حجاب و عفاف، اقدامات سلبی یا فرهنگی؟

در تمام دنیا در زمینه نهادینه ساز امور فرهنگی از دستگاه های آموزشی و فرهنگی استفاده می شود مثل موضوعات ترافیکی که البته در سال های اخیر در زمینه موضوعات ترافیکی از ابزارهای فرهنگی و آموزشی در کنار ابزار انتظامی و جریمه استفاده شده است، به عنوان مثال در سال های اخیر در سطح مدارس کشور طرح همیاران پلیس استفاده اجرا می شود و دانش آموزان به عنوان ناظران اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی قوانین را به والدین خود یادآور شده و از این طریق به تدریج فرهنگ ترافیکی در افراد نهادینه می شود و همان گونه که تجربیات سال های اخیر نشان داده است، طرح همیاران پلیس در کاهش تلفات و افزایش رعایت قوانین بسیار اثر بخش بوده است.
موضوع حجاب و عفاف که از قوانین و ارزش های انقلاب اسلامی است از این امر استثناء نیست چرا که
به موجب ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، هر فردی عملاً در انظار، اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند علاوه بر کیفرعمل به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق جریمه می‌شود و اگر مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد ولی عفت عمومی را جریحه دار کند فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود و در تبصره آمده است زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا از ۵۰ هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
از سوی دیگر قانون برای هر یک از دستگاه‌های قانونگذار و اجرایی وظائف تخصصی تعریف کرده است به عنوان مثال از وظائف فرهنگ و ارشاد اسلامی، هماهنگی و نظارت بر رسانه‌های ارتباط جمعی همانند: روزنامه‌ها، مجلات و محصولات سمعی و بصری، نمایش‌ها و… برای توجه به فرهنگ حجاب و عفاف و رعایت آن و حمایت مادی و معنوی از آثار فرهنگی – هنری همانند تسریع در صدور مجوز،‌ ارایه یارانه و تشویق تولید کنندگان آثار فرهنگی و هنرمندانی که راهکارهای تازه و جذاب در راستای توسعه فرهنگ عفاف ارائه می‌کنند، است.
یا از وظائف تعریف شده برای سازمان صدا و سیما اهتمام ویژه در خصوص معرفی و ترویج فرهنگ عفاف به منظور نهادینه سازی و جذاب کردن آن، تبیین نقش حجاب و عفاف در افزایش سلامت جامعه و بهره‌وری آن از طریق تولید برنامه‌های مختلف، فرهنگ‌سازی در زمینه اصلاح پوشش نامناسب و ارائه راه‌حل‌های مؤثر و فوری از طریق تولید برنامه‌های کارشناسی، گفتمان، تولید فیلم، تیزرهای تلویزیونی و تبیین و‌ آموزش احکام شرعی حجاب و عفاف و رعایت حریم عفاف در خانه و اجتماع و آموزش معیارهای رفتار صحیح زن و مرد جهت برقراری روابط متعادل اجتماعی است.
و اما از وظائف نیروی انتظامی در این زمینه اعلام حدود و ضوابط قانونی عفاف و ملاک‌های بدحجابی در جامعه به منظور تشخیص مصادیق آن، اهتمام بیشتر به برخورد قانونی و محترمانه، همکاری با سازمان‌های ذیربط در فضا سازی تبلیغی و فرهنگی در همه مسیر‌های منتهی به کوهستان‌ها و تفرجگاه‌های کوهستانی و سایر اماکن عمومی و تفریحی، الزام اتحادیه‌ها، سندیکاها و صنوف در مقابله با بدحجابی، تذکر به افراد بدحجاب و برخورد با آنها طبق ضوابط قانونی در اماکن عمومی شهر، پیشنهاد لایحه قانونی به مراجع قانونگذار در خصوص رعایت پوشش مناسب در هنگام رانندگی، برخورد قانونی با افراد خیابانی، افراد بدحجاب و باندهای اصلی فساد فحشا تعریف شده است که عموما از اقدامات سلبی به شمار می آید.
این در حالی است که هزاران راهکار فرهنگی برای سایر دستگاه ها و متولیان عفاف و حجاب تعریف شده است و همان گونه که کارشناسان مربوطه اذعان دارند، توسعه حجاب و عفاف تنها با اقدامات فرهنگی امکان پذیر است نه با اقدامات سلبی. براین اساس باید پرسید سهم ۲۵ دستگاه متولی اجرای عفاف و حجاب در سطح جامعه چه میزان است و تا چه حد به وظائف خود در این زمینه عمل کرده اند؟
این در حالی است که اکنون تنها پلیس به عنوان ضابط قضائی به وظیفه خود عمل می کند البته اقدامات پلیس در این زمینه نیز به نوعی فرهنگی است و به عنوان آمر به معروف و ناهی از منکر ورود یافته در حالی که باید همین اقدام توسط سازمان های فرهنگی قرار گیرد.
باید تمام سازمان های فرهنگی و متولی اجرای عفاف و حجاب در کشور ضمن هم افزایی در اقدامات فرهنگی از نوعی یکپارچگی و همپوشانی برخوردار بوده و از اقدامات تکراری و بی مورد اجتناب کنند تا مجموع اقدامات انجام شده در این زمینه اثر بخش باشد در غیر این صورت تمام این اقدامات با صرف هزینه مالی بی اثر خواهد بود.
سازمان های فرهنگی باید به دنبال اقدامات عمقی باشند تا سطحی چرا که تنها در پرتو اقدامات عمقی می توان، موضوع حجاب و عفاف را در افراد نهادینه کرد و این امر باید ابتدا در مدارس بویژه مقطع ابتدایی آغاز شود . اینکه هر یک از سازمان ها تنها به دنبال اقداماتی در این زمینه باشند، همایش برگزار کنند و مسابقه حجاب و عفاف راه بیندازند، فایده ای نخواهد داشت براین اساس لازم است تا از کارشناسان امر در این زمینه کمک گرفت و راهکارهای فرهنگی را از آن ها مطالبه کرد.
همان طور که پیش از این گفته شد، موضوع حجاب و عفاف کار فرهنگی است و با اقدامات سلبی امکان تحقق آن وجود ندارد و نمی توان آن را به صورت اجباری در افراد نهادینه کرد ، جنس اقدامات فرهنگی با انتظامی متفاوت است و افراد جامعه بیشتر پذیراهای اقدامات فرهنگی هستند تا اقدامات سلبی و انتظامی، بویژه جوانان با آغوشی باز اقدامات فرهنگی را پذیرفته و حتی خود با این اقدامات همراه می شوند پس چه زیبا است که تمام نهادهای فرهنگی تصمیمی جدی و مصمم در این زمینه اتخاذ کرده تا به مرور زمان توسعه عفاف و حجاب در سطح جامعه باشیم و نگذاریم که رسانه های معاند در بحث فرهنگی از ما پیشه بگیرند؟
یادداشت: معصومه نیکنام
انتشار : مریم برزآبادی