چند روایت از واقعه کشف حجاب رضاخانی در ارومیه

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از ندای ارومیه، تصمیم رژیم پهلوی و رضاخان برای اجرای سیاست ضد دینی کشف حجاب، منجر به بروز مقاومت های مردمی گسترده در مقابل این اقدام شنیع در شهرهای مختلف کشور شد.

مقاومت مردمی در برابر کشف حجاب، اجرای آن را عملا در بسیاری از شهرها متوقف کرد و این تصمیم رژیم پهلوی با شکست مواجه شد.

شهدای این مقاومت مردمی در بسیاری از شهرهای کشور همچنان ناشناخته باقی مانده اند و در آثار فرهنگی و هنری و تاریخی آن گونه که باید به جزئیات این واقعه پرداخته نشده است.

بازگو کردن آن وقایع و مظلومیت مردم ایران و همچنین مقاومت قهرمانانه برای صیانت از حکم الهی و شعار دین، موضوع مهمی است که باید مورد توجه واقع شود.

در همین راستا تعدادی از اسناد مورخین و شاهدان عینی از واقعه کشف حجاب در ارومیه را که قطعا انعکاس دهنده بخش بسیار محدودی از واقعیت های آن دوران است را مورد بازخوانی قرار داده ایم.

فردی به نام علاالدین کاظم پور به نقل از فردی به نام حسین مرادی آذر که از شاهدان عینی آن وقایع است روایت می کند: (در ارومیه) در خیابان زنی را کشف حجاب کردند. بیچاره از هول و وحشت بر زمین نشست و کفش های خود را در آورده و به عنوان استار بر سرش گذاشت.

کاظم پور که خود نیز از شاهدان عینی آن وقایع بود می گوید من خودم در محله دوققوز پیلله (ارومیه) در کارخانه سبزه پاک کنی نویسنده بودم. آژانی به نام چشم علی با یک آژان دیگر وارد شدند و حجاب و روسری های زنان کارگرا را که مشغول کار بودند، پاره کردند، رئیس آن کارخانه یک ارمنی به نام هامپارچین بود، گفت: این قانونی نیست به شما گفتند در بیرون کشف حجاب بکنید، اینجا مانند خانه آن هاست.

فردی به نام لیلان اکبری که از دیگر شاهدان عینی کشف حجاب در ارومیه است می گوید دختری کم سن و سال بودم. همراه عمه ام از روستای صالح آباد به روستای بیلان می رفتیم. در “اوچ قبیرلر” جاده امامزاده بکشلو، دو نفر امنیه های رضاخان دیده شدند، مرحوم عمه ام از ترس این که حجاب و روسری او را بردارند، هر دو درون خندق بزرگی پنهان شدیم و آنقدر صبر کردیم که آن ها دور شدند.

فردی به نام جلیل دادرس نیز روایت کرده که پاسبان ها چند زن را در خیابان دنبال می کردند که هراسان وارد سنگ پزی شدند و نفرین کنان در ضمن استغاثه گفتند: نوامیس شما دست پاسبان ها مانده شما غیرت و شرف ندارید؟

در نهایت مقاومت مردمی این تصمیم رژیم پهلوی را در ارومیه با شکست مواجه کرد.

در یکی از سندهای مرکز اسناد انقلاب اسلامی آمده است:

براساس اسناد تاریخی، عدم پیشرفت کشف حجاب زنان در ارومیه باعث شد رضاشاه از این موضوع ابراز نگرانی کند. در نامه­ وزیر داخله وقت به نخست ­وزیر در این زمینه آمده بود: «راپورت ­های تلگرافی که اخیرا از رضائیه [نام قدیم ارومیه] رسیده حاکی از این بوده است که موضوع نهضت بانوان در ایالت غربی پیشرفتی ننموده است و از طرف والی جدید اقداماتی در این خصوص به عمل نیامده است و چون اعلیحضرت همایون شاهنشاه در روز سلام اظهار عدم رضایت می‌فرمودند، فوراً مراتب از ایالت تحقیق و دستور صادر شد. اقدامات جدی در انجام امر نموده نتیجه را اطلاع دهند.»

نخست­ وزیر هم در ذیل نامه وزیر داخله نوشت: «از شهربانی کل تقاضا شود محرمانه راجع [به] نهضت بانوان در رضائیه تحقیقاتی نمایند. تذکر داده شود از قراری که تلگرافچی آنجا راپورت می‌دهد در باب نهضت اقدام مؤثر و اساسی نشده است.»