واکاوی بحران ازدواج در ایران| جوانانی که تمایلی به "بله" گفتن‌ ندارند / آیا زنگ خطر تجرد ‌در کشور به صدا درآمده است؟

– اخبار استانها –

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری تسنیم از مازندران، ازدواج در دین اسلام بسیار تاکید شده است به طوری که در قرآن کریم کلمه زوج با مشتقاتش هشتاد و یک مرتبه و لفظ نکح بیست و سه بار تکرار شده است.و حتی پیامبر اکرم(ص) فرمود:” هرکس ازدواج کند نیمی از دینش را حفظ کرده، پس باید در نیم دیگر از خدا بترسد.”از دیدگاه اسلام ترک ازدواج و مجرد زیستن نه تنها فضیلتی محسوب نمی‌شود بلکه به عنوان یک منشا از دست دادن خیر و برکات و آثار فراوان معنوی نیز  شناخته شده است.

بنابراین اعتقادات در گذشته ازدواج بین جوانان بیشتر در سن ۲۰ تا ۲۲ پسران و ۱۳ تا ۲۰ سال دختران مرسوم بوده و  با توجه به نوع شرایط زندگی، ازدواج در ایران به شکل سنتی و بیشتر به حالت انتخاب خانواده ها انجام می شد و آن چه بزرگترها می پسندیدند جوانان بر آن انتخاب اعتماد و زندگی زناشویی خود را شروع می کردند.

اما امروز با وجود دنیای علم و تکنولوژی و تغییر فرهنگ آن هم توجه به تجددگرایی این انتخاب از حالت سنتی خارج و به نوعی بسیار فاصله گرفته است و بیشتر انتخاب ها برعهده دختر و پسر انجام می شود.

روان شناسان و جامعه شناسان با بررسی در امر موضوع ازدواج و حاصل نتیجه آن را کسب کمالات معنوی، عفت و پاک دامنی، احساس مسئولیت، آرامش و امنیت خاطر، تولید و بقای نسل انسانی، سلامت و امنیت اجتماعی، تقویت و تثبیت صفات جنسی و باعث بروز استعدادها و توانایی های بالقوه می شود.

طبق معیارهای دینی و تحقیقات تجربی اندیشمندان با ازدواج علاوه بر بلوغ جنسی، بلوغ اجتماعی، عقلی و عاطفی نیز در حد قابل قبولی نیاز است و بهترین زمان ازدواج برای دختران و پسران اوایل جوانی است و این مقطع سنی برای بیشتر افراد که دارای شرایط ازدواج هستند مناسب است.

ازدواج در این دوره فواید معنوی، اجتماعی و روان شناختی زیادی دارد اما با وجود چنین فوایدی امروزه مساله ای جامعه ما را درگیر آن کرده و به نوعی یک معضل اجتماعی و فرهنگی شده است بالا رفتن سن ازدواج در بین جوانان ایرانی است.

ایرانی که مطابق بررسی جمعیت شناسی به سمت جامعه سالمندی پیش می رود، اکنون با وجود چنین معضلی دست و پنجه نرم می کند و به دنبال راهکارهایی برای ایجاد انگیزه بین جوانان برای ازدواج هستند.

هر ساله در هر دولتی با روبرو شدن چنین مشکلی در کشور بودجه ای سرانگشتی برای ارائه تسهیلات به جوانان به منظور تسهیل در شرایط ازدواج دختران و پسران مصوب می کنند اما همچنان با آمار سنگین افزایش سن ازدواج جوانان مواجه هستیم که روان شناسان و جامعه شناسان علت های متعددی بر عدم ازدواج جوانان و یا بالا رفتن سن آنها را عنوان می کنند به طوری که اکنون ۱۲ میلیون جوان ایرانی در سن ازدواج قرار گرفته اند اما تمایلی به ازدواج ندارند.

معاونت وزارت ورزش و جوانان کشور اخیرا در برنامه محرمانه مطرح کرد که بالا رفتن سن ازدواج بر فرزندآوری جامعه آسیب می زند و جمعیت ایران از سن جوان فاصله و به سمت پیری می رود.

با وجود این نوع آسیب اجتماعی باید اقدامات اساسی در امر ایجاد انگیزه و تمایل جوانان به ازدواج را انجام داد و علت هایی چون نیافتن همسر مناسب، ترس از ازدواج ناموفق، بی اعتمادی به طرف مقابل، مردد بودن جوان، بالا بردن هزینه ازدواج، اشتغال برمبنی تحقیقات گسترده روان شناسان و جامعه شناسان، باید رفع و به ارائه راهکارهای مناسب پرداخت که وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی امر با همکاری دستگاه های ذی ربط ورود جدی یابد و شعاری مبنی بر ازدواج آسان را سرلوحه اصلی در این امر قرار دهند و بغیر از ارائه تسهیلات بانکی با وجود شرایط سخت اقتصادی کشور و گرانی های بی ثبات و بی نظارت بر کالا و ارز  در اجرای برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تمرکز اساسی داشته باشد و آن مجمع خیرینی که با بکارگیری از ظرفیت های مردمی سمن ها در وزارت ورزش و جوانان راه اندازی شده را تقویت و حمایت کنند تا از بالا رفتن سن ازدواج بین جوانان جلوگیری شود.

استان مازندران نیز با جمعیت بیش از ۳ میلیون نفری به مانند دیگر استان های کشور با این آسیب اجتماعی مواجه است اکثر جوانان آن به دلایل مذکور سن شان برای ازدواج بالا رفته است به گونه ای که طبق آمار ثبت شده اداره کل ثبت و احوال این استان در سال ۹۸ با ازدواج ۱۹ هزار و ۸۴۹ واقعه نسبت به یک سال قبلش هشت درصد کاهش داشته است.

میانگین سن ازدواج آقایان ۳۱ و خانم ها ۲۶ سال است و بیشترین ازدواج در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال زوج و با ۲۰ تا ۲۴ سال زوجه به ثبت رسیده است؛ در هر شبانه روز در مازندران به طور متوسط ۵۴ واقعه ازدواج ثبت شده که نرخ آن  5.85 در هزار بوده است و این آمار نگران کننده می باشد.

بهترین سن ازدواج دختران و پسران اوایل جوانی است

محمدرضا سلیمانی بشلی جامعه شناس و مشاور خانواده در مازندران در گفت وگو با خبرنگار تسنیم ‏مناسبت ترین سن ازدواج دختران را یک سال پس از فارغ التحصیلی از سن ۱۹ تا ۲۵ سالگی عنوان کرد و ‏گفت: این سن برای پسران ۲۵ تا ۳۰تخمین زده می شود.‏

وی مهمترین شرط ازدواج دختران را بلوغ اجتماعی و استقلال بیان کرد و گفت: در این سن دختران به دلیل ‏ورود به دانشگاه از استقلال نظر مناسبی برخوردارند و به  دلیل قرار گرفتن در دوره دانشجویی می توانند ‏شرایط جامعه را به خوبی درک کنند.‏

‏ عضو کارگروه بانوان و خانواده مازندران با بیان اینکه شرایط ازدواج پسران متفاوت تر از دختران است و نیاز ‏به استقلال و تجربیات بیشتری دارند، بیان کرد: به دلیل ورود به دانشگاه و دوران سربازی، پسران در ۲۵ تا ‌‏۳۰ سالگی در بهترین زمان ازدواج قرار می گیرند.‏

وی با بیان اینکه فاصله سنی میان زوجین نیز در ازدواج از شروط لازم به شمار می رود، گفت: روان ‏شناسان بهترین فاصله سنی بر ای زوجین را چهار تا هفت سال می دانند.‏

سلیمانی بشلی هم سن بودن زوجین را به دلیل هم تجربه بودن، دارای نتایج ناموفق گزارش شده می ‏داند، گفت: بهترین دوره سنی ازدواج دختران ۲۰ تا ۲۵ سال و پسران ۲۵ تا ۳۰ سالگی است و در نظر ‏گرفتن فاصله سنی نیز در این امر بسیار مهم است.‏

وی افزایش سن ازدواج در کشور را عدم آموزش و آگاهی لازم به پسران بیان و مطرح کرد: این امر در ‏جامعه القا شده است که پسران در هر سنی می توانند ازدواج موفقی داشته باشند و می توانند در ‏سنین ۳۰ تا ۳۸ سال نیز به فکر تشکیل زندگی مشترک باشند اما به لحاظ پزشکی و روانشناسی و ‏همچنین جامعه شناسی روند فعلی ازدواج پسران پس از سن ۳۰سالگی مناسب نیست.‏

کارشناس خانواده شبکه مازندران با اعلام اینکه دهه سوم زندگی انسان به دلیل نیرو و انگیزه جوانی، ‏قدرت و درجه سلامت و نیز شرایط جنسی و جسمی حائز اهمیت است، افزود: مهمترین شرط برای ‏تشکیل زندگی، داشتن شادی و نشاط است تا زوجین بتوانند از زندگی بهره کافی و لذت ببرند و زندگی ‏سالمی را تشکیل دهند بدون اینکه آسیب های اجتماعی دوران مجردی بر آن تاثیر بگذارد.‏

وی مهمترین دلایل افزایش سن ازدواج پسران و دختران امروز، تمایل به تحصیل، رسیدگی بیش از اندازه ‏خانواده ها به فرزندان پسر و نبود اشتغال مناسب پسران عنوان می شود، گفت: در این درحالی است که  ‏ازدواج نیازهای عاطفی، اجتماعی و روانی افراد را برطرف می کند و می تواند پایه های موفقیت تحصیلی و ‏شغلی دختران و پسران را مهیا کند.‏

سلیمانی بشلی ترس از طلاق و مشاهده از هم پاشیدگی زوجین در خانواده های دیگر را از دلایل عدم ‏گرایش جوانان به ازدواج عنوان کرد و خاطرنشان ساخت: در ۲۰سال اخیر که در زمینه مشاوره خانواده ‏فعالیت می کنم، به این نتیجه رسیده ام که “ذهنیت طلاق” و یا احتمال شکست در ازدواج در پس زمینه ‏ذهنی جوانان وجود دارد که به نظرم می تواند غلط باشد.‏

روابط غیراصولی جنسی از عوامل مهم بالا رفتن سن ازدواج جوانان

این استاد دانشگاه ادامه داد: همچنین باید به روابط دختر و پسر قبل از ازدواج دقت کرد زیرا زمانی ذهنیت ‏احتمال شکست از تجربه های ناموفق دوران مجردی می تواند نشات گرفته باشد، اما جوانان باید دقت ‏کنند دوست عاطفی و یا دوست اجتماعی دارای شرایط بسیار متفاوتی با زندگی مشترک است زیرا پسر ‏و دختری که به عنوان دوستان اجتماعی در زمینه تامین بعد عاطفی و یا پارتنر جنسی لحاظ می شوند ‏تجارب خوبی به لحاظ روانشناسی نیستند.‏

وی با تاکید براینکه مهمترین علت بالا رفتن سن ازدواج به روابط جنسی است که قبل از ازدواج رخ می ‏دهد، تصریح کرد: در یک جامعه سالم، به هر دلیلی این امر نباید رخ دهد که روابط به سوی تامین نیازهای ‏جنسی سوق داده شوند زیرا به شدت در روابط پس از ازدواج تاثیر خواهد گذاشت.‏

سلیمانی به نقش والدین در زمینه هدایت جوانان به سمت ازدواج و زندگی سالم اشاره کرد و گفت: شاید ‏ترس والدین از شرایط اقتصادی و نگرانی از آینده فرزندان خود به حق باشد اما این امر نباید مانع تشکیل ‏یک خانواده و سپس جامعه ای سالم شود. ‏

تشکیل بیمه ازدواج برای جوانان ایرانی

عضو کار گروه بانوان و خانواده مازندران با اشاره به اینکه توقع از دولت در فراهم کردن ازدواج جوانان آن هم ‏در دو بخش اشتغال و ارائه تسهیلات بانکی برای تهیه مسکن، جهیزیه و اقلام مورد نیاز می تواند صحیح ‏باشد، عنوان کرد: باید ازدواج در جامعه تسهیل و تشویق شود و افرادی که مبادرت به ازدواج می کنند از ‏شرایط بهتری به لحاظ تحصیلی و اقتصادی برخوردار شوند.‏

وی یکی از راهکارها برای افزایش ازدواج جوانان را طراحی بیمه ازدواج دانست و گفت: با این بیمه زمانی ‏که جوان بیکار شد در یک مقطعی به حمایت مالی پرداخته تا در مرحله شغل یابی قرار گیرند؛ دولت موظف ‏است جهت جلوگیری از فروپاشی کانون خانواده، امر ازدواج در جامعه را حمایت کرده و کاهش آسیب به ‏جامعه از طرق افزایش طلاق و کاهش ازدواج از سوی مجلس و دولت پیگیری شود.‏

سلیمانی بشلی در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به اینکه در طبقات اجتماعی و اقتصادی پایین تر در ‏جامعه به دلیل توقعات کمتر و نیز هزینه های کمتر برای تشکیل زندگی مشترک، ازدواج بیشتر رخ می ‏دهد، بیان کرد: در طبقه مرفه جامعه عمدتا سن ازدواج بالاست، این قشر نیازی به ازدواج به دلیل سطح ‏زندگی اجتماعی و اقتصادی نمی بینند و گاها حتی با تشکیل خانواده، دچار مشکلاتی می شوند و یا دیرتر ‏ازدواج می کنند.‏

این استاد دانشگاه گفت: در سال های ۹۰ تا ۹۲ با موضوع مقایسه بین همسرگزینی بین دو طیف زنان ‏متاهل و مطلقه یک طرح پژوهشی تدوین شد که ۱۰ فاکتور تقید مذهبی، تعریف از خوشبختی، ارزش های ‏مادی، همسان همسری، معیارهای زیبایی ظاهری، روابط دوستی، سطح خانواده بوده مدنظر بود.

وی افزود: در زنان متاهل و مطلقه آنچه بیشتر خود را نشان داد و موجب جدایی شده بود و یا احتمال جدایی را می ‏داد، تمایلات خانواده گرایانه نبود بلکه تمایلات خودگرایانه اهمیت بیشتر داشت؛ همچنین تاکید بر زیبایی ‏ظاهری نه کمالات اخلاقی، جنبه های مادی و اقتصادی و روابط بی ضابطه قبل از ازدواج  از دیگر دلایل رشد ‏طلاق بین زوجین شده است.‏

سلیمانی بشلی ازدواج آسان و ترویج فرهنگ آن در بین خانواده ها را راهکار شرایط فعلی جامعه عنوان ‏و مطرح کرد: اکنون با شیوع بیماری کرونا به نوعی این ازدواج آسان شکل گرفت و ازدواج ها به شکل ساده ‏در حال برگزاری است که باید در همه زمینه ها اعم از خرید جهیزیه، خانه، تدارک ازدواج ترویج داده شود.

وی تصریح کرد: در مازندران از ۱۹ هزار ازدواج در سال ۹۸ قریب به ۹ هزار طلاق به ثبت رسیده ‏است که متاسفانه با ۴۴ درصد رتبه دوم کشور را جای گرفته است و این یک آسیب جدی برای استان باشد.‏

کارشناس صداوسیمای مازندران یکی از مهمترین دلیل بالا بودن آمار  طلاق در این استان را افزایش شهرگرایی نسبت ‏به دیگر استان ها، نزدیکی به پایتخت و ایجاد فرهنگ جدید در روابط کاری، شغلی و توریستی عنوان و بیان ‏کرد: همچنین تحصیلات بالا نیز در مازندران به دلیل تعدد مراکز دانشگاهی در حال تبدیل شدن به یک ‏معضل در میان زوجین و جوانان مازندرانی است که با رشد علمی و فکری، تمایل به ازدواج کمتر می شود ‏همچنین پذیرش دانشجویان غیربومی، زندگی فرهنگ سنتی و بومی گرایی نیز در استان دچار خدشه ‏شده است.‏

گزارش از کبریا مقدس