آیا سیگار‌های گیاهی واقعاً بی‌ضررند؟

روزنامه جام‌جم – مریم خباز: فروشندگان سیگار‌های گیاهی در فضای مجازی، معجزات این سیگار‌ها و وقوع انقلاب در ترک سیگار را در بوق و کرنا کرده‌اند.

ترک دود با دود!

سیگار چه کینگ، چه لایت، چه اسلیم، چه لوتار، چه داخل پاکت‌های قرمز، چه سفید، چه طلایی، چه آبی یا سبز و نقره‌ای سیگار است، سیگار و تطهیر شدنی هم نیست.

عده‌ای، اما قصد تطهیر سیگار را دارند، عده‌ای در فضای مجازی با صفحه‌های فعال، سیگار را چنان مفید و شفابخش جلوه می‌دهند که هر اهل دودی دلش غنج می‌رود برای چند پک جانانه زدن به این سیگارها، شاید هم دل یک سیگار نکشیده کنجکاو برای چشیدن طعم دودی که می‌گویند شفاست!

لقب این سیگارها، سیگار سالم است. بعضی فروشنده‌ها دستشان را بالاتر نیز می‌گذارند و به این‌ها می‌گویند سیگارِ درمانی، سیگاری با خدمات ارزنده طبی که همه‌کاره است، یک طبیب تمام‌عیار که ماموریتش درست از زمان گیراندن سیگار شروع می‌شود و پایان ماموریتش لحظه به فیلتر رسیدن سیگار است.

از نعنا تا عنبرنسارا

توتون و تنباکو را خالی کرده‌اند و جایش رز خشک، نعنا، مرزنجوش، چهل‌گیاه، زیتون، گل ماهور و حتی عنبرنسارا ریخته‌اند، بعد مثل سیگار‌های معمولی، رولش کرده‌اند و ته‌اش فیلتری کوبیده‌اند و این سیگار گیاهی شده است آخر همه چیز، ته شفا.

از فروشنده که خاصیت‌شان را می‌پرسیم کلی مزایا ردیف می‌کند که همه‌اش روی هم کار یک تیم مجرب پزشکی و یک پکیج کامل از دارو‌های قوی و پیشرفته است، نه کار یک سیگار با این قد و قواره کوچک و مشکوک.

فروشنده، اما حرف خودش را می‌زند؛ ضد میکروب، ضد انگل، ضد باکتری، آنتی‌بیوتیک قوی، تسکین‌دهنده درد دندان و لثه، درمان‌کننده آسم و سینوزیت و بواسیر، برطرف‌کننده مشکلات گوارشی و از بین برنده عفونت‌های دهان، گوش، حلق و بینی، ضد درد، درمان واریس، مننژیت حتی، ضد نفخ، ضد لخته شدن خون، مفید برای سلامت مغز، ضد آلرژی، چاره یبوست، راه‌حل لاغری و کاهش وزن، درمان لقوه و خدای من، ضد سرطان.

بسته‌های مرسوم سیگار ۲۰ تایی است، ولی سیگار‌های گیاهی را در بسته‌های هشت تایی وکیوم می‌کنند و در تک‌فروشی، بسته به نوع گیاهی که داخلش بار می‌زنند تا ۲۰ هزار تومان می‌فروشند، گل ماهور به عنوان مثال ۱۸ هزار تومان که می‌شود به قرار هر نخ ۲۲۵۰ تومان.

سیگار‌های گیاهی به طرز واضحی از سیگار‌های معمولی گران‌ترند، ولی فروشنده سیگار‌های گیاهی طوری مجابت می‌کند که گویی آن چهار تا ۱۲‌هزار تومانی را که برای سیگار معمولی خرج می‌کنی، دور می‌اندازی و در عوض هزینه سیگار گیاهی را توی جیبت پس‌انداز می‌کنی، پس‌اندازی برای سلامتی‌ات.

بفرمایید دروغ

سیگار‌های گیاهی مشکوکند، لقب سالم را برای سیگار نمی‌شود باور کرد. کامبیز رمضانی، کارشناس دخانیات هم درگفت‌وگویش با ما پوزخندی می‌زند و می‌گوید این سیگار‌ها من‌درآوردی است و شانس تسخیر بازارش کم است.

او توجیه می‌آورد که ذائقه دخانی ایرانی‌ها از گذشته تا امروز ذائقه‌ای آمریکایی شده و احتمالش کم است که به نعنا و مرزنجوش و عنبرنسارایی که در این سیگار‌ها دود می‌شود روی خوش نشان دهد.

فروشنده‌های سیگار‌های گیاهی، اما تضمین می‌دهند که یک بار پک زدن به این سیگار‌ها مساوی با مشتری شدن است. حتی وقتی پای مضر بودن کاغذ این سیگار‌ها و گفته‌های کارشناسان که کاغذ سیگار از توتون و تنباکو نیز سرطان‌زاتر است به میان می‌آید فروشنده با اعتماد به نفس این حرف و حدیث‌ها را رد می‌کند و از نیکوتین و قطرانِ صفر در سیگار‌های گیاهی می‌گوید.

حسن آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات وقتی گفتگو‌های ما با فروشنده‌ها را می‌شنود بدون مکث تاکید می‌کند که همه این حرف‌ها دروغ است. او به فروش سیگار‌های درمانی و به این سبک کسب و کار می‌گوید کلاهبرداری و توضیح می‌دهد که احدی نمی‌تواند منکر وجود قطران در سیگار شود حتی سیگاری که محتوی نعنا، چهل‌گیاه یا رز خشک باشد.

او این‌گونه توضیح می‌دهد که قطران به عنوان سمی‌ترین ماده موجود در سیگار و سرطان‌زاترین آن‌ها از سوختن گیاهانی با الیافی چوبی تولید می‌شود؛ پس وقتی هرگیاهی بسوزد قطران تولید می‌شود حتی اگر ترکیبات حاصل از سوختن این گیاهان با توتونی که می‌سوزد متفاوت باشد.

محمدمحسن عزیزی، متخصص طب سنتی نیز البته در همین موضع ایستاده است. او می‌گوید، گیاهان دارویی زمانی می‌توانند خاصیت درمانی و شفابخشی داشته باشند که به شکل پماد، عرق، جوشانده یا بخور و … استفاده شوند و تا امروز هیچ منبع علمی، شفابخش بودن گیاهان بعد از سوختن را تایید نکرده است.

آذری‌پور، عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات نیز تاکید می‌کند که شفابخشی سیگار گیاهی تنها زمانی تایید می‌شود که دود حاصل از آن در آزمایشگاهی معتبر بررسی شود.

البته عزیزی این بحث را این‌گونه پی می‌گیرد که حتی اگر از مضر بودن گیاهان سوخته در سیگار صرف‌نظر کنیم، هرگز نمی‌توانیم مضرات کاغذ سیگار را نادیده بگیریم؛ کاغذی که مخلوطی است از چسب و مرکب و چیز‌های محرمانه دیگر که رمضانی کارشناس دخانیات به ما می‌گوید شرکت‌های سازنده این کاغذ‌ها فرمول ساخت آن را هرگز لو نمی‌دهند.

ترک شبهه‌ناک

با این حال، اما تولیدکنندگان و فروشندگان و بازاریابان سیگار‌های گیاهی مرغشان یک پا دارد و حرف خودشان را می‌زنند. این‌ها وجود قطران که تار ِ سیگار است را در محصولات خود تکذیب می‌کنند و می‌گویند آن ماده چسبناک قهوه‌ای‌رنگی که سرطان‌زاست و سیگاری‌ها را از آن می‌ترسانند و می‌گویند با هر پک مثل کنه به ریه‌ها می‌چسبد و مثل دوده که در دودکش رسوب می‌کند ریه‌ها را سیاه و مژک‌هایش را ناقص می‌کند، در سیگار‌های گیاهی یافت نمی‌شود.

تامل‌برانگیزتر این که این‌ها در تبلیغاتشان، سیگار‌های گیاهی را راهی برای ترک سیگار معرفی می‌کنند و نسخه می‌نویسند که فلان تعداد سیگار معمولی اگر با فلان تعداد سیگار گیاهی در روز کشیده شود بتدریج به ترک سیگار منجر می‌شود.

محمدمحسن عزیزی متخصص طب سنتی البته این را هم دروغ می‌داند و می‌گوید مدت‌ها متخصصان طب سنتی دنبال تولید سیگاری بوده‌اند که به ترک سیگار منجر شود، ولی هنوز موفق به چنین اختراعی نشده‌اند و حسن آذری‌پور عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات تاکید می‌کند که سیگار‌های الکترونیکی که سال‌ها به عنوان راهی برای ترک سیگار معرفی می‌شدند، ولی امروز سرطان‌زا بودن و کشنده بودنشان اثبات شده است بهترین سند هستند که ثابت شود معجزه‌گر بودن سیگار‌های گیاهی نیز فریبی بیش نیست.

با این حال فعالیت آزادانه تولیدکنندگان و فروشندگان این محصولات و بازاریابی‌های علنی‌شان در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی تاریک‌ترین وجه این ماجراست، فضایی که، چون نظارتی کامل بر آن اعمال نمی‌شود همچون نقابی صورت متخلفان و مدعیان جورواجور را می‌پوشاند و بستر امنی برای کسب و کارشان ایجاد می‌کند.

حسن آذری‌پور عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات که معتقد است برای جلوگیری از نفوذ هرچه بیشتر محصولات دخانی در فضای مجازی باید پلیس فتا، حتی وزارت بهداشت جدی‌تر به این حوزه ورود کنند و پرده از کلاهبرداری‌های اینچنینی بردارند وگرنه اگر نظارت نباشد فضا از این همه آشفته‌تر خواهد شد و تبلیغات بیش از این به جان سلامت مردم خواهد افتاد.