واکنش‌ها به کاندیداتوری نظامیان

در فاصله چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۱۴۰۰ گمانه‌زنی‌ها درباره کاندیداتوری شخصیت‌های مختلف بالاگرفته و هرروز چهره‌ای تازه به فهرست نسبتاً بلند نامزدهای احتمالی اضافه می‌شوند. اما شاید مهم‌ترین بحث‌های این روزها، احتمال کاندیدا شدن یک نظامی نه‌چندان فاصله گرفته از نیروهای مسلح باشد و این زمزمه‌ها از روزی که مجلس با پیشنهاد ممنوعیت ثبت‌نام نظامیان در انتخابات ریاست جمهوری مخالفت کرد جدی‌تر هم شده است. از نظامی‌هایی که تاکنون وارد فضای سیاسی شده‌اند، می‌توان به محمدباقر قالیباف (رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی)، علی شمخانی (دبیر شورای عالی امنیت ملی)، محسن رضایی (دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام)، علی لاریجانی (رئیس پیشین مجلس) و… اشاره کرد که بیشتر شناخته‌شده‌اند. البته باوجود توصیه‌های بنیان‌گذار انقلاب مبنی بر نهی از ورود نظامیان به مسائل سیاسی و دسته‌جات، قانون اساسی منع مشخصی در این زمینه ندارد. برخی رسانه‌ها ورود سعید محمد، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا و سردار دهقان، وزیر پیشین دفاع به صحنه انتخابات را محتمل می‌دانند.در این گزارش برخی مواضع و واکنش‌ها شخصیت‌های از هر دو جناح دراین‌ارتباط را مرور کرده که در ادامه می‌خوانید.

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از روز نو :در فاصله چهار ماه مانده به موعد برگزاری دو انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا که قرار است ۲۸ خرداد سال آتی برگزار شود، طیف‌ها و جریانات مختلف سیاسی در حال ساماندهی فعالیت‌های خود برای حضور هرچه قوی‌تر درصحنه رقابت‌های انتخاباتی هستند.

آسیب دولت نظامی به کشور

علی مطهری، نماینده پیشین تهران در مجلس شورای اسلامی، هم در مصاحبه با همشهری بیان کرد: «اگر یک نظامی درحالی‌که عضو نهاد یا سازمان نظامی است، نامزد انتخابات و رئیس‌جمهور شود، مطمئناً به کشور آسیب وارد می‌شود. یک فرد نظامی فقط در صورتی می‌تواند نامزد انتخابات شود که از سمت خود استعفا داده و از نهاد نظامی خارج‌شده باشد، در این صورت اگر نامزد انتخابات شد و مردم هم به او رأی دادند، مشکلی وجود نخواهد داشت؛ اما وقتی عضوی از ارتش یا سپاه نامزد شده و رئیس‌جمهور شود، نتیجه تشکیل حکومت نظامیان خواهد بود که نه‌فقط به صلاح کشور نیست بلکه شبیه کشور ترکیه قبل از تحولات اخیر آن خواهد بود که مردم این کشور با زحمات بسیار توانستند نظامیان را از قدرت کنار بزنند و به شرایط فعلی برسند.»

دولت نظامیان

سید مصطفی تاج‌زاده، معاون سیاسی وزیر کشور و سرپرست این وزارتخانه در دولت اصلاحات، در مصاحبه با اعتماد گفت: «ما باید بین نامزد نظامی و ‌دولت نظامیان تفاوت قائل شویم. در انتخابات گذشته بعضی نظامیان نامزد می‌شدند و جامعه هم حساسیتی نشان نمی‌داد. البته رأی نمی‌آوردند، چراکه مردم دلشان نمی‌خواهد رئیس‌جمهورشان نظامی باشد. دلیلشان هم شاید این باشد که وقتی یک رئیس‌جمهور نظامی بر سرکار بیاید، شفافیت در امور کمتر می‌شود. احتمال تنش در روابط خارجی قوت می‌گیرد و راه‌حل‌های متخذه، بنابر مثل معروف که نجار همه‌چیز را میخ و چوب و اره می‌بیند، در درجه اول نظامی ‌است. به همین علت در دنیا تصمیم‌گیری در خصوص اصل جنگ را هم در اختیار نظامی‌ها قرار نمی‌دهند و فقط وظیفه جنگیدن را بر عهده آنان می‌گذارند. چون اگر قرار باشد که تصمیم‌گیری در مورد ادامه جنگ یا صلح را به عهده نظامیان بگذارند، هیچ جنگی به پایان نمی‌رسد.»

تفاوت انتخابات۱۴۰۰

تاج‌زاده در ادامه افزود: «اما انتخابات این دوره تفاوت مهمی با دوره‌های قبلی دارد. زیرا شاهد تئوریزه شدن این ایده هستیم که دولت باید در اختیار ‌نظامیان قرار گیرد. اگر بخواهم صریح‌تر بگویم، می‌گویند باید تمام مناصب کشور در دست نیروی نظامی قرار گیرد! چارت تشکیلاتی اداره کشور را هم تهیه‌کرده و معتقدند چون ما خون و هزینه داده‌ایم پس باید کشور را خودمان ‌اداره کنیم! همچنین می‌گویند مدیران نهادهای انتخابی دائماً در حال تغییر هستند ولی در نهادهای انتصابی این‌گونه نیست و به دلیل ثابت بودن، موفق‌تر از مدیران و نهادهای انتخابی ‌عمل می‌کنند. برای اثبات ادعای خود نیز، صنایع ‌موشکی را با صنایعی مانند خودروسازی مقایسه می‌کنند.»

تجدید‌نظر در حضور نظامیان

همچنین سیدرضا اکرمی، عضو جامعه روحانیت مبارز، در مصاحبه با خبرآنلاین پیرامون حضور نظامیان در سیاست نکاتی بیان کرد: «ما نیاز داریم که صداهای متعددی در جامعه شنیده شود و صداهای مختلف با رعایت سه اصل عزت، حکمت و مصلحت به گوش جامعه برسد. به‌عنوان‌مثال امام خمینی (ره) با توجه به شرایط خاص آن دوران مطالبی و توصیه‌های داشته‌اند که ازجمله‌ آن‌ها «عدم حضور نظامیان در سیاست است» بود. اما الآن که درگیر جنگ نیستیم و درگیر مسائل اقتصادی و کرونا هستیم، باید بنشینیم و فکر کنیم می‌توانیم نسبت به حضور نظامیان در عرصه‌های سیاسی تجدیدنظر کنیم یا نه؟» او تصریح کرد: «البته نظامی‌ها مثل اهالی صنعت یا حقوق‌دان‌ها ویژگی‌های خاصی دارند. اما اگر کسی بین آن‌ها پیدا شود و مردم به این تشخیص برسند که می‌تواند با حضور در دولت موانع‌ بلند پیش رو را از مسیر پیشرفت بردارد، چه اشکالی دارد که برای شرکت در انتخابات اعلام آمادگی کند؟‌ به نظر من در این موضوع با نوعی کم‌لطفی نسبت به کسانی که روزگاری در لباس نظامی به مملکت خدمت می‌کردند و در حال حاضر سالیان سال است که از نظامی‌گری کناره‌گیری کرده‌اند، مواجه هستیم.»

محدودیت انتخاب مردم

وی توضیح داد: «مردم باید در انتخاب آزاد باشند تا بتوانند فرد موردنظر خود را برای قرار گرفتن در مسند ریاست‌جمهوری یا هر سمت دیگری انتخاب کنند. به‌هرحال نظام ما نظامی مردمی و بر اساس رأی‌ مردم است و به‌هیچ‌وجه و با هیچ توجیهی نمی‌توانیم انتخاب مردم را محدود کنیم.» سید رضا اکرمی در پایان گفت: «برای حضور در انتخابات نظامی یا غیرنظامی فرقی ندارد. مهم این است کسی که برای ریاست‌جمهوری اعلام کاندیداتوری می‌کند واقعاً از شایستگی لازم برخوردار باشد و بتواند در همه امور سره را از ناسره تشخیص بدهد.»

موافق ورود نظامیان هستم

صادق ملکی، تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی در دیپلماسی ایرانی حضور نظامیان در قدرت را مفید خواند و گفت: «به‌عنوان یک کارشناس و تحلیلگر سال‌هاست موافق ورود و قبضه قدرت توسط نظامیان بوده و هستم. این نگرش برخاسته از اندیشه توتالیتر نبوده و نیست بلکه به خاطر آن است که این‌جانب ورود نظامیان به قدرت را مسیر هموار شدن راه توسعه در ایران می‌دانم. البته این سخن مطلق نیست و بعضاً نیز می‌تواند اثرات معکوس داشته باشد. تجربه ایران، ترکیه و … در دوره آغازین قرن گذشته اثبات می‌کند که قرار گرفتن نظامیان در رأس قدرت کشور را از ترتیبات ملوک‌الطوایفی، ایلاتی، خرافاتی و ‌… دور کرده و بسترساز توسعه زیربنایی می‌شود. اگرچه دنیای امروز دنیای اقتصاد است اما در کشورهای مختلف جهان، نظامی‌گری و نظامیان در کنار قشر دانشگاهی و روشنفکری مهم‌ترین عامل ورود کشورها به عرصه توسعه و پیشرفت بوده‌اند. اگر نظامیان در ترکیه خود را وارث جمهوریت می‌دانند، طبیعی است که نظامیان در ایران خود را حافظ نظام بدانند. به‌هرحال با توجه به اینکه ابزار کار نظامیان ارتباطی مستقیم با توسعه و پیشرفت روز داشته و دارد، ارتباط تنگاتنگ نظامیان با ضرورت کسب علم و دانش روز سبب شده است که کمتر نگران حضور مستقیم نظامیان در قدرت باشم. حال اگر این نظامیان در کنار امور نظامی به کار اقتصادی و. … پرداخته باشند، به‌واسطه ارتباطات برقرارشده با واقعیت‌های حاکم بر اقتصاد، ابعاد این نگرانی کمتر نیز می‌شود».

نظامی‌گری در توسعه

ملکی در ادامه عنوان کرد: «توجه داشته باشیم شکست‌ها و پیروزی‌ها از زمان صفویه تا امروز نیز سبب شده است در توسعه ایران نظامیان و نظامی‌گری نقش بارز داشته باشد‌. نظامیان چون روی زمین هستند با واقعیت حاکم بر نظامات قدرت بیشتر آشنایند. نظامیان در محاسبات خود در هنگام مواجهه با بحران‌ها، زمینی اندیشیده و کمتر به امداد غیبی و آسمانی اعتماد می‌کنند. نگران روحیه و ادبیات سلحشوری نظامیان نباشید، این از ضروریات نظامی‌گری است. نظامیان با ورود به عرصه سیاست‌، روحیه و ادبیات خود را تنظیم خواهند کرد. اسماعیل خطایی هنگامی‌که ردای درویشی را از تن درآورد و تاج بر سر گذاشت، شاه اسماعیل شد و مادر خویش را فدای قدرت کرد‌. با توجه به ارتباطات نظامیان با علم و فناوری روز و روانشناسی کلی آنان، به نظر می‌رسد به قدرت رسیدن یک رئیس‌جمهوری که یونیفرم نظامی را درآورده و لباس سیاسی بر تن کرده است، شاید بتواند کشور را از چرخش به دور باطل دور کند، سبب شود چرخ کشور بر مبنای تعقل و واقعیات حاکم بر نظام بین‌الملل بچرخد‌.»

واکنش سخنگوی سپاه

البته چندی پیش سخنگوی سپاه به همشهری گفته بود: «به لحاظ قوانین، مقررات و ضوابط جاری خود به‌هیچ‌وجه ورود مصداقی به انتخابات و حمایت از کاندیداها را نداشته و نخواهد داشت و در مقوله ‌کاندیداتوری انتخابات، پاسداران و سایر نظامیان با طی کردن فرایندهای قانونی مانند سایر شهروندان مجاز هستند در صورت برخورداری از شرایط قانونی، با حضور در انتخابات در معرض‌ رأی مردم قرار گیرند. و البته ما نمی‌توانیم مانع گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در این زمینه شویم. هرروز اسمی به‌عنوان نامزد احتمالی ریاست‌جمهوری مطرح می‌شود و ما نمی‌توانیم در مورد یک‌به‌یک آن‌ها موضع‌گیری کنیم. اما یک اصل ثابتی وجود دارد که سپاه به‌هیچ‌وجه از هیچ مصداقی در انتخابات ریاست‌جمهوری یا مجلس و شوراها حمایت نمی‌کند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به ملت ایران تعلق دارد و هرکسی هم که به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود، سپاه همانند گذشته سعی می‌کند به او کمک کند. آنچه مهم است سربلندی، عظمت، امنیت، توسعه و عزت مردم ایران است.»

خاطره سردار سلیمانی

سردار رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با تعریف خاطره‌ای از سردار سلیمانی درباره شایعه نامزدی او در انتخابات گفت: «شاخص‌ترین و محبوب‌ترین فرمانده ما که مردم به او لقب سردار دل‌ها را دادند، شهید والامقام حاج قاسم سلیمانی بود. ۳ماه قبل از شهادت ایشان، من جلسه‌ای با او داشتم. ایشان خطاب به من گفت: به‌عنوان مسئول روابط‌عمومی و سخنگوی سپاه می‌خواهم چیزی را به شما بگویم. هر موقع شنیدید قاسم سلیمانی می‌خواهد کاندیدای ریاست‌جمهوری شود، نیازی نیست شما با من تماس بگیرید و صحت‌وسقم موضوع را جویا شوید. از جانب من مسئول هستید که این موضوع را به‌شدت تکذیب کنید؛ زیرا آن چیزی که من به‌عنوان یک پاسدار می‌خواهم، سربلندی و عزت مردم ایران است و اساساٌ به این موضوعات فکر نمی‌کنم».