بدون تعارف با شهریار مشیری/ صنایع و بنادر هرمزگان در خدمت استان نیستند+فیلم و عکس

خبرگزاری فارس – هرمزگان، مهدی خسروی: شهریار مشیری از چهره‌های مطرح و صاحب نام جنوب کشور است که سابقه نمایندگی مردم هرمزگان در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی را نیز در کارنامه دارد.

او فارغ التحصیل دکترای معماری از ایتالیاست ولی وجه سیاسی چهره او بر وجه دانشگاهی‌اش غلبه بیشتری دارد اما درس و دانشگاه را هیچ‌گاه رها نکرده و اکنون نیز در دانشگاه آزاد و همین‌طور یک شعبه بین‌الملل در دوبی نیز تدریس معماری می‌کند.

شهریار مشیری در اولین دوره از کاندیداتوری حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ به‌عنوان رئیس ستاد وی در هرمزگان فعالیت داشت اما به فاصله حدود یک سال از آغاز ریاست جمهوری روحانی و پس از ۶ ماه ریاستش بر منطقه آزاد قشم از مسؤولیت کناره‌گیری کرد و در تمامی این سال‌های اخیر منتقد جدی عملکرد دولت در زمینه‌های مختلف بود. او اگرچه در این سال‌ها کمتر سخن می‌گفت اما در پیدا و پنهان رفتار خویش، نگاهی انتقادآلود از عملکرد دولت روحانی داشت.

با وی در منزل پدری‌اش در ساحل محله سرریگ یکی از قدیمی‌ترین محلات بندرعباس با طبیعتی بی‌مانند در حصار یک خانه قدیمی اما پرخاطره و درست در روزی که او ۶۳ ساله شد، به گفت‌وگو نشستیم. او نسلی از هرمزگانی‌های تحصیلکرده و فرنگ‌دیده است که روحیه ملی و میهنی خویش را هرگز فراموش نکرده و عمیقا به شکوه و جلال ایران و ایرانی باور دارد.

در ابتدای گفت‌وگو که از او خواستیم به‌دلیل قرارگیری این مصاحبه در روزهای نزدیک به سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی، نظرش را پیرامون مجاهدت‌های حاج قاسم در سال‌های اخیر بخصوص در غلبه بر داعش در منطقه بگوید و او با چنان حرارتی از عظمت و اقدامات این فرمانده غیور ایرانی در ایجاد امنیت و اقتدار برای کشور سخن گفت که روایت آن خواندنی است. با او همچنین درباره وضعیت سیاسی و انسانی استان، پیرامون مدیریت شهری، دلایل جدایی زودهنگامش از دولت روحانی، عملکرد فریدون همتی استاندار هرمزگان و دلایل و چرایی فقدان نقش‌پذیری مطلوب صنایع در روند توسعه شهر  بندرعباس و هرمزگان و دیگر موضوعات روز استان بخصوص رابطه او با نمایندگان کنونی استان سؤوال کردیم که پاسخ‌های جالبی در این زمینه شنیدیم.

مشروح مکتوب این گفت‌وگو و قطعاتی تصویری از این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

شهید سلیمانی یک ژنرال وطن‌پرست ایرانی بود

فارس: خیلی ممنونیم که فرصت این گفت‌وگو را فراهم کردید. شما بیش از ۵ یا ۶ سالی هست که هیچ گفت‌وگوی رسانه‌ای نداشتید و این گفت‌وگو می‌تواند حاوی مطالب جذاب و خواندنی برای مخاطبان ما باشد. به‌عنوان اولین پرسش و با توجه به اینکه در آستانه سالگرد شهادت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی نیز هستیم، می‌خواستم بپرسم که نگاه شما به این شخصیت بزرگ جبهه مقاومت چیست؟ 

شهریار مشیری: بنام خدای مهربان؛ شهید سلیمانی از نظر من یک ژنرال وطن‌پرست ایرانی بود که برای خلق و تقویت هژمونی قدرت و اقتدار ایران در کل منطقه تلاش‌های بی‌نظیری کرد. او عزت به ایران و جمهوری اسلامی داد و برای صیانت از این عزت نیز خیلی تلاش کرد. او مرزهای امنیت ملت ایران را در خارج از کشور برای حفظ امنیت و سلامت ملت ایران بنا ساخت و محسنات و ویژگی‌های اخلاقی او نظیر پاکدستی، دوری از بازی‌های سیاسی و مردم‌داری او سبب شد تا ملت ایران چنان با صلابت او را بدرقه کنند که در تاریخ کمتر دیده‌ایم. او در حقیقت در دل و جان ملت ایران برای همیشه زنده است. یادم نمی‌رود که مرحوم طالقانی را نیز وقتی به خاک می‌سپردند، مردم حتی بیل و کلنگ قبرکن را هم می‌بوسیدند. امام راحل هم همین‌طور. این افراد بواسطه مردم‌داری‌شان این چنین در تاریخ ماندگار شدند.

ارتباط من با شخص مرحوم هاشمی رفسنجانی بود

فارس: در آخرین ماه‌های دولت آقای روحانی هستیم. همیشه برای ما و بسیاری از مردم استان و بخصوص جوانان سوال بوده که چرا شما از ریاست ستاد آقای روحانی به فاصله کمی به منتقد سرسخت او تبدیل شدید؟ چرا این دوستی شما طول چندانی به درازا نکشید؟

شهریار مشیری: من به شخصه با آقای روحانی ارتباطی نداشتم و ارتباط من با شخص آقای هاشمی رفسنجانی بود و همیشه در طول دوران سیاسی ایشان، اگر انتخاباتی بود بنده مسؤولیت ستاد ایشان را بر عهده داشتم و گاهی دستوری در استان داشتند، بنده پیگیری می‌کردم و انجام می‌شد. در انتخابات سال ۱۳۹۲ هم ما خودمان را برای حضور آقای هاشمی در انتخابات آماده کرده بودیم و ایشان هم در دیداری که در تهران به همراه جمعی داشتیم، گفتند که شرایط را در استان‌ها فراهم کنید که ما هم برای ایشان شرایط ستادی را فراهم کردیم ولی وقتی موضوع رد صلاحیت ایشان مطرح شد، به خواسته ایشان امکانات ستاد را به سمت آقای روحانی بردیم.

حسین فریدون پشت فسادهای قشم بود

وقتی بعد از انتخابات و با پیروزی آقای روحانی به منطقه آزاد قشم رفتم یک فساد عظیمی را در منطقه آزاد دیدم که متأسفانه افراد نزدیک به رئیس جمهور از جمله برادر رئیس جمهور و آقای ترکان پشت این فسادها بودند. این آقایان حتی به بنده فشارهای زیادی برای پس گرفتن بسیاری از پرونده‌های فسادی که به دادگاه فرستاده بودم، وارد می‌کردند. متأسفانه برخی بدنبال حکمیت در پرونده‌های فساد بودند! آخر مگر می‌شود در پرونده‌های فساد اقتصادی حکمیت کرد.

۱۶۰۰ صفحه پرونده فساد اقتصادی بنادر را به ارزش ۱۳ هزار میلیارد تومان به جایی نبود که بنده ندهم. این مفاسد عمدتا در زمینه زمین‌خواری بود. در زمان کوتاه مدیریت من بر منطقه آزاد قشم، ۱۰۰۰ هکتار اراضی واگذار شده صوری را لغو مالکیت کردیم. ما موفق شدیم از درآمد حاصل از عوارض واردات و صادرات امورات سازمان منطقه آزاد قشم را مدیریت کنیم. این را بدانید که فروش زمین در نقاط صفر مرزی هیچ کشوری کار درست و منطقی نیست. فروش زمین در نقاط صفر مرزی تبعات امنیتی به دنبال دارد و ممکن است افراد این زمین‌هایی که مالکیت سنددار آنها را دارند، به افراد غیری بفروشند که آنها الزاما ایرانی نباشند و یا بخواهند این املاک را به دیگرانی بفروشند.

فریدون در مزایده‌ها و مناقصات قشم دخالت می‌کرد

فارس: شما هیچ گاه این مفاسد را به طور مستقیم با آقای دکتر روحانی و یا آقای جهانگیری مطرح کردید؟

شهریار مشیری: بله. با آقای جهانگیری مطرح کردم و قول پیگیری آن را هم دادند اما هیچ گاه پیگیری خاصی ندیدم. برادر آقای رئیس جمهور خودش سفارش واگذاری زمین و سفارش برنده شدن برخی افراد را در مزایده‌ها و مناقصات را می‌کرد. من ۷ پرونده بسیار بزرگ را توانستم پیگیری کنم که بعدها مطلع شدم که شکایت آنها را از دستگاه قضایی پس گرفتند. اما دو پرونده را سازمان اطلاعات سپاه به خوبی پیگیری کرد و به نتیجه رساند و زمین‌ها به بیت المال بازگشت. برای مثال به شما بگویم که فردی زمینی را به سفارش همین آقایان از سازمان منطقه آزاد قشم می‌گرفت و آنها بلافاصله بعد از اخذ چک‌ها، وی را به سازمان ثبت اسناد برای گرفتن سند این اراضی معرفی می‌کردند و فرد سندش را می‌گرفت اما بعد از مدتی چک‌هایی که داده بود، از روی پرونده مفقود می‌شد! من دو گونی چک کشف کردم. چک‌هایی که در پرونده‌ها نبود و در اتاق‌های مالی نگهداری می‌شد. بعد از این پیگیری‌ها و افشاگری‌های من بود که عذر مرا از سازمان منطقه آزاد قشم خواستند و من که هیچ‌گاه مسؤولیت دولتی نداشتم، پس از ۶ یا ۷ ماه منطقه آزاد را هم ترک کردم.

هنوز تدریس می‌کنم

فارس: آقای دکتر هنوز در دانشگاه هم تدریس می‌کنید؟

شهریار مشیری: بله. هنوز در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد معماری در دانشگاه آزاد بندرعباس تدریس می‌کنم و در طول همه این‌ سال‌های اخیر تلاش کرده‌ام که خودم را با دانشجویانم و درس و دانشگاه مشغول کنم.

دولت‌ها انگیزه کافی برای استفاده از نیروهای نوار مرزی ندارند

فارس: چرا در دولت‌ها سهم درست و مناسبی برای هرمزگانی‌ها در مناصب قدرت در نظر گرفته نمی‌شود؟ 

شهریار مشیری: من در همان دوره‌ای که نماینده بودم، به این نتیجه رسیدم که دولت‌ها انگیزه کافی برای استفاده از نیروهای نوار مرزی ندارند. ما اصلا هرمزگانی در راس دولت‌ها نداشته‌ایم. قبل از انقلاب هم همین‌طور بود. مثلا ما می‌بینیم که چهره موفقی مانند آقای مقتدایی که موفق‌ترین استاندار تاریخ هرمزگان بوده است را دولت‌ها دیگر در مناصب دیگری به کار نمی‌گیرند. در حالی که او در حد و اندازه‌های یک رئیس جمهور است.

عملکرد استاندار هرمزگان متوسط بوده است

فارس: عملکرد آقای همتی استاندار فعلی هرمزگان را چطور ارزیابی می‌کنید؟ بالاخره شما با استانداران زیادی در ارتباط بوده‌اید و کار کردید.

شهریار مشیری: به نظرم عملکرد ایشان متوسط بوده است. کار یک استاندار در مناطق محروم را باید از کارهای عمرانی او قضاوت کرد و نه از کارهای سیاسی. به نظرم کار سیاسی برای استان‌هایی نظیر اصفهان و تهران است که زیرساخت‌های کاملی دارند اما در مجموع عملکرد ایشان را متوسط ارزیابی می‌کنم.

نمایندگان هرمزگان تنها قبل از انتخابات به دیدنم می‌آیند

فارس: رابطه‌تان با نمایندگان فعلی استان در مجلس چگونه است؟ آیا مشاوره‌ای به آنها می‌دهید و یا در موضوعات مختلف از شما نظری می‌خواهند؟

شهریار مشیری: قبل از انتخابات مجلس همه‌شان به دیدنم آمدند اما بعد از انتخاب فرصتی پیش نیامده است.

از دبیرخانه سازمان مناطق آزاد هم در مرکز تحقیق و تفحص شود

فارس: اخیرا طرح تحقیق و تفحص از منطقه آزاد قشم با امضا و پیگیری نمایندگان استان بخصوص آقای مرادی به نتیجه رسید و تحقیق و تفحص از سازمان بنادر نیز با امضای نمایندگان استان در حال پیگیری است. نظر شما درباره این دو طرح چیست؟ 

شهریار مشیری: طرح تحقیق و تفحص از یک سازمان می‌تواند به طور اثربخشی موجب شناسایی مجراهای فساد شود که بتوان بدنبال آن از طریق اصلاح قوانین و مقررات، آنها را مسدود کرد و سوءاستفاده‌های انجام شده را نیز شناسایی و برخورد کرد. البته تحقیق و تفحص باید محورهای دقیقی داشته باشد. نباید به کلی گویی محدود شد بلکه باید با مشورت با بزرگان، منابع فساد یک سازمانی که قرار است در آن تحقیق و تفحص صورت گیرد را شناسایی کرد. به نظرم باید از دبیرخانه سازمان مناطق آزاد هم در مرکز تحقیق و تفحص شود تا نتایج بهتری بگیرد.

دولت‌ها برای مناطق مرزی، ارزش کافی قائل نیستند

فارس: به نظر شما چرا صنایع و بنادر استان سهم کمتری در توسعه استان دارند و در خدمت توسعه استان نیستند؟

شهریار مشیری: متأسفانه دولت‌ها برای مناطق مرزی، ارزش کافی قائل نیستند. وقتی یک صنعتی مثل پالایشگاه در یک منطقه‌ای مستقر می‌شود، باید آن منطقه را دچار تحول عظیم کند. باید دستاوردهای استقرار یک صنایعی در یک منطقه‌ای در حیات و زندگی و اقتصاد و آبادانی و معیشت آن مردم مشخص و بارز شود اما ما می‌بینیم که این گونه نیست. یک پالایشگاهی گاهی از مدرسه تا سینما و بیمارستان و اتوبوس و هتل و فضای سبز و … را با خود به یک منطقه می‌آورد اما این صنایع در استان ما این گونه نبوده‌اند. دولت‌ها خون مناطق مرزی را می‌کشند و در مرکز تزریق می‌کنند.

بعد از ۳ اسفند که رضا خان کودتا کرد، تصورها بر این شد که هرکس که صاحب پایتخت باشد بر کل کشور حاکم است و این تفکر بر کشور ما باقی مانده است و دولت‌ها تلاش می‌کنند تا مرکز نشینان را راضی نگاه‌ دارند و ظرفیت‌ها و منابع را برای آنها فراهم نگاه دارند و لذا این نگاه تمرکز گرایانه را همه دولت‌ها حفظ کرده‌اند. شما ببینید ۸۰ درصد از کل درآمد ناخالص ملی از سه استان بوشهر، هرمزگان و خوزستان تأمین می‌شود اما وضعیت زیرساخت‌های این استان‌ها چگونه است؟ شما هر کالایی بخواهید در تهران گیرتان می‌آید. حتی کالاهای آمریکایی را تهران می‌یابید اما در استان‌های دوردست بهره‌مندی مردم از زیرساخت‌ها کم است.

مدیران بنادر و گمرکات هرمزگان تأمین‌کننده منافع مرکزنشینان هستند

فارس: چرا از هرمزگانی‌ها در بهره‌مندی از ظرفیت‌های بندری و دریایی خود نیز محروم‌اند و حتی در واگذاری‌ها سهمی به نیروها و شرکت‌های بومی تعلق نمی‌گیرد؟

شهریار مشیری: ریشه این مسأله به مافیای قدرتمندی باز می‌گردد که در سازمان بنادر ایران و گمرکات کشور وجود دارد. مدیرانی که در بنادر و گمرکات استان منصوب می‌شوند باید تابع مرکز باشند تا تأمین‌کننده منافع مرکزنشینان باشند و لذا آنها افرادی را برای این منظور می‌گمارند که از خودشان باشند. هرمزگان در این زمینه مظلوم است و باید این مظلومیت را جبران کرد. شما از اصفهان که عبور می‌کنید ۳ کمربندی دارد اما کل محورهای مواصلاتی هرمزگان دور یک میدانی می‌چرخد که عبور از آن مصیبت است! روزی ۳ هزار تریلی در جاده‌های بندرعباس تردد دارد که یک سوم آنهم در اصفهان نیست اما با نفوذی که در قدرت دارند، امکانات را برای خود تجمیع کرده‌اند.

مردم ساکن در جوار دریا کمتر برای رسیدن به رویاهای خود تلاش می‌کنند

فارس: این به روحیه مردم هرمزگان باز نمی‌گردد؟

شهریار مشیری: مردم هرمزگان و به طور کلی مردم ساکن در جوار دریا، مردم آرام و معتدلی هستند و کمتر برای رسیدن به رویاهای خود تلاش می‌کنند. این روحیه سبب شده تا آنها کمتر به سمت و سوی رفتارهای قدرت‌طلبانه متمایل باشند و در نتیجه در ساختار قدرت کشور هم نقش و سهم کمتری دارند.

مرحوم پدرم هیچ‌گاه شغل دولتی در رژیم پهلوی را انتخاب نکرد

فارس: مرحوم پدر شما نقش بزرگی در بندرعباس امروز داشته است. کمی از ایشان برای ما بگویید و نقشی که توسعه آموزش عالی در استان داشته‌اند.

شهریار مشیری: مرحوم پدر من (حاج مشیر دوانی) که در سال ۸۸ به رحمت ایزدی پیوست. فارغ التحصیل رشته حقوق دانشگاه تهران و از شاگردان دکتر مصدق بود. به دلیل علاقه‌ای که به بندرعباس داشت هیچ وقت پس از فارغ‌التحصیلی در تهران نماند و به بندرعباس آمد. او رژیم پهلوی را رژیم برآمده از کودتا می‌دانست و لذا هیچ گاه شغل دولتی در آن رژیم را انتخاب نکرد و استخدام دولتی نشد در بندرعباس تجارت و بازرگانی و کارهای حقوقی و وکالتی می‌کرد.

توسعه شیعه‌نشینی بندرعباس یکی از اقدامات اجدادم بود

مرحوم حاج مشیر و حاج ابوطالب دوانی (پدر و پدر بزرگم) کار بازرگانی را با جدیت دنبال می‌کردند و از سود فعالیت تجاری خود و بواسطه تعصب و عرق مذهبی که داشتند، املاک زیادی را در بندرعباس قدیم خریداری و وقف کردند. مثلا زمین‌های زیارت شاه محمد تقی، مسجد مشیر(مسجد امام) و … متعلق به مرحوم پدر بزرگ بنده بوده است که وقف شده و در مسیر وقف قرار گرفته است. همچنین تمام روستاهای شیعه‌نشین را از مالکان اهل‌سنت آن خریداری می‌کنند و چون صاحب مال و مکنت هم بودند لذا بسیاری از روستانشینان تشیع را به بهانه گسترش محلات شیعه‌نشین را با فراهم کردن فرصت زندگی بهتر، به شهر کشاندند و بسیاری از محلاتی که امروز با نام حسن‌لنگی‌ها، شمیلی‌ها، چاهستانی‌ها، خورگویی‌ها و … شکل گرفته‌اند، از رهگذر همین اتفاق بوده است. اولین دبستان بندرعباس پسرانه، اولین دبستان دخترانه، درمانگاه، زمین بانک ملی، زمین شهربانی قدیم، زمین شهرداری مرکز، زمین آموزش و پرورش در روبروی شهرداری مرکزی، زمین دادگستری در فلکه اتوتاج و زمین بسیاری از املاک فلکه برق و … همه را حاج مشیر اهدا می‌کند تا بندرعباس شکل و شمایلی مناسب به خود بگیرد که بتواند به فرمانداری کل تبدیل شود و ارتقا یابد.

به گفته مصدق، رضا خان با پدر بزرگم بشدت مخالف بود

فارس: مرحوم حاج مختار مشیر دوانی (پدر بزرگ شما) نماینده مجلس هم بودند؟

شهریار مشیری: بله در مجالس دهم تا سیزدهم در ۴ دوره نماینده بندرعباس در مجلس شورای ملی می‌شود و بعد از شهریور ۲۰ که رضا خان می‌رود، محمد مصدق در کتاب خاطراتش می‌نویسد که رضا خان با کاندیداتوری و حضور او در انتخابات مجلس بشدت مخالف بوده اما بدلیل محبوبیت و رای بالای وی از مردم بندرعباس، هیچ گاه نتوانسته در این روند، خللی وارد کند.

بسیاری از املاک پدرم را در مسیر وقف قرار دادم

فارس: حجم موقوفات آن مرحوم چقدر بوده است؟ زمین‌های دانشگاه آزاد کنونی بندرعباس هم از موقوفات پدر شما است؟

شهریار مشیری: روستای دهنو، مغازه‌های بازار، مسجد شاه محمد تقی، زمین‌های زیادی پیرامون همین مسجد و … همه از موقوفات است. زمین‌های دانشگاه آزاد که مرحوم پدرم هزینه آنها را در سال ۶۸ داد، آن زمان خارج از شهر بود و ارزش زیادی نداشت ولی مرحوم پدر من ده‌ها هکتار از این زمین‌ها را از زمین شهری خریداری کرد که از محل کنونی و حتی تا خیابان طلوع فعلی نیز می‌رسید اما در گذر زمان و با ورود استانداران مختلف، دخل و تصرفاتی در این اراضی صورت گرفت ولی بنده پس از فوت ایشان در نهایت توانستم ۱۴ هکتار از آنها را صیانت کنم که همگی در مسیر وقف قرار دارد و در خدمت به آموزش عالی است.

محرومیت عمیق علمی در هرمزگان از دغدغه‌های اساسی پدرم بود

فارس: گام‌های شما برای ارتقای آموزش عالی در هرمزگان هرگز فراموش نمی‌شود. چه شد که در زمینه آموزش عالی ورود کردید و این اقدامات را که امروز در قالب دانشگاه آزاد و بناهای آن شاهدیم را رقم زدید؟

شهریار مشیری: محرومیت علمی در هرمزگان خیلی عمیق بود و پدرم همیشه یک دغدغه اساسی در این زمینه داشت. پدر بزرگ من مدارس زیادی ساخت و در این زمینه گام‌هایی برداشت اما آمار آن زمان به قدری دردناک بود که حتی از استان سیستان و بلوچستان نیز وضعیت بی‌سوادی عمیق‌تر بود لذا هم در زمینه آموزش در مدارس و هم در زمینه آموزش عالی سعی کردم گام‌هایی بردارم که بحمدالله امروز هرمزگان از نظر نیروهای نخبه در تمامی دانشگاه‌ها یک وضعیت مطلوبی دارد و مایه افتخار است. البته گوشه‌ای از این توفیقات به واسطه راه‌اندازی دانشگاه آزاد بود و سهمیه ویژه‌ای که توانستیم از آقای دکتر جاسبی در آن زمان ویژه سهمیه بومی دریافت کنیم.

 

 

رشته گمرک را بوجود آوردم

فارس: چقدر دانشگاه‌های استان در مسیر تأمین نیازهای علمی استان قرار دارند؟

شهریار مشیری: به نظرم دانشگاه‌ها نباید به سمتی بروند که فقط فکرشان پول درآوردن باشد. بنده آن زمانی که در دانشگاه آزاد بودم، رشته گمرک را در هرمزگان بوجود آوردیم و سرفصل‌های درسی آن را طراحی و تصویب کردیم و راه‌اندازی شد. هرمزگان در هر دوره‌ای با توجه به افق آینده آن به رشته‌هایی نیاز داشته که اگر تدبیری در داخل استان برای تربیت نیروهای مستعد مورد نیاز صورت نگیرد، این نیاز الزاما باید از خارج استان تأمین شود لذا دانشگاه‌های استان باید جهت‌گیری‌شان شناخت نیازهای آینده کاری استان باشد.

دست‌اندرکاران شهرداری بندرعباس مشاوران خوبی ندارند

فارس: شما دانش‌آموخته دکترای معماری هستید و تخصص علمی‌تان با حوزه شهرداری نیز در ارتباط است. به عنوان سؤوال پایانی، عملکرد شهرداری بندرعباس را چطور ارزیابی می‌کنید؟

شهریار مشیری: دست اندرکاران شهرداری تلاش خودشان را می‌کنند و دوست هم دارند که انصافا خدمت کنند اما مشاوران خوبی ندارند. من چند بار هم به آقای امینی‌زاده گفته‌ام که شما مشاوران خوبی بگیرید که بتوانید خوب خدمت کنید. همین کشورهای عربی در ۴۰ سال اخیر چقدر رشد کرده‌اند؟ این ناشی از مشاوره گرفتن‌های درست و اصولی است. نباید تصور عقل کلی داشته باشیم بلکه باید مشاوره بگیریم و مشورت پذیر باشیم. همین دولت نیز به خاطر تلقی عقل کلی که داشت به این وضعیت رسیده است. به نظر من تقویت اعتماد عمومی یک نیاز برای کشور است که حتی اولویت اصلی دولت آینده نیز هست که این وضعیت امروز را اصلاح کند و اعتماد را به مردم بازگرداند. 

عکس: رضا فتحی‌مقدم