توصیه ای که «چراغ» راه شد: از کار برای حجاب خسته نشوید

خبرگزاری فارس- گروه رادیو و تلویزیون: برنامه «چراغ» به پایان فصل دوم رسید، در این دو فصل شاهد گفت‌وگو با افرادی بودیم که هیچ کدام از ستاره‌های سینما، تلویزیون و یا چهره‌های پرطرفدار و معروف نبودند اما کارهای بزرگی را به سهم خود رقم زدند.

آنها اغلب فعالان فرهنگی بودند که فعالیت‌های قابل توجه و موثری برای ترویج عفاف و حجاب همچنین امر به معروف و نهی از منکر انجام دادند و در فضایی صمیمی تجربه این موفقیت‌ها را با مخاطبان به اشتراک گذاشتند.

مصطفی هیودی تهیه‌کننده برنامه «چراغ» درباره این برنامه که با دغدغه حجاب روی آنتن شبکه پنج سیما رفت گفت: برنامه «چراغ» در فصل نخست با ۲۹ قسمت و در فصل دوم با ۵۴ قسمت از شبکه پنج سیما پخش شد در فصل اول بر روی خاطرات فعالان فرهنگی و دغدغه‌مند حوزه عفاف و حجاب تمرکز داشتیم و همین رویه را در فصل بعد هم ادامه دادیم.

وی اضافه کرد: بیشتر مهمانان در فصل اول برنامه «چراغ» مربیان فعال در مدارس و محیط‌های فرهنگی بودند و در فصل دوم فراتر عمل کردیم و از فعالان حوزه‌های مد و لباس، جامعه‌شناسی، روانشناسی، فیزیولوژی، نویسندگان و… دعوت به‌عمل آوردیم تا دیدگاه آنها را هم جویا شویم و از منظر آنها به مسائل حوزه حجاب پرداختیم. در عین حال که همچنان افراد فعال دغدغه‌مندی که در حوزه حجاب فعال و موثر بودند را از سراسر ایران به برنامه دعوت کردیم.

تهیه‌کننده برنامه «چراغ» از پیش تولید فصل سوم برنامه خبر داد و عنوان کرد: فصل سوم «چراغ» عمدتاً به چالش‌های حوزه حجاب و عفاف می‌پردازد، در یک آیتم نظرات مردم راجع به چالش‌های حجاب را منعکس می‌کنیم و همزمان مهمان برنامه در استودیو که از فعالان و کارشناسان حوزه حجاب است این آیتم را می‌بیند و راجع به این شبهات و چالش‌ها از منظر کارشناسی پاسخ می‌دهد. هم اکنون در حال تولید آیتم‌ها و دسته بندی چالش‌های موجود در جامعه هستیم.

وی تاکید کرد:حدود ۲ سال پیش به درخواست مدیر شبکه پنج، کاری را خواستیم برای عفاف و حجاب روی آنتن ببریم و همزمان با هفته عفاف و حجاب راه‌های مختلفی را بررسی کردیم. اولین بحث این بود که برنامه، دوستانه باشد برای مخاطب قشر سفید جامعه و کسانی که در حوزه عفاف حجاب دغدغه‌مندند؛ با دوستانی که در حوزه عفاف و حجاب تجربه فعالیت داشتند صحبت شد و با بچه‌های مؤسسه خیبر آشنا شدیم و در چندین جلسه ایده‌پردازی کردیم و در راستای هدف و مأموریتی که شبکه از ما خواسته بود، پیش رفتیم.

وی گفت: می‌خواستیم به برنامه‌ای برسیم به دور از جنجال و نتیجه جلسات ما این بود که برنامه‌ای صمیمی باشد از تجربه‌های موفق دوستان و کنشگران دغدغه‌مند حوزه حجاب بهره ببریم و قرار شد که فعالان حوزه عفاف و حجاب میهمان ما باشند و تجربه‌های موفق آن‌ها به عنوان کنشگران و دغدغه‌‌مندان حوزه و عفاف و حجاب با مخاطبان به اشتراک گذاشته شود و با دوستان مؤسسه خیبر کار را شروع کردیم. فصل اول که تمام شد، در فصل دوم کار گسترده‌تر شد و آماده فصل سوم می‌شویم.

حالا در آستانه پیش تولید فصل سوم با «نعیمه اسلام لو» نویسنده و سرپرست گروه نویسندگان برنامه به گفت‌وگو نشستیم تا کمی بیشتر از شکل گیری و اهداف چراغ بدانیم. اسلاملو زبان و ادبیات انگلیسی خوانده اما به دلیل دغدغه‌هایی که داشت دست به قلم شد و اغلب به طور گروهی می‌نوشت و سر گروه بود، از سال ۸۶ اولین کتاب او به نام «حریم ریحانه» منتشر شد، بعد از آن در حوزه زنان آثاری با موضوع حجاب و عفاف، زن در اندیشه انقلاب اسلامی، خانواده و فمینیسم چاپ شد.
 

**خانم اسلام لو چطور سرپرست گروه نویسندگان برنامه چراغ شدید و چه ماجرایی در این کار پیش روی شما بود؟ انگیزه اصلی شما چه بود که برای برنامه ای در حوزه عفاف و حجاب بنویسید؟

-از آنجا در حوزه عفاف و حجاب متمرکز کار کردم به عنوان کارشناس در برنامه‌های مختلف حضور داشتم و سابقه مشارکت در نویسندگی برنامه‌ها را هم داشتم اما چراغ اولین برنامه‌ای است که متمرکز و مستقیم بر عهده من بوده. این برنامه با هدف نمایش تجربیات موفق حوزه عفاف و حجاب ایجاد شد و معتقدیم در این رابطه صرفاً مسئولین فرهنگی و حکومتی وظیفه ندارند و علاوه بر آنها حوزه و روحانیت و مردم هم مسئولیت دارند.

من نمی‌توانم بگویم چون حکومت اسلامی است دیگر به من ربطی ندارد، اینکه مردم هم مسئولیت دارند و می توانند را در برنامه چراغ نشان دادیم و اما معرفی این افراد و اینکه بتوانند در قاب تلویزیون فعالیت خود را بیان کنند نیاز به همراهی داشت و این اتفاق را رقم زدیم و با طراحی سوال به مهمانان برنامه یادآوری کردیم که چه مسیری را برای فعالیت خود در زمینه ترویج حجاب طی کردند. آنها به مدیریت دانش نیاز داشتند تا تجربه آنها قابلیت الگوبرداری پیدا کند.

**در حقیقت حضور افرادی که تجربه های ملموس داشته اند.

-از جایی که متوجه مظلومیت زن  شدم، با یک مجموعه دانشجویی تدوین حقانیت اسلام را طراحی کردیم و همه اینها از شرکت در برنامه طرح ولایت دانشجویی آغاز شد و این وظیفه را برای خودم تعریف کردم. آنچه مشخص بود نداشتن آگاهی عمومی و حتی متدینین نسبت به جایگاه زن در اندیشه انقلاب اسلامی بود و دریافتیم آنچه در اسلام به آن بسیار توجه شده و جبهه مقابل در صدد تخریب آن است، کرامت زن است. کرامت زن با مدیریت روابط زن و مرد تعریف می‌شود.

به دو دلیل که در طول تاریخ همواره به زن ظلم شده، اول به دلیل قدرت جسمانی پایین و دوم جذابیت ظاهری بالای زن بوده، جذابیت ظاهری ابزار سوء استفاده شده و مانع شکوفایی استعدادهای درونی زن شده، علت آنکه من عفاف و حجاب را انتخاب کردم این بود که متوجه شدم ابتدا باید آن مانعی که از شکوفایی توانمندی‌های زن جلوگیری می‌کند را برداریم و آن هم مسئله مبارزه با حیاء و عفاف بود.

به همین دلیل عفاف و حجاب را در اولویت کارم گذاشتم و در تمام این سالها هر چه بیشتر کار کردم در حوزه زنان هیچ موضوعی را مهمتر از حجاب و عفاف برای زنان نیافتم. در هر عرصه‌ای که زن نیاز به شکوفایی استعدادهایی داشت بزرگترین مانع آن جذابیت‌های ظاهری آن بود که اجازه بروز توانمندی‌های واقعی او را نمی‌داد. در سال ۸۵ با اساتید مشورت داشتم که آیا این موضوع را درست انتخاب کردم و همان سال در نمایشگاه قرآن غرفه‌ای در رابطه با حجاب داشتیم و حضرت آقا تشریف آوردند و خودم را به ایشان رساندم و مستقیم سوال کردم که به نظر شما حجاب در اولویت حوزه زنان است یا خیر و آیا ما همین راه را ادامه بدهیم؟ ایشان گفتند: “همین کار را بکنید، دو توصیه هم فرمودند، اول اینکه از کار برای حجاب خسته نشوید، و دوم اینکه شما جوان هستید از تمام استعداد و توانمندی‌تان برای ترویج حجاب استفاده کنید و در واقع فرمانده مستقیم به خود من گفتند. این پیام قلب من را مطمئن کرد و هر چه در این سالها جلو آمدم متوجه اولویت این مهم شدم.
 
**چقدر در حوزه عفاف و حجاب تحقیق کردید؟ تا چه میزان وضعیت فعلی جامعه و مخاطب مورد توجه شما بوده؟

-از آنجا که در سالهای گذشته در مورد عفاف و حجاب بیشتر از منظر درون دینی کارهایی صورت گرفته بود، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل آنکه حجاب برای ما ارزشی فطری بوده و مورد تایید ادیان بوده این ذهنیت وجود داشت که همه می‌دانند حجاب خوب است، حال آنکه به مرور زمان در تمام این سالها دشمن ضد حجاب کار کرد و با روش‌های مختلف و حرفهای جدیدی مطرح شد. ما اولین کتاب خود را با بررسی حجاب از ۱۶ منظر ارائه کردیم که یکی از آنها اسلام بود.

همینطور سایر زوایا مانند ادیان و تاریخ و علم، روانشناسی، جامعه شناسی و وضعیت کنونی و … و این متفاوت بیان شدن مسئله حجاب برای اولین بار در کتاب حریم ریحانه وقتی رخ داد، و در نمایشگاه ها استقبال خوبی داشت، از حریم ریحانه،۱۰۰ هزار جلد فروش رفت و حریم ریحانه ۲ هم ۸۰ هزار نسخه چاپ شد، گویا جامعه تشنه دانستن این مطالب بود. حجابی که دشمن آن را مضر برای سلامتی و مغایر آزادی می‌داند چگونه اینقدر مخاطب دارد و ما تمام تلاش خود را در حوزه تحقیق و پژوهش به کار بستیم و با تیم پژوهشی به انبار مهمات حجاب تبدیل شدیم. خاطرم هست وقتی کتاب زن ستم تاریخی، ستم برابری را کار کردیم حدود ۱۰۰ جلد کتاب را مطالعه کردیم، معمولا مخاطب حوصله خواندن ۱۰۰ جلد کتاب را ندارد اما خواندن ۱۰۰ صفحه کتاب برایش مقدور است. به طور کلی هر فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای ما اعم از کتاب، تبلیغات و انیمیشن و … را با محور پژوهش انجام می‌دهیم. در تمام این فعالیت‌ها به ذائقه مخاطب توجه کردیم و حجاب را از زاویه‌ای که مخاطب می‌فهمد بیان کردیم.

هر میزان سن کمتر باشد پذیرش حجاب بیشتر است، پیش‌تر در دانشگاه‌ها فعالیت داشتیم در حالیکه وقتی وارد مدارس شدیم، دلنش‌آموزان پذیرش بیشتری داشتند و به ما می‌گفتند چرا این مطالب را زودتر به ما نگفتید! چرا هیچ کس تا به حال اینطور برای ما نگفته بود؟ مخاطبی که ما شناختیم تشنه دانستن است با ابزارهای جدید و از زوایای جدید و برای مخاطب و ارتباط با آنها دوره‌های مختلف روانشناسی را طی کردیم از جمله روانشناسی رشد، شخصیت و … همچنین در صحنه عمل مدام با مخاطب ارتباط داریم. نظر سنجی می‌کردیم و مدام برنامه خود را طبق نیاز مخاطب تغییر داده و به روز رسانی می‌کردیم. نسبت حجاب با دغدغه‌های مخاطبان جوان را کشف می‌کنیم و بدون آنکه بگوئیم حجاب، از حجاب و سبک زندگی عفیفانه سخن می‌گوییم. و وقتی به آنها می‌گوییم برای دیده شدن راه‌های بهتری هست و نیازی نیست از جسم خود استفاده کنی ناخودآگاه به سمت عفت و حجاب می‌روند.

**می‌دانیم که حساسیت‌ها در حوزه حجاب بالاست و شما به موضوعات مختلفی از گشت ارشاد گرفته تا کم کاری مسئولان و مهارت نداشتن برخی دلسوزان و … در برنامه اشاره کردید، قدری درباره پرداختن به این موضوعات توضیح دهید.

-در هر مسئله دینی لازم است باور افراد به آن مسئله شکل بگیرد و معتقد باشد، این تنها راه است. اما یک قید دارد در مسائل اجتماعی، اینکه لزوما نباید معتقد باشد تا عمل کند، موضوعی مانند نماز که ستون دین هم هست اما کسی را نمی‌توان مجبور کرد که نماز بخواند، اما حجاب از این منظر که حکمی فردی نیست و ناظر است به حضور زن در اجتماع می بایست رعایت شود حتی اگر باور قلبی و عمیق شکل نگرفته باشد، البته ابتدا همان راهی که برای تمام ارزش‌های دینی نیاز است را می بایست بکار بست و باور قلبی بوجود آورد و این، راهی طبیعی است.

اما یک قید دارد در مسائل اجتماعی، اینکه لزوما نباید معتقد باشد تا عمل کند، موضوعی مانند نماز که ستون دین هم هست اما کسی را نمی‌توان مجبور کرد که نماز بخواند، اما حجاب از این منظر که حکمی فردی نیست و ناظر است به حضور زن در اجتماع می بایست رعایت شود حتی اگر باور قلبی و عمیق شکل نگرفته باشد، البته ابتدا همان راهی که برای تمام ارزش‌های دینی نیاز است را می بایست بکار بست و باور قلبی بوجود آورد و این، راهی طبیعی است.

 اما اگر از من بپرسند نظرت راجع به حراست و گشت ارشاد چیست؟ می‌گویم آنها هم با شرایط خودش لازم است چرا که همیشه همه افراد به آن کاری که می‌دانند درست است عمل نمی‌کنند. در حال حاضر مردم می‌دانند باید برای مقابله با کرونا چه کار باید انجام داد و مرگ عزیزان را می‌بینند اما لزوما به آنچه باید عمل کنند ملتزم نیستند. و از آنجا که رفتار افراد در جامعه بر روی هم تاثیرگذار است، اگر فردی به نماز اعتقاد نداشته باشد به خودش ضربه می‌زند اما اگر فرد به حجاب اعتقاد نداشته باشد با نوع پوشش خود ممکن است علاوه بر آنکه به خود ضربه می‌زند برای جامعه هم مضر باشد. در شرایط فعلی با وجود قانونی بودن حجاب دلیل نمی‌شود نسبت به کارهای فرهنگی کوتاهی کنیم، باید توجه کنیم امور انتظامی و بازدارنده در جایگاه خود است نباید افراط و تفریط شود اما -امور فرهنگی پیشگیرانه است- و باید در اولویت باشند.

همینطور سایر زوایا مانند ادیان و تاریخ و علم، روانشناسی، جامعه شناسی و وضعیت کنونی و … و این متفاوت بیان شدن مسئله حجاب برای اولین بار در کتاب حریم ریحانه وقتی رخ داد، و در نمایشگاه ها استقبال خوبی داشت، از حریم ریحانه،۱۰۰ هزار جلد فروش رفت و حریم ریحانه ۲ هم ۸۰ هزار نسخه چاپ شد، گویا جامعه تشنه دانستن این مطالب بود. حجابی که دشمن آن را مضر برای سلامتی و مغایر آزادی می‌داند چگونه اینقدر مخاطب دارد و ما تمام تلاش خود را در حوزه تحقیق و پژوهش به کار بستیم و با تیم پژوهشی به انبار مهمات حجاب تبدیل شدیم. خاطرم هست وقتی کتاب زن ستم تاریخی، ستم برابری را کار کردیم حدود ۱۰۰ جلد کتاب را مطالعه کردیم، معمولا مخاطب حوصله خواندن ۱۰۰ جلد کتاب را ندارد اما خواندن ۱۰۰ صفحه کتاب برایش مقدور است. به طور کلی هر فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای ما اعم از کتاب، تبلیغات و انیمیشن و … را با محور پژوهش انجام می‌دهیم. در تمام این فعالیت‌ها به ذائقه مخاطب توجه کردیم و حجاب را از زاویه‌ای که مخاطب می‌فهمد بیان کردیم.

اسلاملو زبان و ادبیات انگلیسی خوانده اما به دلیل دغدغه‌هایی که داشت دست به قلم شد و اغلب به طور گروهی می‌نوشت و سر گروه بود، از سال ۸۶ اولین کتاب او به نام «حریم ریحانه» منتشر شد، بعد از آن در حوزه زنان آثاری با موضوع حجاب و عفاف، زن در اندیشه انقلاب اسلامی، خانواده و فمینیسم چاپ شد.