چگونه می توان اجرت‎المثل ایام زندگی مشترک را مطالبه کرد؟

چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند.

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از «تابناک» زوجین در قبال یکدیگر وظایف قانونی دارند. زن مکلف است که از شوهر تمکین عام و خاص کند. اما برخی کارها وظیفه شرعی و قانونی زوجه نیست. اگرچه در عرف جامعه ایرانی زنان مشغول به رسیدگی به فرزندان و امور منزل می‎شوند. در این راستا زوجه می‎تواند از زوج (شوهر) دستمزد این قبیل امور را که قانونا بر عهده او نیست، مطالبه کند.اگر توافقی بین آنها در خصوص مبلغ آن نباشد، زن می‎تواند با دادن دادخواست مطالبه اجرت‎المثل ایام زوجیت به طرفیت شوهر، تقاضای مطالبه اجرت‎المثل با جلب نظر کارشناسی کند. آشپزی، نگهداری از فرزندان، شستن ظروف و لباس‎ها و… از جمله کارهایی است که زن امکان دارد درخواست اجرت‏المثل آنها را بدهد.

مستندات قانونی گرفتن اجرت‎المثل ایام زندگی مشترک

بر اساس تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی، چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌کند. (الحاقی به موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده (۳۳۶) قانون مدنی مصوب ۱۳۸۵)

همچنین طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین را مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می‏‌کند. همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است.

طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم‎به نیز ثبت می‎شود. در هر حال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد، می‌‎تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.

شرایط مطالبه اجرت‏المثل زوجه در زندگی مشترک

اولا زوجه (زن) باید ثابت کند که در منزل کارهایی را انجام داده که وظیفه او نبوده است.

ثانیا به دستور شوهر اقدام به این کارها می‎کرده و ثالثا قصد اینکه به صورت رایگان باشد، نداشته است. به تعبیر حقوقی تبرعی نبوده یعنی رایگان نبوده است.

مراحل مطالبه (درخواست) اجرت‎المثل زندگی زناشویی

بدیهی است که دعوی مطالبه اجرت‎المثل باید از سوی زوجه اقامه شود. زوجه می‎تواند شخصا دادخواست بدهد یا می‎تواند به وکیل دادگستری وکالت بدهد.
با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست اجرت‎المثل تنظیم می‎شود و می‌توان خواسته دادخواست را نیز مطالبه اجرت‎المثل زندگی مشترک از مورخ فلان لغایت فلان با جلب نظر کارشناس قید کرد.

آیا اجرت‎المثل همه زنان یکسان است؟

در اینجا این پرسش مطرح می‎شود که آیا اجرت‎المثل همه زنان یکسان است؟
پاسخ این پرسش مسلما منفی است.

دادگاه پس از تشکیل جلسه دادرسی و استماع اظهارات طرفین در صورت تشخیص استحقاق زوجه، قرار ارجاع به کارشناسی صادر می‎کند.
کارشناس با توجه به فاکتورهای متعدد، اجرت‎المثل زن را تعیین می‎کند که البته هر کدام از زوجین می‎توانند نسبت به مبلغ آن اعتراض کند. تحصیلات زوجه، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان، محل زندگی، امکانات زندگی مشترک، داشتن خادم، نقل مکان کردن‎های متعدد و حتی اوضاع زوج و زوجه از جمله فاکتورهایی است که کارشناس مد نظر قرار می‎دهد.

مطالبه اجرت‎المثل ایام زندگی مشترک در رویه دادگاه‎ها

به طور خلاصه باید گفت که عمده دادگاه‎ها به درخواست اجرت‎المثل زوجه پاسخ مثبت می‎دهند و در نهایت رای به نفع او صادر می‎کنند.
ولی اختلاف نیز بین بعضی شعب دادگاها وجود داشته و دارد. بعضی شعب مخالف معتقدند که در عرف جامعه ایرانی زنان به رایگان در منزل کار می‎کنند.
بنابراین کارهای انجام‎شده توسط زن، ظهور در رایگان بودن دارد. مگر اینکه زوجه آن را ثابت کند.
از طرفی بعضی دادگاه‎ها معتقدند که اثبات امر عدمی یعنی ثابت کردن عدم قصد تبرع دشوار است و همین قدر که زن بگوید که رایگان کار نمی‎کردم کافی است.

طلاق از طرف مرد و گرفتن اجرت‎المثل زوجه
با دادن دادخواست طلاق از طرف مرد و عدم رضایت زوجه، رویه دادگاه‏ها در جلسه دارسی این است که به صرف درخواست زوجه یا وکیل او، به جهت کارشناسی اجرت‎المثل، قرارکارشناسی اجرت‎المثل صادر می‎کنند و در این خصوص سهل‎گیر هستند.
اجرت‎المثل با شرط تنصیف دارایی مندرج در عقدنامه قابل جمع است و منافاتی با هم ندارند.
اجرت‎المثل زن با نحله قابل جمع نیست. بنابراین نحله در صورتی به زن تعلق می‎گیرد که به هر دلیل اجرت‎المثل به او تعلق نگرفته باشد.

آیا نپرداختن اجرت المثل مشمول جلب می‎شود؟
اگر رای قطعی مبنی بر محکومیت زوج به پرداخت اجرت‎المثل صادر شده باشد و سپس اجراییه صادر شود و ظرف یک ماه از آن تاریخ، زوج دادخواست اعسار از پرداخت اجرت‎المثل نداده باشد، به تقاضای زوجه، دادگاه حکم جلب شوهر (زوج) را صادر می‎کند.

آیا اعسار و تقسیط اجرت‎المثل پذیرفته می‎شود؟
اگر شوهر مالی نداشته باشد، می‎تواند با دادن دادخواست تقسیط اجرت‏المثل، از دادگاه تقاضای قسط بندی مبلغ محکومیت اجرت‎المثل را کند و در صورت بودن شرایط اعسار، دادگاه حکم بر تقسیط صادر می‌کند. البته به شرطی که زوج مالی برای توقیف و پرداخت نداشته باشد.