جایگاه قدس شریف نزد مسلمانان

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرنگار مهر، تحقیق پیرامون قدس شریف و تاریخ فلسطین پاسخ‌های درستی به پرسش‌ها درباره این دو مکان مقدس و دیدگاه صهیونیست‌ها نسبت به آن در اختیارمان می‌گذارد.

تاریخ قدس و فلسطین فقط به هزاره سوم پیش از میلاد محدود نمی‌شود بلکه به دوران‌های پیش‌تر که در آن انسان دارای فکر و اندیشه در فلسطین پدیدار شد، باز می‌گردد. این تاریخ ثمره همسویی انسان در فلسطین با زمان و مکان است.

فلسطین در غرب قاره آسیا و جنوب سرزمین شام قرار دارد که قلب جهان عرب محسوب می‌شود. مساحت آن ۲۸ هزار و ۹ کیلومتر مربع یا ۱۰ هزار و ۴۲۹ میل مربع است و مشتمل بر منطقه ساحلی در کنار دریای مدیترانه، منطقه کوهستانی و دشت و منطقه صحرایی می‌باشد.

در اینجا ذکر چند نکته ضروری به نظر می‌رسد:

۱. فلسطین به سبب قرار گرفتن در مسیر سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا از موقعیتی راهبردی برخوردار بوده و حلقه اتصال و مرکز برخورد فرهنگ‌ها و تمدن‌ها به شمار می‌آید.

۲. وضعیت جغرافیایی فلسطین و سرزمین شام و نوع پستی و بلندی زمین‌های آن بسیار حائز اهمیت بوده و علاوه بر آن این سرزمین به سبب قرار گرفتن در کنار مدیترانه و دارا بودن کوه و صحرا تقریباً دارای چهار فصل است.

۳. فلسطین دارای دو سیستم بدویت و تمدن است و پیوسته مرکز برخورد بدوی‌ها و مسافران بوده است. بدین سبب ساکنان بدوی آن با گذشت زمان در روستاها و شهرها اسکان یافتند.

۴. مجاورت فلسطین با قدیمی‌ترین تمدن‌هایی که بشریت آن را می‌شناسد یعنی سومری و بابلی در سرزمین رافدین (عراق) در شرق و تمدن مصر در وادی نیل در جنوب غربی.

این در حالی است که این منطقه از کرت، یونان و ایتالیا از سمت دریا و از سرزمین فارس (امپراطوری ایران) و هند از شرق تأثیر پذیرفت و بدین ترتیب بخشی از جاده بین‌المللی باستانی شد که از دلتای نیل آغاز شده و به اروندرود پایان می‌یابد. در این میان شهر قدس از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار بوده و بسیاری از علما و دانشمندان آن را مرکز زمین می‌دانند.

قدس بر روی چهار ارتفاع ساخته شده که چندین دشت و همچنین شهرها و روستاها در اطراف آن قرار دارد. این شهر دارای اهمیت راهبردی و دینی خاصی می‌باشد. تاریخ قدس و فلسطین، تاریخی مشحون از حوادث و رویدادهای بی شمار است که می‌توان آن را به دو بخش قبل و بعد از ظهور اسلام تقسیم نمود.

جایگاه قدس نزد مسلمانان

قدس با ادیان آسمانی مرتبط بوده و در دل تمام مؤمنان و معتقدان به ادیان الهی جای دارد. اما ارتباط آن با اسلام و مسلمانان از عمق بیشتری برخوردار است. قدس از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در اندیشه، تاریخ و میراث اسلامی داشته و مسلمانان آن را مانند فرزند خود مورد سرپرستی و حفاظت قرار داده‌اند.

این شهر نه فقط در اسلام بلکه در تمام ادیان آسمانی مورد تقدیس و احترام بوده و می‌باشد. خلفا، امرا، علما و صالحان در آن به ساخت مسجد، تکیه، راه، مدرسه و سایر اماکن مشابه پرداختند. تمام ادیان در آن برای عبادت آزاد بوده و پیوسته امنیت و ثبات داشته است.

قدس به چند سبب از جایگاه ویژه‌ای در بین مسلمانان برخوردار است:

۱. این شهر موطن ابراهیم خلیل، محل پیامبران، محل نزول وحی و مبعث عیسی (ع) بوده است.

ابن عباس در این باره می‌گوید: پیامبران الهی بیت‌المقدس را بنا نهاده و در آن سکنی گزیدند. بدین سبب در وجب به وجب آن یک پیامبر نماز خوانده و یا یک ملک اقامت نموده است.

۲. قدس اولین قبله مسلمانان و سومین حرم شریف است و پروردگار متعال آن را با لیله الاسرای پیامبر اکرم (ص) و حبیب خود ویژگی خاصی بخشید.

پروردگار متعال در قرآن کریم می‌فرماید: سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا انّه هو السمیع البصیر.

پیامبر گرامی اسلام نیز فرمودند: لاتشد الرحال الّا الی ثلاثه مساجد مسجدی هذا و مسجد الحرام و المسجد الاقصی.

۳. این شهر پایتخت فلسطین و موزه آثار دینی است که به مدت ۱۳ قرن جمع‌آوری شده و نقطه اتصال کشورهای عربی و مناره‌ای است که نور هدایت و خیر از آن ساطع می‌شود.

مسلمانان پیوسته قدس را مورد حمایت قرار داده و هرگز تفاوتی میان ادیان آسمانی در آن و همچنین پیامبران قائل نشدند. در این شهر انواع مساجد، کلیساها و معابد مشاهده می‌شود و نام پروردگار بر زبان مردم جاری است.

یکی از قدیمی‌ترین آثار قدس که برای مسلمانان از اهمیت خاصی برخوردار است، مسجد سلیمان می‌باشد. در این مکان قبه السلسله در کنار قبه الصخره قرار دارد. قبه السلسله منتسب به حضرت سلیمان بن داود (ع) است و بر روی محراب آن نوشته شده است: یا داوود انا جعلناک خلیفه فی الارض فاحکم بین الناس بالحق.

مسلمانان مسجدی را در این مکان برپا کردند که “مقام نبی داوود” نام دارد و کلیدداری آن را یک خانواده مسلمان بر عهده گرفت. برخی مورخان معتقدند که این مقام قبر نبی داوود (ع) است.

در داخل حرم دو مسجد عظیم قرار دارد. مسجد دیگر کرسی سلیمان نام دارد که در هر دو نماز اقامه می‌شود. علاوه بر آن آثاری که در خارج بیت‌المقدس قرار دارد و یکی از مشهورترین آن مقام نبی ابراهیم (ع) در شهر الخلیل است که مسجد بزرگی نیز در آن واقع شده است.

مسلمانان هرگز آسیبی به آثار مسیحیان در این شهر وارد نکرده و هرگز آن را مورد بی حرمتی قرار ندادند و این اماکن در دوران‌های مختلف در دست خود مسیحیان بوده است. در این میان مسلمانان در طول تاریخ اسلامی و حاکمان مسلمان فقط در حال ساخت و ساز و یا بازسازی بناهای قدیمی در قدس بوده و اهتمام ویژه‌ای به آن ورزیده‌اند.

در دوران امویان، عبدالملک بن مروان برای ساخت مسجد الصخره خراج ۷ سال مصر را اختصاص داد و نام وی بر گنبد مسجد با تاریخ ساخت یعنی سال ۷۲ هجری حک شد. پس از آن خلفا و امرا یکی پس از دیگری به تزئین و نوسازی آن پرداختند تا جایی که به گفته یکی از مورخان غربی به یکی از زیباترین بناهای موجود و مساجد تاریخ تبدیل شد.

عبدالملک مسجد الاقصی را بازسازی کرد و فرزندش ولید آن را تکمیل نمود. پس از وی این مسجد در دوران امرایی که یکی پس از دیگری به قدرت رسیدند نوسازی و تزئین و فرش‌های گران قیمتی در آن قرار داده شد. از جمله این افراد می‌توان به صلاح الدین ایوبی، سیف الدین ابوبکر، تقی الدین عمر بن شاهنشاه، نورالدین علی و عزیز عثمان اشاره کرد.

مسلمانان از محوطه حرم قدسی، دو مسجد بزرگ و رواق‌های آن به عنوان محل تدریس علوم دینی بهره گرفتند. اکثر حجاج بیت اللّه الحرام نیز هنگام رفتن و برگشتن به زیارت قدس می‌آمدند.

روزی از رسول خدا (ص) درباره بیت‌المقدس پرسیده شد. فرمودند: این سرزمین محشر و منشر است و نماز در آن مانند هزار نماز در نقاط دیگر می‌باشد.

ایشان در جای دیگر فرمودند: هر که در بیت‌المقدس بمیرد مانند کسی است که در آسمان مرده است و یا اینکه، کسی که می‌خواهد نقطه‌ای از بهشت را ببیند به بیت‌المقدس بنگرد.

در شهر بیت‌المقدس شمار زیادی از صحابه، تابعین و مجاهدین دفن شده‌اند مانند عباده بن الصامت الانصاری، شداد بن اوس، ام الخیر، محمد بن کرام و بکر بن سهیل الدمیاطی.

مسلمانان در دوران‌های مختلف ۳۴ مسجد در قدس ساختند که عمدتاً در داخل شهر قدیمی قرار دارد.

همچنین استراحتگاه حجاج پاکستانی، استراحتگاه حجاج هندی و استراحتگاه القادریه برای حجاج افغانستان، در هر استراحتگاه مسجد و اتاق‌های خواب ساخته شده است.

در قدس همچنین گورستان‌هایی وجود دارد که برخی صحابه، تابعین، علما، مجاهدان و حکام در آن دفن شده‌اند مانند: فیروز الدیلمی، سلامه بن قیصر، ذاالاصبع و ابامحمد البخاری.

مسلمانان در کنار این اماکن، ۵۶ مدرسه نیز احداث کرده اند که پذیرای علمای شهر و سایر نقاط است و قرآن‌ها و کتب خطی نادر نگهداری می‌شود.

مسجد الاقصی همچنین دارای کتابخانه ای بزرگ است و علما در گذشته از اندلس، مغرب، مصر، عراق و فارس برای درس و تدریس به آن می‌آمدند. در موزه اسلامی آن نیز صندوق بزرگی حاوی یک قرآن خطی وجود دارد که توسط یکی از ملوک مغرب به طور اختصاصی برای مسجد الاقصی نوشته شده است.

اکثر این اماکن اسلامی به جز گورستان ها در شهر قدیمی موجود است و با یک دیوار باستانی احاطه شده که آخرین بار سلطان سلیمان القانونی در قرن دهم هجری آن را نوسازی کرد.

بنا بر گواهی تمام علمای مسلمان و مسیحی، در این شهر اثری مادی و تمدنی از یهودیان یافت نمی‌شود. لذا چشم‌پوشی از از این شهر مقدس در واقع چشم‌پوشی از مقدس‌ترین مقدسات اسلامی و محروم ساختن آنها از انجام فرایض و شعائر دینی و همچنین خطری بزرگ برای سایر مقدسات در مکه و مدینه و اوقاف اسلامی است که هیچ مسلمانی نمی‌تواند در برابر آن سکوت اختیار کند.

رابطه مسلمانان با قدس در اصل رابطه‌ای مبتنی بر قرآن، اندیشه اسلامی و سنت نبوی است. قدس و مسجد الاقصی برای مسلمانان جهان از ابتدا دو نقطه بسیار مهم بود و بخشی از تمدن و میراث فرهنگی مسلمانان و همچنین نقطه وحدت میان ملت‌های عربی و اسلامی در شرق و غرب جهان محسوب می‌شود.

در اندیشه اسلامی، قدس بخشی از رشد ایمانی و اعتقادی مسلمانان است که در هیچ شرایطی نمی‌توان از آن عدول کرد. لذا تفریط از این حق حتی اگر با اجماع باشد از نظر اسلام باطل است زیرا قرآن بالاتر از هر اجماعی است.

لذا باید توجه داشت که سیطره بر قدس به عنوان مرکز معنوی و توحیدی و موقعیت نظامی و سیاسی راهبردی اش و گرفتن آن از دست اعراب و مسلمانان به اضمحلال و فروپاشی جهان اسلام می‌انجامد و مایه وهن امت و مخدوش شدن کرامت آن است. بدین ترتیب می‌توان به راحتی عمق ارتباط تاریخ اسلام با شهر قدس از نظر معنوی، سیاسی و نظامی را دریافت.

در ۲۰۰ سال گذشته چه بسیار خون مسلمانان که به خاطر آزاد سازی قدس از دست صلیبی‌ها، مغول‌ها و اینک صهیونیست‌ها بر زمین ریخته شد. آن زمان که امپراطوری عثمانی با بیرون ریختن پرتغالی‌های اشغالگر از سواحل اسلامی و دور کردن خطر از بیت‌المقدس بر دریای مدیترانه مستولی شد. پس از مدتی ناپلئون، مصر و سپس فلسطین را مورد تاخت و تاز قرار داد و سال‌ها بعد یعنی در سال ۱۹۴۸ میلادی تاریخ تکرار شد تا قدس و فلسطین محور جنگ ملت‌های عربی و اسلامی با حمله صهیونیست‌ها باشد.

این درگیری پس از اشغال کامل فلسطین و همچنین اشغال صحرای سینای مصر و بلندی‌های جولان سوریه در سال ۱۹۶۷ میلادی به اوج خود رسید و موضوع قدس به موضوع اول تمام ملت‌های عربی و اسلامی تبدیل شد.

اما از آن زمان به بعد صهیونیست‌ها برای محو نام قدس از نقشه جهان دست به انهدام تدریجی آثار تاریخی آن و احداث دیواری بتونی به نام دیوار حائل زدند تا آغازی برای یهودی سازی این شهر و حذف نقش تاریخی و معنوی آن برای مسلمانان باشد چرا که رژیم اشغالگر قدس و صهیونیسم بین‌الملل نمی‌توانند حضور ملتی دارای ریشه‌های عمیق تاریخی، تمدن کهن و میراث فرهنگی غنی با آداب و رسوم اسلامی یعنی ملت فلسطین را در این سرزمین تحمل کنند.