متولیان عفاف و حجاب در کشور را بشناسید

به گزارش مجمع رهروان امر به معروف ونهی از منکر استان اصفهان به نقل از ایکنا؛ حکایت حجاب، گشت ارشاد و سخن از اینکه ما در این زمینه کم‌کاری کرده‌ایم، سال‌هاست به یکدیگر گره خورده‎اند. ماجرایی که هرازچندگاهی با بهانه‌ای تازه به موضوع روز جامعه تبدیل می‌شود و چالش‌هایی را در بین مردم ایجاد می‌کند. گاهی در قالب برخورد با بی‌حجابی طرح‎هایی ابلاغ و فشار‌هایی اعمال می‎شود و گاهی کمپین‌هایی برای مقابله با همین فشارها، گاهی برخورد و جمع‎آوری فروشندگان لباس‎هایی با پوشش نامناسب و گاهی ارشاد و گل هدیه دادن به بدحجاب‎ها، گاهی برخورد‌های بسیار آرام و گاهی بسیار تند و خشن و بعضا بازداشت و جریمه.   اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف در بهمن‎ماه سال ۱۳۷۶ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۱۶ بند تدوین و به امضای رئیس جمهور وقت رسید. بعد از آن در مردادماه سال ۸۴ نیز، راهبرد‌های گسترش فرهنگ عفاف در چارچوب اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف توسط این شورا به تصویب رسید. بر این اساس ۲۶ دستگاه متولی امر عفاف و حجاب در کشور شدند و وظیفه یافتند تا برای تحقق آنچه که اصول و مبانی گسترش فرهنگ و عفاف و حجاب به آن‌ها تأکید کرده، فعالیت و هزینه کنند.
اما برای اینکه متوجه شویم این ۲۶ دستگاه متولی عفاف و حجاب کدام دستگاه‌ها هستند و چه وظایفی بر عهده آن‌ها گذاشته شده است و تاچه اندازه توانسته‎اند مسئله تاریخی، عرفی، شرعی و قانونی حجاب را برای افراد جامعه به‌ویژه جوانان نهادینه کنند، مروری به این مسئله خواهیم داشت. البته ما در این نوشتار به جزئیات عملکرد این دستگاه‎ها اشاره نمی‎کنیم و قضاوت را بر عهده خواننده می‎گذاریم؛ هرچند که برای مشاهده عملکرد ۲۶ دستگاه متولی امر عفاف و حجاب که به تازگی چند دستگاه دیگر نیز بدان‌ها اضافه شده، تنها کافی است به وضعیت حجاب زنان و نوع پوشش مردان در سطح جامعه توجه کنیم.
توسعه فرهنگ کنکاش و تفکر در مفاهیم دینی توسط جوانان به منظور پذیرش درونی و قلبی و عمل به آنها، هماهنگی و وحدت رویه مستمر و پایدار در طراحی و اجرای فعالیت‌های فرهنگی در مراکز تبلیغی، آموزشی و فرهنگی در راستای توسعه امر عفاف و حجاب و… از جمله راهبرد‌های گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در مصوبه اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف است که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد برخورد با ناهنجاری‌های فرهنگی توسط دستگاه‌های مختلف در چارچوب قانون، ارتقای سطح آگاهی و ایجاد حساسیت در مدیران نسبت به توسعه فرهنگ عفاف و حاکمیت ارزش‌های اخلاقی در مجموعه‌های تحت مسئولیت آنها، احیای سنت امر به معروف و نهی از منکر در مورد حجاب و عفاف، طراحی و اجرای فعالیت‌های فرهنگی در مراکز تبلیغی، آموزشی و فرهنگی در راستای توسعه امر عفاف و حجاب و… از جمله راهبرد‌های گسترش فرهنگ عفاف وحجاب در مصوبه اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف است که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد.
اما گذشته از این راهکار‌های کلی، در این مصوبه ۲۶ دستگاه قانونگذار و اجرایی موظف شده‌اند که وظایفی تخصصی‌ در این مورد اجرا کنند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ۲۱ وظیفه، وزارت بازرگانی با ۱۳ وظیفه، سازمان صدا و سیما با ۳۱ وظیفه، نیروی انتظامی با ۲۱ وظیفه، سازمان جوانان با ۱۴ وظیفه، سازمان تبلیغات اسلامی با ۱۲ وظیفه، وزارت آموزش‌و‌پرورش با ۲۱ وظیفه، وزارت علوم با ۱۷ وظیفه، مرکز زنان و خانواده با شش وظیفه، وزارت ارتباطات با هشت وظیفه، سازمان تربیت بدنی با ۱۸ وظیفه، شهرداری با ۱۰ وظیفه، وزارت بهداشت با ۱۷ وظیفه، ستاد امر به معروف و نهی از منکر با ۱۱ وظیفه، سازمان بهزیستی با پنج وظیفه، وزارت امورخارجه با ۱۰ وظیفه، وزارت کار با پنج وظیفه، مجلس شورای اسلامی با هفت وظیفه، وزارت کشور با ۱۱ وظیفه، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی با ۹ وظیفه، قوه‌قضائیه با پنج وظیفه، وزارت مسکن راه و شهرسازی با ۹ وظیفه، سازمان میراث فرهنگی با ۱۱ وظیفه، بسیج با شش وظیفه، وزارت راه با هفت وظیفه و سازمان تبلیغات اسلامی با ۱۲ وظیفه، سازمان‌ها و نهاد‌هایی هستند که در مصوبه ۴۲۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی برای گسترش عفاف و حجاب نوع وظایفشان ذکر شده است.
در میان این دستگاه‌ها سازمان صدا و سیما با ۳۱ وظیفه برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف در رأس این ۲۶ دستگاه قرار دارد و بعد از آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش با ۲۱ بند از شرح وظایف در جایگاه بعدی قرار می‌گیرند. شاید جالب باشد که بدانید حتی وزارت راه و شهرسازی هم در این زمینه وظایفی را بر عهده دارد، اما از میان تمام دستگاه‌های مسئول در حوزه عفاف و حجاب تنها دستگاهی که مردم به عنوان متولی این امر می‌شناسند نیروی انتظامی و گشت ارشاد است. این در حالی است که وظایف نیروی انتظامی هم در این باره به گشت ارشاد محدود نمی‌شود و قسمت اعظم این وظایف ایجابی است.   سازمان صدا و سیما امروز یکی از اثرگذارترین ابزار در تغییر سبک زندگی، تفکر و رفتار جامعه رسانه‌ها هستند و بی‌تردید این ابزار نقش مهمی در شکل‌دهی به ذائقه‌های فرهنگی مردم و نهادینه کردن امور فرهنگی در جامعه دارند. سازمان صدا و سیما به عنوان بزرگ‌ترین نهاد فرهنگی و رسانه‌ای کشور با تمام امکاناتی که در اختیار دارد در مصوبه ۴۲۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان مصوبه حجاب و عفاف بیشترین وظایف را بر عهده دارد. اهتمام ویژه درخصوص معرفی و ترویج فرهنگ عفاف به منظور نهادینه‌سازی و جذاب نمودن آن، تبیین نقش حجاب و عفاف در افزایش سلامت جامعه و بهره‌وری آن از طریق تولید برنامه‌های مختلف، فرهنگ‌سازی در زمینه اصلاح پوشش نامناسب و ارائه راه‌حل‌های مؤثر و فوری از طریق تولید برنامه‌های کارشناسی، گفتمان، تولید فیلم، تیزر‌های تلویزیونی و… تبیین و آموزش احکام شرعی حجاب و عفاف و رعایت حریم عفاف در خانه و اجتماع و آموزش معیار‌های رفتار صحیح زن و مرد جهت برقراری روابط متعادل اجتماعی، این‌ها تنها چهار بند نخست از وظایف سی‌و‌یک‌گانه سازمان صدا و سیما برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف است؛ دستگاهی که شاید ضعیف‌ترین عملکرد را در نهادینه کردن موضوع حجاب و پاسخگویی به شبهات ایجاد شده در این باره دارد.  
هرچند که رسانه‎ها و خانواده وظایف بزرگی در پذیریش و تغییر ذائقه افراد جامعه را در فرهنگ و موضوعات وابسته به آن دارند، اما بعد از خانواده مهم‌ترین آموخته‌های افراد در دوران تحصیل و در ارتباط با گروه‌های همسال و معلم‌ها شکل می‌گیرد. به عبارت دیگر بچه‌ها پس از والدین از معلمان خود الگو می‌گیرند و بسیاری از آموزه‌های فرهنگی در دوران تحصیل در درون افراد نهادینه می‌شود. آموزش و پرورش هم یکی از نهاد‌هایی است که در حوزه گسترش فرهنگ عفاف و حجاب و مصوبه ۴۲۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی با ۲۱ وظیفه در جایگاه دوم اهمیت قرار دارد.   وزارت آموزش و پرورش
آموزش، ساماندهی، توجیه و به‌کارگیری مدیران، معلمان و تمامی پرسنل مدارس برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در بین دانش‌آموزان و سازمان‌های اما با نگاهی گذرا به وضعیت حجاب در میان دانش‌آموزان دختر می‌توان دریافت این سازمان هم در انجام وظایف خود به درستی عمل نکرده است مربوط نظیر بسیج، انجمن‌های اسلامی، انجام تحقیقات الزام در مورد بسط حیا و عفاف در مدارس به منظور اجرای برنامه‌های فرهنگی، تربیتی و پرورشی در آن، گنجانیدن موضوع عفاف و حجاب از دیدگاه آیات و روایات همراه با تبیین ضرورت و فلسفه آن برای دانش‌آموزان در ۳۵ کتب درسی تمامی مقاطع تحصیلی، اهتمام به مثبت‌نگری و زیبااندیشی در مورد فرهنگ عفاف و حجاب در تألیف کتب درسی هم بخش‌هایی از وظایف وزارت آموزش و پرورش در حوزه حجاب و عفاف است. اما با نگاهی گذرا به وضعیت حجاب در میان دانش‌آموزان دختر می‌توان دریافت این سازمان هم در انجام وظایف خود به درستی عمل نکرده است. همچنان‌که در بحث‌های آموزشی، اقتصادی و خدماتی نیز نواقص و انتقادات فراوانی به این نهاد وارد می‌شود که همین موضوعات بر عملکرد آن تأثیرگذار بوده است.   وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به عنوان اصلی‌ترین ساختار شکل گرفته در کشور برای مباحث فرهنگی کشور ایجاد شده است؛ اما در این بین وظیفه این سازمان در نهادینه کردن و گسترش موضوع عفاف و حجاب هم غیر قابل انکار و حیاتی است. بر اساس مصوبه حجاب و عفاف ۲۱ وظیفه بر عهده این وزارتخانه گذاشته شده است. جلوگیری از انتشار و تبلیغ کانال‌های فرهنگی که با فرهنگ عفاف و حجاب مغایرت داشته باشد مانندکتاب، فیلم، نشریات، تئاتر، ترویج الگو‌های مناسب برای عفاف و حجاب و ممانعت از ترویج فرهنگ مدگرایی منفی در محصولات و کانال‌های فرهنگی، اهتمام الزام برای اجرای قانون «منع استفاده ابزاری از تصاویر زنان در مطبوعات» و همچنین نظارت فرهنگی بر اینترنت و ایجاد سیاست‌های حمایتی و هدایتی به منظور تعمیق فرهنگ عفاف و حجاب و جلوگیری از ورود و گسترش مظاهر تهاجم فرهنگی از جمله وظایفی است که در این قانون بر عهده وزارت ارشاد گذاشته شده است.
در این میان، رها شدن فضای مجازی و وادادگی فرهنگی در این فضا یکی از اصلی‌ترین مجاری تهاجم فرهنگی و آسیب رساندن به باور‌های عمیق مذهبی مردم ایران از جمله مسئله حجاب و عفاف به شمار می‌رود. از این گذشته استفاده ابزاری از زنان در تبلیغات رسانه‌ای موضوعی است که امروز به بخشی از فضای عادی جامعه تبدیل شده است. بگذریم از اینکه اگر سراغ بازار کتاب و به‌خصوص بازار کتاب‌های روانشناسی برویم، با وضعیت آشفته‌تری مواجه خواهیم شد که جدای از آسیب به مقوله‌ای از جنس عفاف و حجاب ، وضعیت روانی و ساختار‌های اجتماعی جامعه را نیز هدف گرفته است.   شناخته‌شده‌ترین دستگاه در موضوع حجاب و عفاف
حال به سراغ شناخته‌شده‌ترین دستگاه در موضوع حجاب و عفاف یعنی نیروی انتظامی می‎رویم؛ تنها دستگاهی که در عمل به اغلب وظایف قانونی خود در این حوزه تاحدودی پایبند بوده و به برخی از آن‌ها عمل کرده است. در مصوبه حجاب و عفاف در ۲۱ بند به وظایف قانونی نیروی انتظامی در این زمینه تأکید شده است.
از جمله وظایف قانونی نیروی انتظامی درباره مصوبه حجاب و عفاف می‌توان به اعلام حدود و ضوابط قانونی عفاف و ملاک‌های بدحجابی در جامعه به منظور تشخیص مصادیق آن، همکاری با سازمان‌های ذیربط در فضاسازی تبلیغی و فرهنگی در تمامی مسیر‌های منتهی به کوهستان‌ها و تفرجگاه‌های کوهستانی و سایر اماکن عمومی و تفریحی، الزام اتحادیه‌ها، سندیکا‌ها و صنوف در مقابله با بدحجابی، تذکر به افراد بدحجاب و برخورد با آن‌ها طبق ضوابط قانونی در اماکن عمومی شهر، پیشنهاد لایحه قانونی به مراجع قانونگذار در خصوص رعایت پوشش مناسب هنگام رانندگی، برخورد قانونی با افراد خیابانی، افراد بدحجاب و باند‌های اصلی فساد و فحشا، نظارت و کنترل قانونی و اصولی بر وضعیت اماکن تفریحی و عمومی نظیر پارک‌ها، سالن‌های سینما، سالن‌ها و اماکن ورزشی، کوهستان‌ها، سواحل دریایی، جزایر، مناطق آزاد تجاری، فرودگاه‌ها، پایانه‌ها و… (با مشارکت نهاد‌ها و دستگاه‌های ذیربط)، اهتمام بیشتر به آگاه‌سازی جامعه از آثار مثبت اجتماعی و اخلاقی حجاب و عفاف و نتایج منفی رعایت نکردن آن از طریق خلق آثار فرهنگی، هنری و تبلیغی (با مشارکت دستگاه‌های ذیربط)، ممانعت از تولید، توزیع و نمایش محصولات سمعی و بصری غیرمجاز و نمایش لباس‌هایی که موجب بی‌عفتی و بدحجابی می‌شوند و آموزش، ساماندهی و به‌کارگیری نیرو‌های آگاه زنان جهت نظارت بر رعایت حجاب و پوشش در اجتماع، با رعایت حریم و حرمت شخصی افراد اشاره کرد.
رفتار سلبی نیروی انتظامی در برخی موارد نشان از آن دارد که اگر سایر دستگاه‌ها و نهاد‌ها از جمله معاونت زنان و مجلس شورای اسلامی به وظایف ایجابی خود در حوزه عفاف و حجاب به درستی عمل می‌کردند شرایط جامعه به گونه‌ای پیش نمی‌رفت که نیروی انتظامی به عنوان بازوی نظارتی وارد حوزه برخورد‌های اینچنینی شود. شاید برخی از برخوردهای تند گشت ارشاد با خانم‌های بدحجابی که به نوعی آسیب‌دیده اجتماعی به شمار می‌روند قابل انتقاد باشد، اما چه کسی قرار است از کم‌کاری ۲۵ نهاد مسئول در حوزه گسترش عفاف و حجاب انتقاد کند؟ هرچند که در قانون عفاف و حجاب، شش وظیفه هم برای معاونت امور و زنان خانواده ریاست جمهوری در نظر گرفته شده است که از جمله آن‌ها می‎توان به تشکیل دوره‌های آموزشی کوتاه مدت، تحقیق و تدوین کتاب و مقالات مناسب در خصوص فلسفه حجاب و عفاف، برگزاری همایش و حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره کرد.
جالب اینجاست که به تمامی این دستگاه‌ها وظایف فرهنگی ابلاغ شده است که اگر به برخی از آن‌ها عمل می‎شد، شاید وضعیت بهتری را در این حوزه شاهد بودیم. از جمله این وظایف می‌توان به هماهنگی و همکاری با رسانه‌های جمعی جهت ایجاد حساسیت لازم در خانواده‌ها نسبت به اهمیت فرهنگ حجاب و عفاف(وزارت فرهنگ)، برگزاری نمایشگاه‌ها‌ی لباس ملی و مذهبی، جهت ارائه الگو‌های اسلامی و سالم به تولید کنندگان و مصرف کنندگان(وزارت بازرگانی)، به تصویر کشیدن زنان تحصیل کرده، متعهد و باحجاب در فیلم‌ها و مجموعه‌های هنری و پرهیز از نشان دادن آنان در نقش‌ها و شخصیت‌های عامه و کم‌سواد(سازمان صدا و سیما)، حمایت از سازمان‌ها و انجمن‌های غیردولتی که در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب فعالیت می‌کنند(سازمان ملی جوانان) اشاره کرد.
همچنین غیر از وظایف فرهنگی، وظایف اجرایی هم به این دستگاه‎ها ابلاغ شده است. اهتمام بیشتر به برخورد قانونی و محترمانه، اعلام حدود قانونی عفاف و ملاک‌های بدحجابی در جامعه به منظور تشخیص مصادیق آن، توقیف خودرو‌های دولتی‌ای که سرنشینان آن شئونات اسلامی را رعایت نمی‌کنند و… نیز ازجمله وظایف اجرایی نیروی انتظامی است که به این دستگاه اجرایی ابلاغ شده است.
این‌طور که از ظواهر امر بر می‌آید، با وجود ابلاغ راهکار‌های اجرایی به دستگاه‌های مرتبط، این راهکار‌ها در اکثر موارد اجرا نشده است و از آن بدتر، عزم جدی برای اجرای آن از طرف مسئولان ذی‌ربط وجود ندارد. معمولا تنها اقدام انجام شده در این حوزه سلبی بوده است، چراکه گویا راحت‌ترند و بیشتر به چشم می‌آیند! برنامه‌ریزی بهتر و عملی‎تر برای اجرای قانون عفاف و حجاب در شرایط فعلی جامعه بسیار پراهمیت است چرا که اجرا شدن این قانون‌ها با فاکتور‌های ایجابی، به ایجاد امنیت اجتماعی و آرامش کمک می‌کند و ناخودآگاه و اتوماتیک‌وار، بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی را مرتفع خواهد کرد. باید دید چه زمانی وظایف ابلاغ شده به این دستگاه‎ها مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت و آن‌ها پاسخگوی وظایف خود در این امر خواهند بود.
گزارش از وهاب خدابخشی
انتهای پیام