طلاق، پایان سیاه آرزوهای سپید فرزندان

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از کرج، یکی از آثار شگفت انگیز ازدواج، سکون و آرامش است و در نخستین روزهای زندگی، حفظ شادی و احساسات خوب، شیرین و لذت بخش برای همسران ساده به نظر می رسد در حالی که در عمل اینگونه نیست و نیازمند کسب مهارت و داشتن تجربه لازم در زندگی است تا تلخی جدایی جایگزین شیرینی وصال نشود.

پدیده طلاق یکی از مسائل اجتماعی امروز جامعه ماست که کمتر کسی از عواقب آن بی اطلاع است اما با این وجود همچنان در میان زوج ها به خصوص در سال های نخست زندگی اتفاق می افتد و جنبه های متعددی از زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد که رفته رفته به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است.

در حقیقت طلاق از آن جایی سرچشمه می­‌گیرد که آگاهی نسبت به دلایل تباهی یک زندگی مشترک که احتمالاً زمانی عاشقانه بوده است، به درستی صورت نگرفته و زوجین شناختی که لازمه تداوم یک زندگی است را از یکدیگر به دست نیاورده اند و همسران موفق به انتخاب راهکاری مؤثر برای پیشگیری از جدایی نشده اند.

محمد و مرضیه زوجی هستند که ۲۴ سال از آغاز زندگی مشترک آن ها می گذرد و به گفته مریم این ازدواج از ابتدا نیز با موافقت وی صورت نگرفته و تنها به دلیل اصرار پدر و مادر دختر انجام شده است و اکنون با دو فرزند ۲۱ و ۱۸ ساله در آستانه جدایی هستند.

مرضیه در گفت و گو با خبرنگار فارس در البرز گفت: ۲۴ سال پیش تنها ۱۴ سال داشتم و چیزی از عشق و زندگی نمی فهمیدم اما تمایلی هم به این پسر نداشتم ولی پدر و مادرم اصرار می کردند که نمی توانیم به پدر داماد جواب رد بدهیم. سالهاست که بدون احساس عشق یا تنفر به زندگی با محمد ادامه داده ام اما اکنون فرزندانم بزرگ شده اند و به این اوضاع اعتراض دارند.

وی در ادامه اظهار کرد: چهار نفر در منزل ما زندگی می کردند اما چند سالی است که آنقدر اختلاف نظر و سلیقه در این خانواده افزایش یافته که حتی چهار نفر بر سر یک سفره غذا نخورده ایم زیرا فرزندانم تمایلی به وجود پدر در جمع خانواده ندارند.

محمد که از همسرش به دلیل ترک منزل و تقاضای طلاق بسیار دلخور است به خبرنگار ما می گوید: سالهاست که با مرضیه زیر یک سقف زندگی کرده ام اما هیچ لذتی از این زندگی نبرده ام و اکنون بخاطر فرزندانم حاضرم هر کاری انجام دهم تا کار به جدایی نکشد.

فرزندان که گویی از شدت بی احساسی پدر و مادر به یکدیگر خسته شده اند و راه به جایی ندارند با گرفتن زانوی غم در آغوش، از دور نظاره گر تصمیمات پدر و مادری هستند که تنها به رهایی خود از این مهلکه فکر می کنند و توجهی به عاقبت شومی که در انتظار فرزندانشان است ندارند.

سمیه زن میانسالی که انتخاب نادرست و در پی آن جدایی والدین را در زندگی خود تجربه کرده است از روزهای سخت جدایی چنین می گوید: چرا پدران و مادران در آغاز زندگی و احساس روزهای شیرین زندگی به وجود فرزند فکر می کنند اما به محض بر هم خوردن رؤیاهای خویش و تصمیم به جدایی به تنها چیزی که فکر نمی کنند سرنوشت همان فرزند است؟

وی مطرح کرد: سالها از جدایی پدر و مادر من می گذرد اما هیچ کس نمی تواند درک کند چه روزهایی بر من و برادرانم گذشت. اوایل ازدواج من با همسرم هر اختلاف کوچکی که بین ما رخ می داد خانواده همسرم می گفتند بچه طلاق بهتر از این نمی شود.

سمیه با گوشه روسری اشک جاری شده از چشمانش را پاک کرد و بغضش را فرو برد تا متوجه غم پنهان در چهره اش نشویم و ادامه داد: نمی توانم پدر و مادری را که با سرنوشت من اینگونه بازی کردند ببخشم زیرا بهترین روزهای جوانی و زندگی خویش را صرف این کردم که به همه ثابت کنم من با پدر و مادرم فرق دارم.

عدم آگاهی از مهارت های اجتماعی یکی از علل پدیده طلاق

عیسی قبادی، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری البرز در رابطه با علل طلاق اذعان کرد: این مسأله علت ثابت و مشخصی ندارد و متفاوت است اما می توان به عدم آگاهی از مهارت های اجتماعی و زندگی و همچنین افزایش سطح توقعات در زندگی جوانان به عنوان یک فاکتور مهم اشاره کرد که در نهایت به عدم رضایت زوجین از زندگی می انجامد.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری البرز تصریح کرد: کاهش گفت و گو در خانواده ها و میزان تعامل میان زن و شوهر، زندگی را دچار چالش کرده و در واقع گفت و شنود جای خود را به تضاد، برخورد و اختلاف می دهد. این در حالی است که حتی برخی زوجین سکوت را به جای جر و بحث انتخاب می کنند و به نوعی دچار طلاق عاطفی می شوند.

مهدی جوهری، عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز در گفت و گو با خبرنگار فارس در البرز گفت: در برخی موارد به دلیل حاد بودن شرایط و نتیجه ای که از مشاوره های پیش از طلاق به دست می آید چاره ای جز طلاق باقی نمی ماند اما با این وجود باید تمام جوانب ماجرا و از همه مهمتر، آینده فرزندان در نظر گرفته شود.

عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز ادامه داد: وجود مشکلاتی از قبیل عدم تفاهم و سازگاری در خانواده موجب تزلزل بنیان آن می شود و زمانی که مشاوران مراکز مشاوره پیش از طلاق به این نتیجه رسیدند که ادامه زندگی به صلاح دو طرف نیست، آموزش های لازم پس از طلاق را آغاز می کنند تا مشکلات پیش روی والدین و فرزندان به حداقل برسد.

رقم قابل توجهی از جرائم موجود در جامعه توسط فرزندان طلاق رخ می دهد

اما در جامعه کنونی گستردگی علل طلاق به حدی زیاد است که احساس می شود پرداختن به علل آن  دردی را دوا نمی کند و آنچه که از اهمیت بیشتری برخوردار است سرنوشت مبهم فرزندان و آینده ای است که انتظار آنان را می کشد. طبق تحقیقات صورت گرفته رقم قابل توجهی از جرائم موجود در جامعه توسط جوانان و نوجوانانی صورت می گیرد که به نوعی جدایی والدین و یا دوری از یکی از آن ها را تجربه کرده اند.

عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز اعلام کرد: بر اساس آخرین آمارهای به دست آمده از کانون اصلاح و تربیت در البرز، قریب به ۶۰ درصد از نوجوانانی که در این مرکز نگهداری می شوند را فرزندان طلاق یا بدسرپرست در رده سنی زیر ۱۸ سال تشکیل می دهند.

جوهری ادامه داد: برخی از این نوجوانان دارای پدر و مادر هستند اما یکی از والدین در زندان به سر می برد و این موضوع موجب می شود تا فرزند نیز در معرض آسیب بیشتری قرار گیرد و مرتکب جرم شود که در این مواقع مداخله دشوارتر می شود.

وی بیان کرد: آمارهای به دست امده نشان می دهد که در جامعه امروزی، خطرات فراوانی در کمین فرزندان طلاق است و همچنین این کودکان، از هنجارهایی که فرزندان تحت حمایت پدر و مادر از آن ها برخوردار هستند محروم خواهند بود و کنترل این خطرات از عهده والدین خارج است.

جوهری اذعان کرد: گاهی مشاهده می شود کودکان در سنینی که نیازمند محبت و توجه پدر و مادر هستند جدایی والدین از یکدیگر را تجربه می کنند و زندگی را با یکی از والدین ادامه می دهند و حتی بعضا کنار افراد دیگر فامیل مانند پدربزرگ و مادربزرگ رشد می کنند و تربیت می شوند.

عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز اظهار کرد: این فرزندان، به دلیل عدم حمایت و نظارت پدر و مادر و وجود آسیب های فراوان در جامعه و عدم واکسینه شدن آن ها دچار مشکل می شوند و به دلیل احساس نیاز به محبت، تحت تأثیر شرایط، محیط و همسالان قرار می گیرند و به دنبال پرکردن خلأهایی هستند که در دوران نوزادی یا کودکی برای آن ها به وجود آمده است.

فرزندان طلاق به دنبال انتقام از جامعه هستند

جوهری خاطرنشان کرد: آسیب شناسی های صورت گرفته در مورد این فرزندان نشان می دهد که برخی از این جوانان به دنبال انتقام از جامعه و گاهی پدر و مادر هستند به همین دلیل در نظام های مختلف در رابطه با طلاق سخت گیری های فراوانی انجام می شود.

مشاجره های دائمی بر سر موضوعات مختلف در حضور فرزندان برای ازدواج سم است اما بسیاری از پدران و مادران وقتی رؤیاهای عاشقانه شان به واقعیت مبدل نمی شود ناامید شده و بی توجه به آینده سیاه فرزندان، ازدواج را به لبه پرتگاه می کشانند.

پیامدهای جدایی والدین از یکدیگر را نمی توان نادیده گرفت اما تحقیقات نشان می دهد فرزندانی که طعم جدایی پدر و مادر و از هم پاشیدن خانواده را چشیده اند، کمتر از افرادی که مدام شاهد زندگی و سازش همراه با درگیری های لفظی و گاه فیزیکی پدرو مادر هستند، در معرض خطر آسیب ها و حتی جدایی در زندگی شخصی خود قرار می گیرند اما این موضوع نباید سبب شود طلاق نخستین راه حل باشد.

مانی و مونا حاصل ازدواج پدر و مادری هستند که ۱۱ سال پیش با عشق و اصرار با یکدیگر ازدواج کرده اند اما امروز تنها چیزی که در میان این خانواده چهار نفره نمی توان یافت عشق است. آن ها معتقدند پدر و مادر علاقه ای به آن ها ندارند زیرا در هر مشاجره هر کدام به نوعی مورد ضرب و شتم والدین قرار می گیرند.

مانی که فرزند بزرگ خانواده است می گوید: من خیلی سعی می کنم آن ها را آرام کنم اما بی فایده است و از ترس کتک خوردن با خواهرم به گوشه ای پناه می بریم و گوش های خود را با دست می گیریم تا صدای دعوا و احیانا زد و خورد را نشنویم که همین موضوع باعث شده خواهر کوچکترم شب ها در خواب بترسد و فریاد بزند.

با وجود آگاهی والدین ناسازگار از پیامدهای طلاق و ترس و نگرانی فراوان از آینده فرزندانشان اما باز هم گاهی به هیچ وجه از تصمیم خود منصرف نمی شوند که این امر سرنوشت فرزندان را نیز تحت الشعاع قرار می دهد.

ارتباط عاطفی میان والدین و کودک در مراحل اولیه زندگی اثر اجتناب ناپذیری در مراحل بعدی زندگی دارد، به نحوی که ریشه بسیاری از اختلالات دوران بزرگسالی در این دوران است. بنابراین هرگونه غفلت از کودک می تواند آثار غیرقابل جبرانی مانند ترس، اضطراب، وسواس، افسردگی، پرخاشگری و حسادت را در آینده وی به جا بگذارد.

با ایجاد پدیده طلاق به صورت خواسته یا ناخواسته، از دست دادن کانون امن خانواده و به دنبال آن عدم تصمیم گیری صحیح توسط فرزندان در خصوص آینده خود زمینه اختلالات رفتاری در آن ها ایجاد می شود. بروز رفتارهای پرخاشگرانه، شکستن حرمت ها، حسادت و سوء ظن به اطرافیان از جمله آسیب هایی هستند که به دنبال عدم سازش پدر و مادر ایجاد می شوند.

سپیده بهرامی، کارشناس حقوق در گفت و گو با خبرنگار فارس در البرز گفت: طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند تا سن هفت سالگی با مادر و پس از آن برعهده پدر است و به دلیل وجود رابطه صمیمی و عاطفی میان مادر و فرزند، جدایی پس از این زمان می تواند اثرات منفی بر روان کودک داشته باشد و در نتیجه این فرزندان با کوله باری از بزه های فرهنگی و عقده های عاطفی وارد جامعه می شوند.

این کارشناس حقوق عنوان کرد: در ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی آمده است که اگر در طول زمانی که حضانت فرزند برعهده مادر است، مادر بخواهد با فرد دیگری ازدواج کند، حق حضانت از وی گرفته شده و به پدر داده می شود که این امر نیز علاوه بر نکات مثبتی که به دنبال دارد می تواند تشدید کننده ناهنجاری ها و صدمات روحی فرزندان طلاق شود.

تأکید قانون اساسی جمهموری اسلامی ایران بر حفظ بنیادی ترین واحد اجتماع

به گفته عضو هیأت مدیره انجمن جرم شناسی استان البرز در اصل ۱۰ قانون اساسی جمهموری اسلامی ایران بر حفظ بنیادی ترین واحد اجتماع تأکید فراوانی شده تا والدین هر زمان و به هر دلیلی که تمایل دارند، بدون در نظر گرفتن عواقب آن برای فرزندان اقدام به طلاق نکنند و موجب متلاشی شدن یک زندگی نشوند.

وی با اشاره به اینکه فرزندان طلاق بسیار آسیب پذیر هستند، اظهار کرد: در بررسی هایی که با کمک مشاوران و صاحب نظران در خصوص پدیده طلاق انجام شده، آینده فرزندان مورد ارزیابی قرار گرفته بنابراین جامعه باید به این باور برسد که خطر در کمین آن هاست.

پرهیز از ارتباطات ناسالم پیش از ازدواج و ایجاد روابط دوستانه میان دختر و پسر و نیز در نظر گرفتن تمام شرایط فرهنگی و اقتصادی خانواده های طرفین ازدواج و تحقیقات به صورت همزمان می تواند تا حد زیادی از ازدواج هایی که غالبا به طلاق ختم می شوند جلوگیری کند.

والدین نیز در نظر داشته باشند که دختر و پسر علاوه بر بلوغ جنسی باید به بلوغ فکری نیز رسیده باشند و تا زمانی که از این موضوع اطمینان حاصل نکرده اند تن به ازدواج فرزندان خود ندهند.

در صورت اصرار دختر و پسر بر ازدواج و تشکیل خانواده، با مشاهده اختلافات شدید، خانواده ها فرزنددار شدن را به عنوان راه حل مشکلات موجود بر سر راه زوج های جوان مطرح نکنند زیرا فرزند باید در محیطی آرام به دنیا بیاید و پرورش یابد.

به منظور کاهش آمار طلاق در جامعه، توجه و دقت کافی در زمان ازدواج و تحقیقات همزمان لازم است و نهادهای حامی و NGO ها و دولت نیز باید برای پیشگیری و یا کاهش آسیب های مختلف فرزندان طلاق باید پای کار بیایند و حمایت از آن ها را بر عهده گیرند زیرا بسیاری از این افراد به دلیل عدم آگاهی ترک تحصیل کرده و آموزش خاصی ندیده اند.

حال اگر به هر دلیلی طلاق رخ داد، دولت باید ساز و کارهای لازم در این زمینه را اتخاذ کند تا در صورتی که فرزندی درگیر جدایی والدین شد و موفق به پرورش در محیط مناسبی نشد، دولت و قوه قضاییه ورود کنند و او را زیر چتر حمایتی خود پرورش دهند زیرا این فرزندان به دلیل خلأ های موجود، نیازمند مکمل هستند.

——————————————

تهیه گزارش: صدیقه صباغیان

——————————————