برقع،نماد حجاب و عزت زنان جنوبی با قدمت چندهزار ساله

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛به نقل از فرهنگ کده ؛برقع یکی از پوشش های سنتی رایج در بین زنان هرمزگان است که از گذشته های دور در استان هرمزگان مورد استفاده بوده و سیر تکاملی خود را نسل به نسل سپری کرده تا به امروز رسیده است .

با توجه به شرایط مختلف اقلیمی، اعتقادی ، اجتماعی و فرهنگی در مناطق گوناگون هرمزگان متناسب استفاده از برقع بسته به شرایط هر منطقه متغییر است.

دلایل استفاده از برقع عبارتند از حفظ حجاب، محافظت پوست صورت در برابر نور خورشید، ناشناس ماندن در شغل هایی چون دستفروشی و همچنین برای زیبایی و زینت است که گاهی یکی از این دلایل با توجه به شرایط موجود در آن زمان یا مکان پررنگ تر از دلایل دیگر جلوه گر می شود.

شاید بتوان گفت، مهمترین دلیل ماندگاری برقع، حفظ سنت و فرهنگی است که از گذشته های دور به امروز رسیده و برای مردمان این مناطق بسیار پر اهمیت است، چنان که پس از گذشت قرن ها همچنان مورد استفاده قرار می گیرد.
برقع های نخی در شرق استان و همچنین در شرق مرکز استان، بندرعباس، غالبا به شکل مستطیل ساخته می شود. رنگ این برقع ها، تنالیته هایی از قرمز می باشد؛ گاهی رنگ بنفش نیز در ساخت برقع استفاده می شود و روشن و یا تیره شدن رنگ قرمز سن استفاده کنندگان و مجرد یا متأهل بودن آن ها را نشان می دهد، به این صورت که برای مجرد ها و پیرزن ها رنگ های تیره و برای تازه عروسان و جوانان رنگ های روشن به کار می رود.

نقوش مورد استفاده در این برقع ها بسیار ساده، انتزاعی و اکثرا به صورت قرنیه اجرا می شوند که این نقوش بیشتر برگرفته از شرایط اقلیمی این منطقه می باشد و در جزایر و غرب استان و همچنین غرب بندرعباس، برقع، شکل مستطیلی خود را از داده و دارای انحنا می شود و تغیراتی در شکل کلی آن به وجود می آید. رنگ این برقع ها نیز تنالیته هایی از مشکی و طلایی است.

احسان میرحسینی نویسنده کتاب «برقع هنر اقلیم و هویت ملی» در گفتگو با خبرنگار فرهنگ کده با اشاره به سوابق استفاده از برقع گفت: در گذشته، برقع یا حجاب صورت بیشتر متعلق به زنان طبقه بالا یا متوسط بوده است  اما زنان عامه نیز در برابر صورت خود نوعی پیش بند داشتند که در بالای بینی با یک نوار به سربند متصلل میشده است.

وی  اظهار کرد: برقع پوششی است که قبل و بعد از اسلام مورد استفاده بوده و با ظهور اسلام، موضوع حجاب زن مسلمان مطرح شد و اعراب پس از مواجه با مردم صحرا نشین آفریقا، با برقع آشنا شدند.

میرحسینی به سوابق برقع در ایران تصریح کرد: بر خلاف عقیده برخی از محققین که معتقدند برقع را پرتقالی ها همزمان با ورودشان به کرانه ها و جزایرخلیج فارس آورده اند، پیش از ورود پرتغالی ها به تنگه هرمز، سایر جزایر غرب و جنوب غربی ایران در دوران صفویه، برقع در خطه  جنوب ایران و نیز استان هرمزگان وجود داشته است.

نویسنده کتاب «برقع هنر اقلیم و هویت ملی» گفت: در زمان هجوم پرتقالی ها و سپس انگلیسی ها به جنوب ایران به ویژه هرمزگان، استفاده از برقع برای حجاب، بیشتر رواج یافت و زنان این منطقه از آن به عنوان حصن و حصار خویش در مقابل مهاجمان و استعمارگران استفاده می کردند و در حین مبارزه، همواره همراه مردان بودند.

وی به انواع برقع اشاره کرد و افزود: سه نوع برقع نخی، شیله ای و پارچه ای وجود دارد که از اجزای بند برقع ؛ حلقه برقع ؛ پارچه برقع ؛ شیله ؛ نخ برقع ؛ سوزن برقع ؛چسپ برقع؛ دماغی برقع و استفاده از شمع یا صابون در دوخت برقع مورد استفاده قرار می گیرد.

میرحسینی خاطر نشان کرد: ساخت برقع در بیشتر مناطق جنبه اقتصادی دارد و برای زنان خانواده به عنوان شغل ترقی می شود و این مساله برای زنان سرپرست خانواده بیشتر صدق می کند و در مواردی که مرد خانواده شغلی ندارد یا کم در امد است نیز این امر صادق است.

این نویسنده هرمزگانی با بیان اینکه در برخی مناطق ساخت برقع جنبه اقتصادی ندارد ؛ بیان کرد: به دلیل اینکه زنان نمی توانند خارج از منزل کار کنند برای گذراندن اوقات فراغت خود ، اصول کار را آموخته و به ساخت آن مشغول می شوند.

وی اظهار کرد: عناصر برقع های هرمزگان از اقلیم و شرایط فرهنگی جنوب متاثر است رنگ و نقش مایه ها بیانگر ویژگی های انسان شناسانه برقع در زندگی زنان جنوب امی باشد و می توان دریافت فردی که برقع استفاده می کند ساکن کدام منطقه و یا اینکه مجرد ، متاهل ، جوان یا پیر است .

نویسنده کتاب «برقع هنر اقلیم و هویت ملی» با اشاره به اینکه متاسفانه استفاده از برقع در بین زنان جنوب کمتر شده اما به عنوان نمادی از فرهنگ جنوب اهمیت و جایگاه خود را تثبیت کرده است ؛ افزود: برقع بیشتر به عنوان صنایع دستی و کمتر از دیدگاه زیباشناسی هنری مورد توجه قرار گرفته است.