عجایبی در ۳۵ کیلومتری مشهد / روستایی که آب ندارد؛ اما ماهواره دارد!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو – مریم ذوالفقاری منظری؛ * هر گاه صحبت از اردو‌های جهادی می‌شود، آنچه به ذهن می‌رسد اغلب ساخت و ساز خانه برای محرومان در نقاط دور افتاده و محروم است، یا خدمات درمانی که دانشجویان پزشکی و پزشکان در این مناطق به مردم ارائه می‌کنند.

اما خوب است بدانیم که اردو‌های جهادی دایره وسیعی دارد که تنها به این موارد محدود نمی‌شود. امروز می‌خواهم درباره اردویی جهادی بنویسم که شکل و شمایلی متفاوت‌تر دارد.

جمعی از دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد مشهد کوله بار جهاد را می‌بندند برای عزیمت به روستای «جغری»؛ روستایی که در فاصله ۳۵ کیلومتری مشهد است و برای رسیدن به آن باید از دل کوه عبور کنی، چرا که در دامنه‌های کوه هزار مسجد قرار گرفته است.

پیشتر از وضعیت فرهنگ و آداب و رسوم این روستا مواردی به گوشمان خورده بود، اما باورش برایمان سخت بود که روستایی در فاصله‌ای نزدیک به کلانشهر مشهد چنین آداب عجیبی داشته باشد.  
به روستا که می‌رسیم اولین نشانه‌ای که به چشم همه مان می‌آید وجود ماهواره‌های متعدد بر پشت بام خانه هاست، در حالی که اثری از آنتن‌های معمولی که بر بام همه ما ایرانی‌ها وجود دارد و شبکه‌های تلویزیون ملی را برایمان مخابره می‌کند، نیست.

ابتدا پذیرش ما از طرف اهالی روستا که قرار بود در آنجا فعالیتی فرهنگی داشته باشیم، سخت است. نمی‌خواهند به فرهنگشان که بیشتر جنبه مردسالارانه دارد خط و خالی بیفتد.

در روستا به راه می‌افتیم. دختران همه چادر به سر دارند؛ حتی آن‌هایی که به نظر می‌رسد هنوز به سن تکلیف نرسیده اند. دوربین عکاسی را بیرون می‌آوریم تا از گوشه و کنار روستا عکسی بگیریم که ناگهان با رو برگرداندن دختران و گاه فرار و پنهان شدنشان در پشت درخت‌ها مواجه می‌شویم.

به مرور در روستا مستقر می‌شویم. قرار است برای بانوان و دختران روستا آموزش‌هایی مثل طب اسلامی و تغذیه سالم، مهارت‌های همسرداری، نمددوزی، آموزش کاردستی با وسایل دور ریختنی، آموزش مهدویت ویژه کودکان با نقاشی و شعر، دورهمی دخترانه و بازی و تفریح و … را داشته باشیم.

کلاس‌ها را در مسجد برگزار می‌کنیم؛ کلاسی برای دختران و کلاسی برای مادران و همسران. اما آنچه برایمان عجیب است حجاب با چادر دختران در جمعی کاملا دخترانه و در مسجد است. وقتی از آن‌ها می‌خواهیم که راحت باشند، گویی راحتی را از دوزانو به چهارزانو نشستن می‌پندارند و هیچ کدامشان چادر را از سر باز نمی‌کند.  
کم کم که دختران روستا با ما احساس نزدیکی می‌کنند از آن‌ها می‌خواهیم که با هم بازی کنیم. اما انگار حرف عجیبی زده ایم یا کار عجیبی از آن‌ها می‌خواهیم. زمان برد تا متوجه شدیم بازی دختران همسن در این روستا اصلا مرسوم نیست.

این تنها بخشی از صحبت‌های فاطمه خالقی، مسئول گروه فرهنگی شهید حججی دانشکده علوم پزشکی آزاد مشهد به خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو است که همراه با چهار دانشجوی دختر دیگر در این اردوی جهادی شرکت کرده است.

او می‌گوید: از همان لحظات ابتدایی که برای سرکشی و بازدید روستا‌ها رفتیم، فکرش را نمی‌کردیم حضور ما در روستایی قطعی شود که هرگز نه اسمش را شنیده باشیم و نه باورمان می‌شد پشت آن همه کوه و بعد از پشت سرگذاشتن کارخانه سیمان و آهک به آنجا برسیم.

خالقی ادامه می‌دهد: بعد از توضیح در مورد فرهنگ حاکم بر روستا در جلسه کارگروه فرهنگی گروه جهادی شهید محسن حججی و بررسی راهبرد‌های چرایی و چگونگی کار فرهنگی، به این نتیجه رسیدیم که بهترین و مفیدترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم ایجاد ارتباطی صمیمانه و دوستانه با اعضای روستاست و البته در لابه لای کلاس‌ها آموزش غیرمستقیم مهارت‌های زندگی را نیز داشته باشیم.

او به این نکته اشاره می‌کند که دختران روستا در سن خیلی کم و گا‌ها برخلاف میل شان و فقط به خواست خانواده‌ها ازدواج می‌کردند که خب ازدواج در سن پایین و عدم آموزش و آگاهی تبعات مختلفی را به همراه داشت و می‌افزاید: محدودیت‌ها و تعصبات عجیب روستا موجب حیرتمان می‌شد؛ تعصباتی مثل اجازه ارتباط صمیمانه نداشتن دختران با هم، اجازه بازی نداشتن دختران، همیشه چادر داشتن حتی در جمعی کاملا دخترانه و خانمانه.  
مسئول گروه فرهنگی شهید حججی دانشکده علوم پزشکی آزاد مشهد به نبود آنتن تلویزیون کشورمان و وجود ماهواره‌های متعدد در این روستا نیز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: وجود این سم مهلک بر پشت بام خانه‌ها روی مسائل اعتقادی و حجاب بانوان و دختران این روستا تاثیری نگذاشته بود، اما آنکه از وجود ماهواره بهره می‌برد مردان روستا بودند که گاه به خود اجازه می‌دادند با دخترانی با سن بسیار کم که جای دخترانشان بود ازدواج کنند و بیشترین بهره را از آن‌ها ببرند.

او می‌گوید: نبود شغل و بخش‌های کارآفرینی برای آقایان و خانم‌های روستا باعث شده بود که اکثر شغل مردان چوپانی و کشاورزی از همان سنین پایین باشد و برخی نیز مجبور به ترک خانواده به مدت ۲۰ روز، بیشتر یا کمتر می‌شدند تا بتوانند معیشت خانواده شان را بگذرانند.

خالقی ادامه می‌دهد: اینگونه کار‌های مقطعی و کوتاه مدت قطعا خالی از تأثیر و فایده نخواهد بود، اما برای تأثیرگذاری عمیق‌تر و البته ایجاد تغییرات پایه‌ای نیاز به حضور افراد دلسوز و دغدغه‌مند هست که بتوانند حضور بیشتری داشته باشند و اندیشیدن و درست زندگی کردن را به اهالی روستا بیاموزند، نه صرفا نسخه‌هایی یکسان برای زندگی همه.

او امیدوار است که هر چه زودتر مسئولان فرهنگی شهر و استانمان فکری به حال مردم به ویژه بانوان و دختران این روستا داشته باشند و در پایان می‌گوید: شاید تغییر فرهنگ مردم قدری سخت باشد، اما کوچکترین اقدامی که مسئولان در حق مردم این منطقه می‌توانند داشته باشند، مخابره تولیدات رسانه ملی مان به اینجاست؛ این کمترین حقی است که هر ایرانی می‌تواند از رسانه ملی داشته باشد.   «قُرقی» که از ازدحام مشکلات قُرق شده است اما اردوی جهادی دانشجویان علوم پزشکی دانشگاه آزاد مشهد تنها به این بخش خلاصه نمی‌شود. بلکه جهادگران پزشکی این دانشگاه نیز تجهیزات پزشکی خود را آماده کرده و راهی روستا‌ها می‌شوند.

در این رابطه مائده امینی، مسئول گروه درمانی خواهران شهید حججی دانشکده علوم پزشکی آزاد مشهد به خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو می‌گوید: گروه جهادی شهید حججی امسال تابستانی متفاوت را تجربه کرد که توانست علاوه بر درمان حدود ۵۷۰ نفر در اردوی جهادی روستا‌های محروم سیل زده سبزوار، حدود ۴۲۰ نفر را نیز در اردوی حاشیه شهر مشهد تحت پوشش خدمات درمانی قرار دهد.  
او به اردوی جهادی گروه جهادی شهید حججی به مناطق حاشیه‌ای شهر مشهد اشاره می‌کند که دارای مشکلات عمده‌ای است و مناطقه است که نه امکانات شهر را داراست و نه امتیاز روستا بودن را دارد و ادامه می‌دهد: روستای قرق با وجود نزدیک بودن به شهرک مهرگان (خانه‌های مسکن مهر) در مشکلات و محرومیت‌هایی باور نکردنی غرق است.

امینی به این نکته نیز اشاره می‌کند که فعالیت‌های این تیم درمانی تنها به روستای قرقی محدود نبوده و روستا‌های برقی، جغری، سیاسک و گَوَندوک نیز از این خدمات بهره مند می‌شوند و خاطرنشان می‌کند: اقدامات درمانی در این اردو شامل پایش قند خون و فشار خون، ویزیت توسط پزشک و تحویل دارو به صورت رایگان است.

او درباره روستای جغری می‌گوید: روستای جُغری در فاصله ۳۵ کیلومتری حاشیه مشهد تنها برای مدت نیم ساعت آب شرب دارد و عمده آب مصرفی آن‌ها از قنات پایین روستا تامین می‌شود که آن هم با توجه به بررسی‌های متولیان بهداشت منطقه آلوده است. جای سوال است که در حاشیه مشهد مقدس اینطور روستایی وجود دارد که هنوز نیاز‌های اولیه آن‌ها تامین نشده است.

مسئول گروه درمانی خواهران شهید حججی دانشکده علوم پزشکی آزاد مشهد همچون خالقی مسئول گروه فرهنگی شهید حججی نیز به عقاید عجیب ساکنان این روستا اشاره می‌کند و رسیدگی فرهنگی را در صدر نیاز‌های این روستا می‌داند.  

او درباره روستای گوندوک نیز می‌گوید: روستای گوندوک در ۸ کیلومتری مشهد دارای بافت قدیمی و با داشتن اهالی شیعه و سنی در کنار هم نیز باید در اولویت اقدامات فرهنگی گروه‌های جهادی قرار بگیرد.

امینی در پایان تاکید می‌کند: ان شاالله این اردو‌های جهادی با توجه به اینکه برای خودجهادگران مدرسه انسان سازی است، در درجه اول باعث رشد تعالی دانشجویان شود.