فلسفه حجاب، شناخته شدن به پارسایی و تقواست

عصمت همتی، استاد دانشگاه فرهنگیان اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان با اشاره به آیات ۵۹ احزاب و ۳۱ نور، اظهار کرد: آیه ۵۹ سوره مبارکه احزاب می‌فرماید: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً: ای پیامبر، به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو روسری‌ها و چادرهای خود را بر خویش بیفکنند(که گردن و سینه و بازوان و ساق‌ها پوشیده شود)؛ این(کار) نزدیک‌تر است به آنکه(به حجاب و عفت) شناخته شوند تا مورد تعرض و آزار(فاجران) قرار نگیرند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است».وی افزود: همچنین در آیه ۳۱ سوره مبارکه نور آمده است: «وَ قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَهِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ: و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که طبعا از آن پیداست و باید روسرى خود را بر سینه خویش [فرو] اندازند و زیورهایشان را جز براى شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان [همکیش] خود یا کنیزانشان یا خدمتکاران مرد که [از زن] بى‌‏نیازند یا کودکانى که بر عورت‌هاى زنان وقوف حاصل نکرده‏‌اند آشکار نکنند و پاهاى خود را [به گونه‏‌اى به زمین] نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته مى‌دارند معلوم گردد اى مؤمنان همگى [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه کنید امید که رستگار شوید».همتی ادامه داد: هر چند که حجاب جنبه‌های مختلف دارد، ولی بر اساس این آیات قطعا حجاب از ضروریات دین اسلام است. به صراحت این دو آیه قرآن در سوره‌های احزاب و نور، از زنان با فعل امر درخواست پوشش به مقدار معین شده است و طبق همین سند قرآنی، همه فرق چهارگانه فقهی اهل سنت و نیز مذهب تشیع معتقدند که خداوند حجاب را به عنوان یک امر تکلیفی برای زنان مسلمان مؤمن قرار داده است. فلسفه حجاب، شناخته شدن به تقوا و پارسایی استوی اضافه کرد: خداوند در سوره احزاب صراحتا فلسفه حجاب را ذکر کرده، چنانکه می‌فرماید: «به زنان مؤمن بگو جلباب‌هایشان را به هم نزدیک کنند…» که مراد از لفظ جلباب، روسری‌های بلند و همان سرپوش‌های مرسوم مردمان عرب بوده است که برخی آن را با چادر کنونی تطبیق داده‌اند و در ادامه آیه می‌فرماید: «… ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً»، به این معنا که با این کار، در زمره مؤمنان و نیز به پارسایی و تقوا شناخته شده و کمتر مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند.این استاد دانشگاه بیان کرد: شأن نزول آیه ۵۹ سوره مبارکه احزاب این بود که زنان مؤمنی که هنگام غروب یا تاریکی هوا برای ادای نماز مغرب یا انجام امور از خانه خارج می‌شدند، بعضا از جانب اراذل و اوباش مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند، تا اینکه این مسئله به گوش پیامبر(ص) رسید و آیه نازل شد که به زنان مؤمن بگو خود را با سربندهایشان به گونه‌ای نمایش دهند که گویا از اهل ایمان هستند و این گونه از آزار و اذیت در امان بمانند. همچنین در آیه ۳۱ سوره مبارکه نور، به کوتاه کردن نگاه‌ها و حفظ عفت امر شده، با این استدلال که این کار به تقوا نزدیک‌تر است.حجاب در تمام دوره‌های تاریخ بشر متناسب با عرف زمان وجود داشته استوی تصریح کرد: حجاب جایگاه قرآنی والایی دارد و تنها در مراحلی از تاریخ و یا از زمان پیامبر اکرم(ص) به بعد وجود نداشته، بلکه   در تمام دوره‌ها متناسب با عرف روز وجود داشته و یک امر معقول و قابل دفاع در اکثر جوامع بوده است، به گونه‌ای که بر اساس کتاب تاریخ تمدن نوشته ویل دورانت، حجاب در دوره زرتشت و نیز در زمان ساسانیان وجود داشته و نقاب‌های مرسوم در جنوب کشور که فراتر از حد متعارف حجاب است، مربوط به دوره ساسانیان بوده و حتی اقشاری از مسیحیان و یهودیان نیز با روسری و چادر سفید در مکان‌های مذهبی حاضر می‌شوند.همتی خاطرنشان کرد: در تفاسیر شیعه و سنی، جایگاه قرآنی حجاب بسیار محکم است و اگرچه امکان دارد میان شیعه و اهل سنت در بعضی از مسائل مثل نحوه وضو گرفتن اختلافات اندکی وجود داشته باشد، اما در رابطه با حجاب اختلاف آنچنانی وجود ندارد، به جز اختلافات اندک میان فقها مانند اینکه آیا در نماز پوشاندن روی پا ضرورت دارد یا خیر؛ به هر حال گونه‌ای از حجاب به صراحت در تفاسیر شیعه و اهل سنت آمده و طبق روایت اهل سنت از تعبیر پیامبر اکرم(ص)، قدر مطلق میزان پوشش، وجه(صورت) و کفین است.وی افزود: پیام آیات مربوط به حجاب این است که زن صرفا یک ابزار جنسی نیست، مضاف بر اینکه مفهوم حجاب از دیدگاه اخلاق و تبیین‌های عقلی، در واقع همان جایگاه عفت در جامعه است. عفت مسلما از فضائل انسانی و اخلاقی بوده و از جمله مصادیق عفت در جامعه این است که انسان بتواند قوی‌ترین غریزه شهوانی خود را کنترل کند.حجاب، عفت را در جامعه ترویج می‌کنداستاد دانشگاه فرهنگیان اضافه کرد: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که دنیای تأثیر و تأثر و محل تأثیرگذاری و تأثیرپذیری است و هر انسان صاحب خرد این مسئله را تشخیص می‌دهد، لذا جامعه‌ای سالم است که فضائل اخلاقی در قالب رعایت و حفظ عفت در آن جاری باشد. عفت یعنی اینکه انسان بتواند غرایز خود را کنترل کرده و یا آنها را طبق چارچوب مشخص شده که همان ازدواج و نکاح است، سامان دهد، از این رو نقش حجاب در جامعه، ترویج و دعوت به عفت است؛ لذا اگر حجاب در جامعه آزاد شود، همان کسانی که دم از آزادی حجاب می‌زنند، بیشترین صدمه را متحمل خواهند شد؛ چرا که غریزه باید حد و مرز داشته باشد و حجاب و عفت پایه‌های جامعه را محکم می‌کند، در غیر این صورت، جامعه به ابتذال و نابودی کشیده خواهد شد.وی گفت: مسئله حفظ حریم میان محرم و نامحرم که یکی از اصلی‌ترین عوامل مشخص کننده این حریم، پوشش ظاهری بانوان می‌یاشد، مورد غفلت قرار گرفته است؛ حال سؤال مهم اینجاست که اگر بنابر خواسته گروهی در جامعه، حجاب آزاد شود، آیا حجاب مطلوب آنها، برهنگی است؟ یعنی آن چیزی که خارج از مسئله حجاب، منافی اخلاق انسانی است و سلامت روانی و بهداشتی یک جامعه را قطعا به خطر می‌اندازد؟همتی اظهار کرد: در کشورهایی که قائل به آموزه‌های لیبرالیستی نظیر آزادی‌خواهی هستند، حد و مرز آزادی تا آنجا تعریف شده است که به آزادی‌ها و عفت عمومی جامعه لطمه وارد نشود؛ لذا در کشورهایی مثل ژاپن، آلمان و فرانسه، پوشش دانشگاهیان مورد بررسی قرار گرفت و این نتیجه حاصل شد که برای حفظ سلامت جامعه، پوشش افراد باید دارای قاعده و تناسب باشد؛ در صورتی که آمارها در برخی از کشورهای اروپایی حاکی از آن بود که بی‌حجابی و بی‌عفتی و نیز تجربه سال‌ها خرید و فروش موجود گرانقدر زن، صرفا به بهای التذاذ جنسی، ارمغانی برای آنها نداشته است. وی ادامه داد: متأسفانه طبق آمارها، زن اولین قاچاق رسمی در دنیا است، تا جایی که سازمان ملل چند سال پیاپی نسبت به اضمحلال کانون خانواده هشدار داد و بر ارتقاء آگاهی و دانش جامعه به منظور مشخص شدن آینده کودکان بی‌سرپرست و کودکان طلاق و نیز حفظ سلامت و بهداشت جامعه تأکید کرد؛ لذا عدم تناسب مساوی با آزادی و آزادی مساوی با هرج و مرج، بی‌فکری و بی‌عقلی نیست. آزادی پوشش امنیت روحی و روانی جامعه را به خطر می‌اندازداین استاد دانشگاه گفت: با توجه به این حقایق به این نتیجه می‌رسیم که اگر هر شخصی بخواهد با پوشش آزاد در جامعه ظاهر شود، فضای جامعه از نظر جنسی و روانی ملتهب خواهد شد و امنیت روحی و روانی جامعه به مخاطره می‌افتد و نکته بسیار مهم اینکه بدحجاب‌ها خود را مدیون افراد باحجاب و مقید بدانند، چون اگر هیچ کس حد و مرزی برای حجاب قائل نباشد، آنها بازخورد رفتار خود را به شکل بدی در جامعه خواهند دید.وی بیان کرد: متأسفانه یک اشتباه غلط و رایج در میان افراد جامعه ما این است که خود را با خارجی‌هایی که به شکل توریست و در حکم میهمانان موقت در کشور ما حاضر می‌شوند، مقایسه کرده و بعضا به قصد تقلید، غبطه آزادی پوشش آنان را می‌خورند. هر چند که این افراد اهل کتاب هستند و خداوند نیز در حد متعارف، سلایق، عرف‌ها و پوشش جوامع مختلف را به رسمیت شناخته، اما به هر حال دین آنان متفاوت است و جزء شهروندان جامعه اسلامی نیستند و تنها به حکم میهمان یک کشور اسلامی پوششی متناسب با قوانین کشور ما دارند؛ لذا این برداشت اشتباه به وجود نیاید که احکام برای آنها متفاوت است.  همتی افزود: این در حالی است که افراد جامعه ما مسلمان هستند، خود را تابع قرآن دانسته و به رسالت پیامبر اکرم(ص) ایمان دارند، میهمان نیستند و عضو دائم جامعه اسلامی محسوب می‌شوند، پس طبیعتا هم بر جامعه تأثیر بلندمدت داشته و هم از آن تأثیر می‌پذیرند.وی خاطرنشان کرد: افرادی که به دنبال آزادی حجاب هستند، خودشان هم نمی‌توانند حدود حجاب متعارف را تعریف کنند، حجابی که متضمن سلامت اخلاقی جامعه باشد. آنچه خداوند در قالب آیات قرآن و احکام بیان فرموده، متضمن فواید بسیاری بوده و هر آنچه را به مصلحت انسان بوده، به صورت امری حکم کرده است. علاوه بر این، تمام فرائض اسلام مبنای عقلانی و منطقی دارد و انقلاب اسلامی که خون‌های زیادی برای آن داده شده، در راه فرامین قرآن و اسلام شکل گرفته است، بنابراین اگر عده‌ای نخواهند به ارزش‌ها پایبند باشند، آیا سایر اقشار جامعه باید چوب بی‌عقلی آنان را بخورند.دینداران را باید با دین سنجید، نه بالعکساین استاد دانشگاه گفت: متأسفانه عموم مردم با مشاهده نابسامانی‌ها، هرج و مرج اداری و بعضا اختلاس در دستگاه‌های رسمی و سر زدن آنها از طبقه‌ای منتسب به دین، دچار این شبهه می‌شوند که چرا در دستگاه‌های بوروکراسی کشورهای خارجی که ادعای دین و دینداری ندارند، آمار این قبیل امور کمتر است؟ وی تصریح کرد: در دین اسلام صراحتا بی‌اخلاقی، فساد و اختلاس حرام و مطرود اعلام شده است، بنابراین عموم مردم نباید به صرف اینکه این نوع رفتارهای غیر اخلاقی و غیر دینی از افراد دیندار سر می‌زند، چهره اصلی دین را مخدوش کنند. نکته مهم این است که دین این امور را نهی کرده، لذا دینداران را باید با دین سنجید، نه اینکه دین را به مقیاس دینداران نمره دهیم.