی که نمی دانم قبول است یا قبول نیست، نماز جماعتی به امامت بنده حقیر برگزار شد.

علی ای حال منظور این است که اگر بشود در این فضا، یک سخنرانی ها، یک سمینارها بتوانید از کسانی که در این زمینه ها، در زمینه هایی که در راسای همان تبلیغات که یک تبلیغی من دارم برگرفته از آن روایت معروف امام هشتم علیه السلام اینکه: «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،» فَقُلْتُ لَهُ: «فَکَیْفَ یُحْیِی أمْرَکُمْ؟» قالَ: «یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا و یُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا: خداوند، رحمت کند آن بنده ای را که امر ما را زنده کند!». گفتم: چگونه امر شما را زنده کند؟ فرمود: «علوم ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد، که اگر مردمْ زیبایی های گفتار ما را می دانستند، از ما پیروی می کردند». من این را اسمش را گذاشتم تبلیغ ایجابی، بدون اینکه ببینید دیگران چه گفتند، فلان، ردیّات و لعن و نفرین و فلان، از این حرف ها دست برداریم برویم سراغ اصل مطلب. مکتب اهل بیت امروز در دنیا خیلی خواهان دارد، اگر خوب عرضه شود انشالله. منظورم این است که انشالله شما بتوانید. بیشتر از این مصدع وقتتان نشوم. روح پرفتوح آیت الله خسروشاهی انشاء الله از این کارها و تبلیغات و فعالیت ها شاد شود.

در پایان این مراسم سایت راه هادی افتتاح و مجموعه نرم افزارهای مجمع جهانی اهل بیت در مورد آیت الله خسروشاهی رونمایی شد.