از هیات‌داری تا میانجی‌گری و ریش‌سفیدی؛ مردی که یک تنه جلوی نابودی زندگی ۸۶ زوج را گرفت

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از خبرگزاری فارس از خرم‌آباد، درگذشته‌ای نه‌چندان دور تعداد کمی از خانواده‌ها دچار آسیب اجتماعی طلاق می‌شدند اما در دهه‌های گذشته و به ویژه با آغاز دهه هشتاد و کم شدن ارتباط خانواده‌ها با یکدیگر، ماشینی شدن زندگی‌ها، ورود ماهواره و فضای مجازی به زندگی مردم و بیشتر شدن مشکلات اقتصادی متأسفانه شاهد افزایش بی‌رویه آمار طلاق در کشور هستیم.

طی سال‌های گذشته دولت‌های مختلف برنامه‌های متفاوتی برای کاهش طلاق در کشور ارائه داده‌اند که آخرین مورد آن الزام کردن متقاضیان طلاق توافقی به شرکت در جلسه‌های مشاوره بوده اما با توجه به آمارها و گفته‌های مسئولین این طرح‌ها تأثیر قابل‌توجهی در کاهش آمار طلاق نداشته‌اند.

‌ باوجود ناموفق بودن طرح‌های دولت در کاهش  آمار طلاق در جامعه هر از گاهی دریکی از نقاط کشور خبرهایی از گروهی از ریش‌سفیدان محلی به گوش می‌رسد که با میانجی‌گری بین زوجین جلوی فروپاشی خانواده‌های زیادی، را گرفته‌اند.‌

 پس از آگاهی از وجود چنین جمع‌هایی این سؤال برایم پیش آمد که مکانیسم کار این افراد چیست که این‌گونه در مناطق مختلف کشور جلوی جدایی زوجین را می‌گیرند در همین راستا و برای پیدا کردن جواب سؤالم پس از جست‌وجوهای فراوان یکی از این گروه‌ها را در شهرستان کوهدشت لرستان پیدا کردم و گفت‌وگویی مفصلی در مورد انگیزه کاری و راهکارهای جلوگیری طلاق این گروه‌ها پرسیدم.

حاجی رضا درویشی ۴۸ ساله بوده و یکی از کاسبان بازار شهرستان کوهدشت است. او در کنار شغل کاسبی رئیس هیئات مذهبی این شهرستان است البته خودش می‌گوید کسی که برای ائمه کار می‌کند نباید خود را رئیس بداند بلکه باید خود را نوکر عاشقان سینه‌چاک اباعبدالله بداند.

 از چه زمانی شروع به میانجی‌گری میان زوج‌های جوان کردید؟

 میانجی‌گری و حل اختلاف مردم در خانواده ما ریشه طولانی دارد و از دوران پدربزرگم شروع‌شده است. بعد از مرگ پدربزرگم با توجه به جایگاه خانوادگی‌مان در بین مردم کوهدشت هنگامی‌که اختلافی بین دو خانواده پیش می‌آمد اهالی شهر سراغ پدرم می‌آمدند و من نیز از همان دوران کودکی همراه با پدر در این مراسمات شرکت می‌کردم و راه و رسم ریش‌سفیدی را در سنین کودکی یاد گرفتم.

کاری که شما انجام می‌دهید به‌صورت فردی است یا گروهی؟

در سنین جوانی اقدام به تشکیل یک هیئت در شهرستان کوهدشت کردم پس از برپایی هیئت با بسیاری از عاشقان دل‌سوخته اباعبدالله آشنا شدم و با توجه به ریشه خانواده‌ای که داشتم معتقدم بودم یک فرد هیئتی باید در راه ائمه معصومین گام بردارد.

 پس از مطالعه سیره پیامبر و ائمه به این نتیجه رسیدم که متأسفانه امروزه در جامعه موضوع امربه‌معروف و نهی از منکر به فراموشی سپرده‌شده است؛ در همین راستا با تعدادی از ریش‌سفیدان و هیئتی‌های کوهدشت تصمیم گرفتیم که جانی تازه به موضوع امربه‌معروف و نهی از منکر در این شهرستان بدهیم.

 چگونه گروه شما به حل  طلاق زوجین که یک امر خصوصی بین خانواده‌ها بوده ورود می‌کند؟

تمامی اعضای گروه از افراد خوش‌نام و بااعتبار شهرستان کوهدشت هستند و تقریباً تمامی مردم آن‌ها را می‌شناسند و برای مطرح کردن موضوعات خصوصی خود با‌ آن‌ها اطمینان کامل دارند.

معمولاً ما توسط یکی از اعضای خانواده زوج‌هایی که به دنبال طلاق هستند از موضوع اطلاع پیدا می‌کنیم و سپس به خانه طرفین مراجعه کرده و پس از ریشه‌یابی عللی که باعث شده  این زوج به دنبال طلاق باشند راهی برای حل مشکل آن‌ها پیدا می‌کنیم.

چگونه جلوی طلاق زوج‌ها را می‌گیرید؟

برای اینکه با ابعاد کار ما آشنا شوید می‌خواهم یکی از صدها موردی را  که توانستیم جلوی طلاق آن‌ها را بگیریم برای شما توضیح دهم.

سال گذشته یک نفر به ما مراجعه کرد و گفت که یک زوج که بیش از دو دهه با یکدیگر زندگی می‌کنند و صاحب دو فرزند جوان و نوجوان هستند به دنبال طلاق از یکدیگرند.

پس از برسی ابعاد مختلف موضوع همراه با گروه خود به خانه پدری خانمی رفتیم که قصد داشت طلاق بگیرد و ایشان پس از اعتماد به ما مشکلات و مسائل مورد اختلاف خود را بیان کرد.

قرار بود آن زوج صبح روز شنبه با مراجعه به دادگاه طلاق بگیرند‌؛ همراه با دیگر اعضای گروه بعدازظهر جمعه به دیدار مرد خانواده رفتیم و پس از صحبت‌های فراوان توانستیم او را از این عمل نهی کنیم و شب جمعه این دو زوج را به خانه خود فرستادیم و خوشبختانه باگذشت بیش از یک سال آن‌ها به‌خوبی با یکدیگر زندگی می‌کنند.

انگیزه شما از حل اختلاف مردم چیست، آیا برای شما جنبه مالی دارد؟

طی سال‌های گذشته جلوی صدها طلاق را گرفته‌ایم برای نمونه سال گذشته ۹۱ مورد داشتیم که برای حل اختلافشان به ما مراجعه کردند و از این تعداد توانستیم که جلوی ۸۶ مورد طلاق را بگیریم یعنی چیزی بیش از ۹۰ درصد و در این راه هیچ‌گونه پولی دریافت نکرده‌ایم.

 به‌عنوان یک فرد هیئتی همیشه این جمله امام صادق (ع) را الگوی کار خود قرار داده‌ام ایشان می‌فرمایند صدقه‌ای (عمل صادقانه‌ای) که خداوند آن را دوست دارد، اصلاح میان مردم است، هرگاه رابطه‌ها تیره گردد و نزدیک ساختن مردم به یکدیگر وقتی از هم دوری کنند.

همچنین اگر تاریخ فرهنگی جوامعی که دارای بافت عشیره‌ای، ایلیاتی و قبیله‌ای هستند را مرور کنیم می‌بینیم که به‌تناسب سبک زندگی قبیله‌ای و عشیره‌ای بسترهایی برای حل دعاوی و اختلافات محلی و قومیتی بناشده است که قبل از رجوع به مراکز رسمی و قانونی به‌عنوان یک‌راه حل از آن استفاده شده است.

 شما سال‌های زیادی است که در حوزه مقابله با آسیب اجتماعی طلاق فعال هستید، به نظر شما مهم‌ترین عوامل طلاق در جامعه چیست؟

عوامل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود دو زوج از یکدیگر طلاق بگیرند اما بر اساس تجربه‌ای که دارم یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث طلاق می‌شود این بوده که دو زوج بعد از یک اختلاف جزئی سراغ دادگاه می‌روند وقتی وارد این فضا می‌شوند متأسفانه تعدادی اندک از وکلایی که مسئول پرونده می‌شوند به‌جای اینکه صلح و سازش را اولویت کار خود قرار دهند بیشتر به دنبال برنده شدن موکل خود در پرونده هستند و همین عامل سبب طلاق می‌شود.

و عامل دیگری که باعث طلاق زوجین می‌شود بحث فضای مجازی و فیلم‌های ماهواره‌ای بوده نکته تأسف‌بار این است که به علت آموزش ندیدن استفاده از این فضاها و مشکلات اجتماعی جامعه فیلم‌های ماهواره تأثیر زیادی بر خلق‌وخوی افراد می‌گذارد و آن‌ها را به‌سوی طلاق سوق می‌دهد، همچنین دخالت خانواده‌ها طرفین در زندگی فرزندانشان نیز تأثیرگذاری زیادی دارد.

 اگر شما مسئول حل مشکل طلاق در کشور بودید چه راهکاری پیشنهاد می‌دادید؟

ابتدا جمعی از افراد و معتمدان شهرها که میان مردم به خوش‌نامی معروف هستند را به‌عنوان هیئت جلوگیری از طلاق انتخاب نموده و تعیین می‌کردم که زوج‌های جوان قبل از طلاق با این گونه افراد ملاقات کنند.

تجربه ۴۰ ساله من در بحث میانجی‌گری نشان داده که برای حل مشکل طلاق نباید بگذاریم پرونده به دادگاه برود زیرا دادگاه آخرین مرحله است و جنبه قوه قهریه دارد اما ریش‌سفیدان جنبه آشتی دارند.

همچنین معتقدم که ریش‌سفیدان و افراد معتمد محلی تأثیرگذاری بسیار بیشتری در کاهش طلاق نسبت به کلاس‌های مشاوره‌ای دارند.

سخن پایانی؟

یکی از پتانسیل‌هایی که از گذشته در جوامع محلی برای حل‌وفصل و تقلیل خسارات ناشی از دعواها از استفاده می‌شده است، بهره‌گیری از محبوبیت و اقتدار افراد ریش‌سفید، دارای اقتدار، صاحب نفوذ و معتمدان محلی در این زمینه بوده است.

فرهنگ اسلامی، ایرانی کشور برای استفاده از ظرفیت میانجیگری بسیار مستعد بوده و می‌توان با توجه به این عامل مهم وتاثیرگذار مشکلات بسیاری را در جامعه حل‌وفصل کرد.

نهادهای فرهنگی و دولتی مسئول درزمینهٔ آسیب‌های اجتماعی   و در کنار آن‌ها مردم، می‌توانند با نگاهی دقیق و نوآورانه به موضوع ریش‌سفیدی و میانجیگری حجم پرونده‌های قوه قضائیه را کاهش دهند و بسیاری از این آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی را در خارج از محیط دادگاه در فضایی آرام حل‌وفصل کنند.