حامیان دیروز، مدعیان امروز / حزب‌های شب انتخاباتی، با لیست یکبار مصرف می‌آیند

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، امید فعال؛ پاسخگویی بخشی از پازل گمشده‌‌ی انتخابات در جمهوری اسلامی ایران است، فلان جریان سیاسی لیستی از کاندیدای مورد نظر خود را برای انتخابات مجلس شورای اسلامی یا در حمایت از فلان فرد برای انتخابات ریاست جمهوری، بیانیه‌های انتخاباتی منتشر می‌کند و در قبال عملکرد نفرات راهیافته به خانه ملت یا ساختمان دولت هیچ تعهدی ندارد. توده جامعه را ابزار برای بازی سیاسی می‌پندارد و عوام جامعه را با شعار‌های رنگارنگ به سمت منفعت خود می‌کشاندند.

بنیان‌گذار‌کبیر‌انقلاب در خصوص مسئولیت‌پذیری می‌فرمایند: «الان مکلفیم ما، مسئولیم همه‌مان، همه‌مان مسئولیم، نه مسئول برای کار خودمان، مسئولِ کارهای دیگران هم هستیم،… هم باید نسبت به همه رعایت بکنند…» و نه تنها از منظر دین، بلکه عقل بشری نیز ‌می‌گوید زمانی که شخصی از مسئله‌ای حمایت می‌کند و بانی انجام آن می‌شود، دارای مسئولیت مستقیم در قبال فعل و انفعالات صورت گرفته دارد.

حال برای پی بردن به میزان تاثیرگذاری احزاب در آینده سیاسی کشور و عواقب عدم اصلاح ساختار فعلی نظام انتخاباتی میتوان به بررسی عملکرد مجلس‌های گذشته پرداخت.

مجلس ششم؛ مشتی از خروار

انتخابات ششمین دوره مجلس شورای اسلامی، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۷۸ خورشیدی، برگزار گردید. جبهه دوم خرداد توانست که اکثریت مطلق مجلس را به دست آورد. در تهران بزرگ نیز، فهرست نامزدهای پیشنهادی حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی، ۹۰٪ کرسی‌های این حوزه را کسب کرد.

۱۲۷ نماینده‌ی مجلس ششم با ذکر نامه‌ای به رهبری نوشتند که اگر جام زهر باید نوشید قبل از آنکه کیان نظام و مهم‌تر از آن، استقلال و تمامیت ارضی کشور در مخاطره قرار گیرد باید نوشیده شود، نمایندگان مجلس ششم در آن ایام جز مذاکره با آمریکا راه دیگری نمی‌شناختند.

آنقدر نامه جام زهر، خون به دل رهبر معظم انقلاب کرد تا ایشان در اول خرداد ۱۳۸۱ گفتند: «مسأله امریکا این است که هویّت اسلامی و ملی ما را قبول ندارد و این را به زبان می‌آورد. چرا عدّه‌ای از مدّعیان سیاست و فهم، نمیفهمند؟! واقعاً جای تأسّف است…ارتباط و مذاکره با آن، هم خیانت و هم حماقت است! …کسانی که دم از مذاکره با امریکا میزنند، یا از الفبای سیاست چیزی نمیدانند، یا الفبای غیرت را بلد نیستند.»

نمایندگانی که تا دیروز با لیست فلان جریان سیاسی بر کرسی مجلس نشسته بودند و می‌خواستند شرع را به رهبری یادآوری کنند، در اعتراض به عملکرد شورای نگهبان برای رد صلاحیت انتخابات مجلس هفتم، در صحن مجلس تحصن کردند. رجبعلی مزروعی یکی از فعالین مدعی اصلاحات بود که در انتخابات مجلس ششم به‌عنوان نماینده مردم اصفهان انتخاب شد. مزروعی یکی از قرائت‌کنندگان استعفانامه‌ی گروهی از نمایندگان تحصن‌کننده بود، پس از فتنه ۸۸ متواری و به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج شد و سر از بلژیک درآورد.

انتخابات ریاست جمهوری نیز از این امر مستثنی نیست؛ جریان سیاسی حامی که در میدان سیاست از هیچ حمایتی دریغ نکرده ‌است، برای توجیه افکار عمومی منکر اقدامات گذشته می‌شود و مصداق آن را می‌توان در تهاجم اصلاحات به دولت روحانی شاهد بود.

دوازدهمین دوره ریاست جمهوری

جریان اصلاحات که با روحانی مسیری را آغاز کرده است، امروز با توجه عملکرد دولت در زمینه‌های اشتغال و رونق اقتصادی و کاهش نرخ محبوبیت دولتمردان درصدد ایجاد مرزبندی است. با نزدیک شدن به انتخابات ۱۳۹۸ مجلس یازدهم و انتخابات ۱۴۰۰ سیزدهمین دوره ریاست جمهوری جریان اصلاحات به دنبال احیای آبروی از دست رفته خود می‌گردد. شخصیت‌هایی که تا دیروز در حمایت از رئیس‌دولت تدبیر و امید صف آرایی می‌کردند، در صف منتقدان به دولت قرار دارند. واضح است که اصلاح طلبان نمی توانند سهم خود در وضعیت کنونی را منکر شوند، پس یک به یک به انتقاد و فریب افکار عمومی می‌پردازند تا حساب خود را جدا کنند.

حال این خود نشان از عدم پاسخگویی سیاسیون در قبال عملکرد خود است که می‌توانند اعتماد مردم را نسبت به احزابی که روزی به حرف آنها رای‌ها را به صندوق انداخته‌اند، به شدت کاهش دهد.

نقش احزاب پاسخگو در انتخابات

سیدحسین نقوی‌حسینی نیز، سخنگوی فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی در خصوص احزاب پاسخگو معتقد است: قانون انتخابات باید اصلاح شود و به نحوی اصلاح شود که فرد به غیر از مکانیسم حزب نتواند در صحنه انتخابات حاضر شود؛ به این صورت احزاب فعال تقویت می شوند ولی هنوز این طور نیست. مردم باید به حزب پاسخگو رای بدهند ولی احزاب پاسخگو تابلویی ندارند.

احزاب به مردم پاسخگو نیستند

در همین موضوع علی جلیلی‌شیشوانی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: در کشور ما چند حزب غالب داریم اما آن‌ها نیز فقط در زمان انتخابات فعال می‌شوند و مردم در سایر موضوعات اثری از آنها را مشاهده نمی‌کنند و حتی پس از برگزاری انتخابات‌ نیز به مردم پاسخگو نیستند.

بهروز نعمتی، عضو فراکسیون مستقلین مجلس نیز بر این باور است که چاره‌ای جز این نداریم که به سمت نظام حزبی برویم و باید این اتفاق بیفتد؛ چرا که اگر قرار است، مملکت بهتر اداره شود و مسئولان پاسخگو باشند به اعتقاد من احزاب می‌توانند این کار را انجام دهند که در واقع پاسخگوی مردم هم باشند.

حکمرانی حزبی گفتمان امروز است

داوود فیرحی پژوهشگر علوم سیاسی و استاد دانشگاه تهران معتقد است که بحث از لزوم وجود حزب، مربوط به گذشته است، و اکنون مسئله اصلی، حکمرانی حزبی است که باید آن را بدل به مسئله روز کرد و ادبیات امام خمینی نیز تحولی در حوزه حکمرانی حزبی است.

وی اظهار کرد: در قوانین و در شورای نگهبان، حیثیت حزبی نماینده و کاندیداها، اهمیتی ندارد و نظام انتخاباتی ما طوری طراحی شده که روی افراد به عنوان کاندیداها تمرکز می‌کند، اما در مدل حکمرانی حزبی، روی حزب تمرکز می‌شود.

اگر حکمرانی حزبی در کشور غالب باشد، شاهد نخواهیم بود نزدیک انتخابات لیست‌های یکبار مصرف در فضای سیاسی کشور تولید شوند و فقط در زمان انتخابات کارکرد داشته باشند. بعد از انتخابات مردم در سایر موضوعات اثری از آنها را نمی‌بینند و نسبت به عملکردشان پاسخگو نیستند؛ با شعار‌های پوپولیستی در صدد پاک کردن حافظه تاریخی مردم بر می‌آیند تا دوباره بر گُرده ملت سوار شوند. احزاب می‌توانند با شناسایی، جذب افرادی را تربیت کنند و بعد از تربیت افراد آنها را باید برای احراز پست‌های کلان مدیریتی، در حوزه قانون‌گذاری و اجرایی معرفی کرده و بعد از آن از آن‌ها حمایت کنند و پشتیبان آن‌ها باشند.

اگر هر فرد مسیول یا جریان سیاسی بدانند که در قبال تصمیمات گرفته شده یا حمایت‌های صورت گرفته، باید در قبال مردم و نهاد‍های نظارتی پاسخگو باشد، قطعا در عملکرد‌های خود دقت به خرج می‌دهد.