روایتی از دیدار فعالان فرهنگی در حوزه خانواده با رهبر انقلاب

خبرگزاری فارس-شیراز/ حجت‌الاسلام حمید مقامی؛ رئیس نهاد رهبری دانشگاه علوم پزشکی شیراز

فکر می‌کنم ۴۳ نفر بودیم که به عنوان کسانی که در کل کشور کار فرهنگی در حوزه خانواده انجام می‌دهند، دعوت شدیم به یک جلسه خصوصی که معمولاً بازتاب رسانه‌ای هم ندارد.

چند سالی است که حضرت آقا عصر پنج‌شنبه‌ها را که قبلاً در اختیار خودشان بود به دیدار خصوصی با مؤسسات مردمی و فعالیت‌های این چنینی اختصاص داده‌اند. در هفته‌های اخیر هم، با گروه‌‌های جهادی، اصحاب رسانه و فعالان حوزه عفاف و حجاب جلساتی داشتند (در همین حد ۳۰ -۴۰ نفری). این جلسه هم چون نزدیک به هفته خانواده بود، به درخواست بنیاد خانواده، این فرصت را به فعالان خانواده دادند، و به محضرشان شرفیاب شدیم.

من علاوه بر آن دیدارهای عمومی که به شکل‌های مختلف، بارها اتفاق افتاده بود، این دومین باری بود که به صورت خصوصی در همان اتاقی که تقریباً ۲۰ سال پیش حضور پیدا کردم و به دستان مبارک ایشان مُعَمّم شدم، دوباره رفتیم و در خدمت و مَحضرشان بودیم.

از بین این ۴۰ نفر ۱۰ نفر را برای ارائه گزارش انتخاب کردند تا دیدگاه‌هایشان را نسبت به بحث خانواده مطرح کنند، یکی از آن ۱۰ نفر بنده بودم.

سرفصل‌هایی را آماده کردم که آنجا در خدمتشان باشیم، به نظرم رسید برای جلوگیری از پراکنده‌گویی(چون هر نفر، فقط ۵ دقیقه فرصت داشت) و با توجه به توضیح سرفصل‌ها، متنی را با همان سبک خودم، بنویسم و به اصطلاح، کم‌‌گوی و گزیده گوی چون دُرّ.

بعد از اصفهانی‌ها، دومین نفر مرا صدایم زدند و معرفی کردند.

بعد از بسم‌الله و عرض سلام، خدمت حضرت آقا عرض کردم اگر اجازه بدهید می‌خواهم متن را به شکل یک ناداستان بخوانم، گفتند بفرمایید.

«بسم الله الرحمن الرحیم. همه چیز از یک ایده آغاز شد، سال ۸۹ من و دانشجویانی که تعدادمان به ۱۵ نمی‌رسید سودای کاهش طلاق در استان فارس را در سَر می‌پروراندیم. با توجه به تجربیات موفق مشهدی‌ها و یزدی‌ها، نوشته‌ای مکتوب کردیم در سفر استانی رئیس‌جمهور وقت، از طریق امور بانوان استانداری مصوبه اجرا را گرفتیم، طرح بهارنکو؛ آموزش ۱۲ ساعته دختران و پسران آماده ازدواج. گَلوگاه الزامی شدن این طرح، آزمایشگاه‌های ازدواج بود و در دستان قدرتمند دانشگاه علوم پزشکی شیراز. با آنها به مذاکره نشستیم، ساعت‌ها گفت‌‌وگو کردیم، گفتیم ما پول نمی‌خواهیم، ما امکانات هم نمی‌خواهیم، فقط آمده‌ایم شما را کمک کنیم!

با تردید نگاهمان کردند؛ ولی اجازه دادند، اکنون مکان نداشتیم، به زیارت شاهچراغ(ع) رفتیم و از او تمنّا کردیم، شاهچراغ(ع) با دستان پُر مِهرِ مرحوم آیت‌الله سیّدمهدی دستغیب آستانش را بر روی ما گشود و ۷ماه آموزش‌ها را به صورت رایگان در آنجا‌ برگزار کردیم. حالا دیگر هیچ زوج شیرازی بدون گذراندن کلاس‌های بهارنکو سَر سُفره عقد نمی‌رفت. چِندرغاز پولِ هیأت دولت هم تمام شد.

از شاهچراغ(ع) هم عُذرمان را خواستند. دفترهای ازدواج هم از ما شکایت کردند؛ اما ایستادیم با دست خالی، ولی نگاهمان به آسمان بود. دوباره به گفت‌‌وگو نشستیم. هیأت رئیسه دانشگاه علوم پزشکی و معاونت اجتماعی استانداری را متقاعد کردیم که از زوج‌های جوان پول دریافت کنیم. باز هم مثل همیشه مردم آغوششان را باز کردند و راه را برای ما هموار نمودند. اکنون ۱۰ سال از آن قِصه می‌گذرد. به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، شیراز توانسته است طول زندگی مشترک را در ۵ سال اول زندگی افزایش دهد. بنابراین تحقیق، سال ۱۳۸۸ در سال اول زندگی ۱۶درصد از ازدواج شیرازی‌ها به طلاق می‌انجامید؛ اما به گواهی کارشناسان به خاطر مداخله هدفمند بهارنکو در سال ۱۳۹۶ از هر ۱۰۰ ازدواج در سال اول زندگی، تنها ۳ ازدواج به طلاق انجامیده است.

حالا نه تنها شیرازی‌ها، بلکه تمام دختران و پسران آماده ازدواج استان فارس فقط با گواهی آموزش بهارنکو سرِ سفره عقد می‌روند و تاکنون بیش از ۳۶۰ هزار نفر از این مَعبَر مبارک گذشته‌اند.

گزارش شورا نشان می‌دهد که استان فارس در سال ۱۳۸۸ از ۵۱ درصد طلاق در ۵ سال اول زندگی با فراگیر شدن بهارنکو به ۳۹ درصد در سال ۱۳۹۶ رسیده است و این تنها با یاری خداوند و حرکت جهادی و مُخلصانه جوانان فارسی ممکن شده است.

اکنون ۸۰۰ نفر از جوانان استان به عنوان کادر اِجرایی، مشاور، پژوهش‌گر و مُدرسِ خانواده، از این سُفره پر برکتِ اجتماعی اِرتِزاق می‌کنند. بهارنکو در فارس با داشتن ۱۰ مؤسسه زیر مجموعه از یک مؤسسه فراتر رفته و به یک جریان اصیل اجتماعی تبدیل شده است.

تأثیر این جریان نه تنها به خاطر آموزش‌های هنگام عقد که بیشتر به دلیل ارائه یک بسته هدفمند به جوانان استان است. ارائه مشاوره‌های تکمیلی ازدواج به گروه‌های پُرخطر، ارائه بسته‌های مکتوب و مجازی، برگزاری برنامه‌های آموزشی قبل از ازدواج و همراهی با زوج‌های جوان تا ۵ سال اول زندگی، ارائه مددکاری با عنوان مُکمل مشاوره و سایر برنامه‌های دیگر در این بسته فرهنگی ‌اجتماعی جای داده شده است؛ اما یک دغدغه مهم، ما را آزرده می‌کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی با الگوبرداری از بهارنکو اقدام به طراحیِ همکاریِ بین دستگاهی برای اِجرای ۶ساعت آموزش هنگام ازدواج نموده است و این فقط یک قطعه از پازل بهارنکو است، اکنون اصل کار به عهده وزرات بهداشت با نظارت نهاد نمایندگی حضرت عالی در دانشگاه‌ها گذاشته شده است و بیم آن می‌رود که با دولتی‌ شدن این طرح و ناقص اِجرا شدن آن، سرمایه‌های انسانی و مادی کشور به هَدر رود.

پیشنهاد ما این است که با مدیریت و نظارت وزارت بهداشت و نهاد، الگوی بهارنکو با تمام اجزا، فرآیندها و تجربیات ۱۰ ساله آن در کاهش طلاق در کشور اِجرا شود و این مُیسر نمی‌شود جز اینکه انجام کار به دست مؤسسات مردمی مورد اعتماد صورت پذیرد. بسیار سپاسگزارم.»

حضرت آقا وقتی شروع به صحبت کردند، نکته‌ای گفتند که باعث تأسف است و این نشان می‌دهد که کارهای ما هنوز خیلی جای کار دارد. این جمله، جمله‌ای است که واقعاً جای تأمل و دقت دارد و ما یک جور دیگر باید فعالیت کنیم این دغدغه آقا است.

حضرت آقا فرمودند: «واقعیت‌ها، با این همه کار خانواده مطابق نیست؛ یعنی آن‌چه در جامعه اتفاق می‌افتد و چالش‌هایی که در خانواده وجود دارد، با این همه کاری که شماها انجام می دهید، این همه کتاب‌ها و… ظاهراً اتفاق خاصی نمی‌افتد، واقعیت‌ها مطابق با آن کاری که شما انجام می‌دهید نیست!»

حضرت آقا چند اولویت را تحت عنوان اولویت‌های خانواده بیان کردند، بخش‌های مختلف این را سرلوحه کار خودشان قرار بدهند، جاهای دیگر هم حضرت آقا این را گفته‌اند؛ ولی انگار با یک دقت خاصی، با یک دغدغه خاصی ایشان این را می‌فرمایند.

۱- اولویت اول: بقای خانواده

فرمودند: «شما باید کاری کنید که از متلاشی شدن خانواده‌ها جلوگیری شود، بعد اشاره کردند و گفتند این‌آمار طلاقی که در شیراز دادید، مثلاً مثل این کار که شما دارید جلوی طلاق و متلاشی شدن خانواده‌ها را می‌گیرید.»

۲-اولویت دوم: به فکر فضای داخل خانواده‌ها باشید

اولویت دوم حضرت آقا فرمودند: «به فکر فضای داخل خانواده‌ها باشید». آقا تصریح کردند که «در خانواده گاهی به زن‌ها ظلم می‌شود و قانون هم برای اینکه این ظلم را برداریم نداریم». اشاره کردند و گفتند «باید کاری کنیم، فکر ‌کنیم که قانون برایش درست بشود. غربی‌ها برای خودشان چیزهایی دارند و اشاره هم کردند؛ ولی ما قانون متناسب با فضای اسلامی خودمان نداریم.»

البته گفتند: «در ایران به زن‌ها ظلم می‌شود و به مردها هم گاهی ظلم می‌شود.باید به فکر خانواده خودمان باشیم. بعضی از خانواده‌های ما دارند از درون تُهی می‌شوند. داریم طلاق عاطفی می‌گیریم. باید روابط داخل خانواده را اصلاح کنیم.»

این جمله آقاست، فرمودند: «باید یک هنجار درست دینی اسلامی درست شود که بر محیط خانواده حاکم شود» که البته هنجار با درست و دینی اسلامی‌اش را توضیح دادند، در واقع یک هنجاری باید طراحی بشود که بر خانواده ایرانی و اسلامی حاکم بشود. تأکید هم کردند اسلامی باشد. هنجاری که درست باشد. به واژه‌ها دقت کنید، بعضی وقت‌ها یک جایی می‌گوییم هنجار است، در صورتی که این هنجار درست نیست و فکر می‌کنیم هنجار است. هنجار باید درست باشد، اسلامی باشد بعد بر فضای خانواده حاکم باشد که فضای داخلی خانواده اِصلاح بشود.

۳-اولویت سوم: فرزندآوری

در این مورد که بهارنکو هم کاری نکرده و باید به جِدّ این کار را انجام بدهد، بحث فرزندآوری است که دوباره هم آقا اشاره کردند و گفتند «من بارها هم گفته‌ام که از مسئولینی هستم که این کار را انجام داده‌اند؛ ولی بعد یادمان رفت که این «فرزند کمتر، زندگی بهتر!» مربوط به یک دوره خاصی بود. یادمان رفت و این همچنان ماند!»

حضرت آقا فرمودند: «باید روی این موضوع جدی کار کنید، در ۳۰ سال آینده ما یک جمعیت پیر خواهیم داشت و مشکلات عدیده اجتماعی، جمعیتی و اقتصادی و همه چیز. مثل برخی از کشورهای غربی که دارید می‌بینید، ظاهراً کشور بسیار مُرفه و مُفرحی است؛ ولی می‌بینید که جمعیت پیری است و آن تولیدکنندگی را ندارد. این دغدغه جدی است، این را جدی بگیرید.»

و بعد حضرت آقا جای دیگر هم فرموده‌اند، «این‌جا هم ذکر کردند، گفتند اینکه می‌گویند نمی‌شود تربیت کرد، این حرف‌های بی‌خودی است که دارند می‌زنند. این‌ها تربیت را نشناخته‌اند که یعنی چه. (واقعاً هم همین است.) فرمودند: اگر کسی، خانواده‌ای اهل تربیت باشد؛ یعنی بتواند تربیت بکند، یک فرزند و ۵ فرزند هیچ تفاوتی نمی‌کند.»

۴- اولویت چهارم: برای ازدواج مجردها فکری بکنید

آقا در بحث ازدواج مجردها فرمودند: «برای ازدواج مجردها هم یک فکری بکنید و به همین آیه «وَأَنْکِحُوا الْأَیَامَىٰ» هم اشاره کردند که وظیفه انسانی و ایمانی تمام اُمت اسلامی است و باید فرهنگ‌سازی بشود که هر کسی خودش را مسئول بداند نسبت به ازدواج فردی که مجرد هست. مجردها هم خودشان را مسئول بدانند برای اینکه بدانند چه مشکلی وجود دارد؟ آیا مشکل شناختی، رفتاری، اقتصادی، سیاسی، یا … است؟»

همچنین فرمودند: «از هُنر استفاده کنید و آنجا دوباره اشاره کردند که متأسفانه متأسفانه بعضی از سریال‌های تلویزیونی اصلاً متناسب با آن فضا و هنجارهای مدّنظرشان در خانواده نیستند و همین‌ها باعث متلاشی شدن خانواده و روحیهِ ناامیدی و… می‌شود؛ و گفتند در این سریال‌ها بعضاً همین‌جوری است و حتی اشاره کردند از پویانمایی استفاده کنید و در این زمینه کار کنید. یک وقت ممکن است از یک سخنرانیِ پرهیجانِ آماده شده من و جنابعالی، با پویانمایی بسیار مؤثرتر و جالب‌تر باشد.»

دو نکته دیگر

حضرت آقا به دو نکته دیگر هم اشاره کردند اول این‌که: «افکار عمومی را نسبت به بحث خانواده و خصوصاً نسبت به بحث فرزندآوری، درست کنید. این نکته را آن‌جا گفتند که ما نمی‌توانیم تربیت کنیم و ما از پَس تربیت برنمی‌آییم؛ پس یک فرزند و دو فرزند کافی است، این‌جا گفتند که باید روی افکار عمومی کار کنید.»

دوم: نکته دیگر هم که باز تأکید کردند اینکه: «کار باید مردمی انجام بشود و به کار دولتی نباید بسنده بشود، کارِ مردمی است که پویا و حرکت‌ساز است و مؤثر واقع می‌شود.»

الان بعد از سال‌ها کارها مستقیم در مَحضر حضرت آقا گزارش داده شد. با اسم بهارنکو قطعاً آشنا بودند، کُلیات جریان شیراز را می‌دانستند، خیلی واضح و شفاف خدمت ایشان گفتیم، بسیار فرصت خوبی بوده است و تأکید ایشان هم دقیقاً روی همین مؤسسات مردمی بوده و هست.